Naar inhoud springen

Wikipedia:Wikiproject/LHBTI+/Voornaamwoorden

Koppelingen toevoegen
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Op Wikipedia merken we meer en meer dat er een zogenaamde 'taalstrijd' woedt bij artikelen over mensen die via de media aangeven zich niet meer te herkennen in het binaire geslachtsmodel, en daarom aangeven dat ze er een voorkeur voor hebben aangeduid te worden met genderneutrale voornaamwoorden. Het gaat dan veelal om non-binaire of genderfluïde mensen. Deze pagina heeft daarom ten doel om enerzijds de tweespalt waar Wikipedianen zich in bevinden nader toe te lichten, maar anderzijds ook informatie te verzamelen over hoe andere media dit oplossen.

Wikipedia is een encyclopedie. Dit betekent dat ze een tertaire bron is, die zich voor de beschikbare informatie voornamelijk baseert op secundaire bronnen: men kan daarbij denken aan (online) kranten en tijdschriften, maar ook andere (serieuze) media.

Achtergrond

[bewerken | brontekst bewerken]

Waar in het Engels in dit soort gevallen vaak uitgeweken wordt naar 'they/them' als voorkeurs-voornaamwoorden, is hier in het Nederlands nog geen breed gedragen alternatief voor. De stichting Transgender Netwerk Nederland, die opkomt voor Nederlandse transgender personen, heeft een advies op basis van een onderzoek[1] in 2016 bij hun achterban geformuleerd,[2] en ook het platform OneWorld heeft een handleiding geschreven over hoe non-binaire mensen het beste aangeduid kunnen worden.[3] Veel non-binaire mensen kiezen voor 'die' (en diens) of enkelvoudig 'hen' (en hun) als genderneutrale voornaamwoorden. Daarnaast zijn er nog andere genderneutrale voornaamwoorden, zoals 'zhij' (en zhaar).[4][5] Ook zijn er non-binaire personen die graag met meer dan een vorm aangeduid worden.[5] Kennisinstituut Movisie adviseert om de voornaamwoorden te gebruiken waar iemand voor heeft gekozen. Als je andere voornaamwoorden gebruikt of op een andere manier iemands genderidentiteit niet erkent noemt men dat 'misgenderen'.[4]

Voor taalkwesties baseert Wikipedia zich in eerste instantie op de taaladviezen van de Nederlandse Taalunie en op de tweede plaats, volgens het beleid op WP:NPOV, op de meest gangbare benaming in de Nederlandse taal voor een onderwerp.

Taalunie

[bewerken | brontekst bewerken]

De Taalunie schrijft over deze kwestie:[6]

"Het is het best om bij de non-binaire persoon in kwestie na te vragen hoe die zelf het liefst beschreven wil worden. Als dat echt niet gaat, zijn er verschillende opties, maar 'hij/zijn' en 'zij/haar' horen daar in principe níét bij. 'Hij' verwijst naar mannen, 'zij' naar vrouwen, maar beide passen niet bij non-binaire personen: die voelen zich geen van beide of juist allebei een beetje of soms het een en soms het ander.

Een non-binaire persoon kan bijvoorbeeld met 'die' of 'diegene' worden aangeduid. Een uitgebreide tekst hierover met meer opties staat op Taaladsvies.net: Taal en gender: verwijswoorden voor vrouwen, mannen en non-binaire personen (algemeen) - Taaladvies.net

Bij trans personen ligt het anders, omdat die zich juist wél als man of vrouw identificeren. Naar een trans vrouw (iemand die nu als vrouw door het leven gaat) kun je het best 'zij', 'ze', 'haar' verwijzen. Naar een trans man (iemand die nu als man door het leven gaat) verwijs je met 'hij', 'hem', 'zijn'. Zie het laatste stukje van deze pagina: transgender, trans: hoe gebruik je die woorden? | Genootschap Onze Taal"

Mediabeleid

[bewerken | brontekst bewerken]

Media-voorbeelden

[bewerken | brontekst bewerken]

Om een eventueel groeiende tendens voor alternatieve voornaamwoorden in de media bij te houden, kunnen hieronder links worden geplaatst naar artikelen uit primaire of secundaire bronnen, die verwijzen naar non-binaire personen. Dit kunnen vermeldingen zijn met of zonder alternatieve voornaamwoorden (anders dan hij/zij, hem/haar). Het gaat dus niet om handleiding hoe, maar om daadwerkelijke berichtgeving van de media over personen waarin deze alternatieve voornaamwoorden worden gebruikt.

Artikelen over Hengameh Yaghoobifarah (non-binair, geboren in Duitsland)

[bewerken | brontekst bewerken]
  • 30 april 2021: de Volkskrant, interview met Hengameh Yaghoobifarah (achter betaalmuur) ("Omdat in Nederland nog geen neutraal persoonlijk voornaamwoord bestaat voor non-binaire personen gebruikt de Volkskrant ‘hen’ en ‘hun’, de termen die door non-binaire mensen zelf het meest worden gebezigd.", "Het is de tijd dat hen begint de knoop van het ‘anders zijn’ te ontwarren")
  • 24 mei 2022: Dagblad van het Noorden (haar: 'Ministerie van dromen, in Duitsland hard op weg een bestseller te worden, is haar romandebuut.')

Artikelen over Raven van Dorst (voorkeur voor genderneutrale voornaamwoorden - 'die'/'hen')

[bewerken | brontekst bewerken]
  • 5 mei 2021: De Telegraaf (voornaamwoorden vermeden; Daarnaast vraagt Raven om niet meer in de vrouwelijke vorm te worden aangesproken.)
  • 5 mei 2021: NOS (voornaamwoorden vermeden)
  • 6 mei 2021: de Volkskrant ("hen – dat is het persoonlijk voornaamwoord dat de Volkskrant gebruikt voor non-binaire personen.", "dat hen al jaren intrigeert")
  • 6 mei 2021: RTL over gangbaarheid verwijswoorden n.a.v. Raven van Dorst (hen (als bezittelijk voornaamwoord); 'Raven van Dorst maakte gisteren hen nieuwe naam bekend.')
  • 6 mei 2021: NPO Radio 1 (hen/hen (als bezittelijk voornaamwoord): "Presentator en muzikant Raven van Dorst koos Bevrijdingsdag om aan te kondigen dat hen voortaan wenst te worden aangesproken met de voornaamwoorden 'die' of 'hen' in plaats van 'haar'. Hen oude naam, Rianne, kan bij het oud papier.")
  • 21 augustus 2021: Nu.nl (verwijswoorden vermeden)
  • 15 november 2021: Nu.nl (hun: "Raven van Dorst heeft nog nooit iemand zo dichtbij laten komen als hun huidige vriendin.")
  • 31 december 2021: Nu.nl (hen/hun: "Sinds Raven van Dorst in mei heeft aangekondigd met een nieuwe naam door het leven te gaan, gaat het een stuk beter met hen."; "Van Dorst legt uit al hun hele leven het gevoel te hebben gehad alsof die moest voldoen aan iets wat die niet kon of wilde")
  • 4 januari 2022: NPO Radio 1 (hen/hens: "Met Boerderij van Dorst brak hen door als kijkcijferkanon. Maar misschien nog wel belangrijkers was hens naamsverandering.", "Van jongs af aan was hen aangeleerd niet over hens gender te praten.")
  • 20 juni 2022: Nieuwe Revu (hen/haar: "want nog niet eerder keken er zoveel mensen naar de talkshow waarin Raven van Dorst haar twee gasten van alles vraagt", "Van Dorst zelf vrij ver gaat in het bevragen van haar gasten en de soms moeilijke onderwerpen die hen aansnijdt, is hen zelf vrij gesloten over bijvoorbeeld haar liefdesleven.")
  • 22 augustus 2022: RTL-Nieuws (hen: "Aan de hand van tv-fragmenten sprak Raven van Dorst (37) gisteren in Zomergasten maar liefst drie uur lang openhartig met Janine Abbring over alles wat hen interesseert.")
  • 6 oktober 2022: RTL-Nieuws (hen: "De presentator heeft er 'niet om gevraagd', zo zegt hen voorafgaand op de blauwe loper tegen het ANP.")
  • 22 augustus 2022: Nu.nl : (hen/hun: "In Zomergasten vertelde Van Dorst hoe hen merkte dat hen intersekse is. Pas na een bezoek aan de gynaecoloog kwam de presentator erachter wat hun al die jaren niet verteld was.")
  • 18 december 2022: Trouw (die/diens: "Raven van Dorst was overal dit jaar, in Zomergasten, Het Sinterklaasjournaal en in diens eigen veelbesproken programma" ; "Bij diens ­geboorte besloten arts en ouders de baby tot een meisje te opereren, en er na dat ‘nor­maliseren’ nooit meer over te spreken."; "Wíe Raven is, heeft de preoccupatie met wát die is, verdrongen."; "Diens televisie-cv groeide intussen lekker aan.")
  • 1 maart 2023: RTL-nieuws (hun/diens: "Het leven van Raven van Dorst (38) is vrij compleet. Hen heeft naar eigen zeggen een huisje en een boompje, maar nog geen beestje. "; "Daarom zijn Raven en diens vriendin samen op zoek naar een leuke viervoeter.")

Artikelen over Demi Lovato (voorkeur voor genderneutrale voornaamwoorden - 'they')

[bewerken | brontekst bewerken]

Artikelen over Kumi Yokoyama (voorkeur voor genderneutrale voornaamwoorden - 'they')

[bewerken | brontekst bewerken]
  • 21 juni 2021: Leeuwarder Courant (hen/hun; "De Japanner Kumi Yokoyama heeft naar buiten gebracht dat hen een transgender man is. Yokoyama laat weten de genderneutrale voornaamwoorden 'hen' of 'hun' te willen gebruiken.")

Artikelen over Sam Smith (voorkeur voor genderneutrale voornaamwoorden - 'they')

[bewerken | brontekst bewerken]
  • 16 september 2019: VRTtaal.net (die/hen/hun; De non-binaire Joppe De Campeneere besprak op Radio 1 (Vlaanderen) hoe we Smith in het Nederlands aan kunnen duiden. "Eigenlijk is het eenvoudig. 'Hij' wordt 'die', 'hem' wordt 'hen' en 'zijn' wordt 'hun'.")
  • 29 oktober 2020: Volkskrant (hij/hem/zijn; "De klaterende elektronica waarmee hij zichzelf het liefst omringt", "Vanaf de eerste liedjes die we van hem hoorden", "Daar leent Smiths wat dramatische stem zich op zijn derde album uitstekend voor.", "viel zijn krachtige soulvolle stem op", "Maar daarvoor ontbreken ook op zijn derde album toch voldoende echt opvallende liedjes.")
  • 27 september 2022: Radio 538 (ie/zijn; "Sam Smith heeft al tientallen 538 TOP 50-hits op zijn naam staan!", "En nu is-ie terug met nieuwe muziek", "Lees hieronder alles over zijn nieuwe samenwerking met zangeres Kim Petras.", "Het nummer is de tweede single van zijn nieuwe album.")
  • 18 december 2022: Trouw (die : "Met één en hetzelfde liedje: Unholy, dat in Nederland op de tweede plek in de top-40 belandde. Het is van de Britse zanger en songschrijver Sam Smith, die als non-binair persoon door het leven gaat. Die vroeg de Duitse zangeres Kim Petras op het liedje een gastbijdrage te rappen."
  • 10 oktober 2022: Nu.nl - (hen: "Hen kondigt dat vandaag aan in aanloop naar hun twee uitverkochte Royal Albert Hall shows. Smith, die graag met het sekseneutrale ' hen' aangeduid wil worden, komt naar Nederland in het kader van het aankomende album Gloria.")
  • 26 januari 2023: Algemeen Dagblad (hen/zijn/hens; "Sam Smith wordt in zijn thuisland regelmatig negatief op straat aangesproken omdat hen non-binair is.", "Smith zegt in hetzelfde interview dat hens omgeving wel heel positief reageerde op zijn coming-out.")
  • 1 februari 2023: Elle (hen/hun (als onderwerp), zijn/hun (als bezittelijk voornaamwoord); "Want hoe haalt Sam Smith het in hun hoofd om gelukkig te zijn met zichzelf als hun dik is, én non-binair?", "De versie waarin hen absoluut niet op hun gemak was?", "Sam Smith bracht deze week de videoclip voor zijn nieuwste hit uit.")
  • 18 februari 2023: RTL-Nieuws [video] "Hen zit beter in diens vel dan ooit" ;
  • 20 maart 2023: Trouw (hen/hun : "Smith maakte in 2019 bekend zich als non-binair te identificeren en gebruikt sindsdien de voornaamwoorden ‘hen’ en ‘hun’. Toen hun vorige album Love Goes uitkwam in 2020 kleedde Smith zich nog weinig opvallend."
  • 6 juni 2023: Nu.nl (hen: "Smith wil tijdens concerten "de allerbeste versie" van zichzelf laten zien en dat was volgens hen niet mogelijk.")
  • 10 mei 2023: Trouw (hen/hun; "Smith (die zich identificeert als non-binair, vandaar de voornaamwoorden hen/hun) toert sinds april met hun vierde album Gloria en wil duidelijk de focus leggen op hun recente uptempo-werk.")
  • 25 mei 2023: RTL-Nieuws (die: "Artsen hebben Sam nu geadviseerd om 'volledige stemrust' te nemen. 'Als die blijft zingen dan kan dat blijvende stemschade veroorzaken', zegt een woordvoerder van de artiest. 'Als die wat rust neemt, dan kan die weer optreden.' "

Op Wikipedia is in december 2020 een stemming gehouden met als uitslag: in het artikel over Sam Smith worden mannelijke voornaamwoorden waar mogelijk vermeden, maar uitdrukkelijk niet daar waar dit leidt tot inhoudelijke onduidelijkheid of een geforceerde stijl.

Artikelen over Elliot Page

[bewerken | brontekst bewerken]
  • 1 december 2020 NOS n.a.v. Elliot Page: "Transpersonen voelen zich niet thuis in het geslacht waarmee zij zijn geboren. Wie zich man noch vrouw voelt, identificeert zich als non-binair. Het is een parapluterm voor verschillende genderidentiteiten. In Nederland identificeert ongeveer 4 procent van de bevolking zich niet eenduidig met het mannelijk of vrouwelijk geslacht, blijkt uit onderzoek.
    Veel non-binaire mensen worden graag aangesproken met genderneutrale verwijswoorden, zoals 'hen', 'hun en 'die'."

Algemene artikelen / minder bekenden

[bewerken | brontekst bewerken]
  • 8 januari 2023: Trouw (hen/hun : "Sasha Marianna Salzmann (1985, identificeert zich als non-binair)" ; "In Alles moet mooi zijn aan de mens vertelt Sasha Marianna Salzmann (1985) het verhaal [...]. En dat van hun twee dochters die in Duitsland opgroeien."
  • 31 maart 2023: Trouw (hen/hun als onderwerp en verwijzing: "De expert [Joemmanbaks] gaf zelf aan ‘non-binair’ te zijn met een ‘voorkeur voor hen en hun’.

Zie ook - Wikipedia-overlegpagina's

[bewerken | brontekst bewerken]
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Wikiproject/LHBTI%2B/Voornaamwoorden&oldid=67561524"