Willem Valk

Willem Valk
Buste van Rabenhaupt, Valks laatste werk, op de Grote Markt, Groningen
Persoonsgegevens
Volledige naam	Willem Johannes Valk
Geboren	Zoeterwoude, 22 oktober 1898
Overleden	Bennebroek, 6 november 1977
Geboorteland	Nederland
Beroep(en)	beeldhouwer
RKD-profiel
Portaal    Kunst & Cultuur

Willem Johannes Valk (Zoeterwoude, 22 oktober 1898 – Bennebroek, 6 november 1977) was een Nederlandse beeldend kunstenaar, vooral bekend geworden als beeldhouwer. Hij werd ook wel de officieuze stadsbeeldhouwer van Groningen genoemd.

Leven en werk

Willem Valk was het vijfde kind en de jongste zoon van Hendrik Valk, een ontwerper bij het latere Van Kempen en Begeer. Hij zou niet de enige kunstenaar van het gezin worden, zijn broer Hendrik Valk jr. werd een bekend kunstschilder. Op advies van zijn vader volgde hij een opleiding als zilversmid aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag, waar hij in 1919 voor slaagde. Daarna volgde hij een cursus onderwijsbevoegdheid boetseren en werkte hij enige tijd als ciseleur in Amsterdam en als houtsnijder in Den Haag.

Valks eerste werk in Groningen, het stadswapen aan de Natte brug

In 1921 vertrok Valk naar Groningen om daar 43 jaar lang les te geven aan Academie Minerva, waar hij Johan Peddemors opvolgde. Voor deze stad maakte hij vele beeldhouwwerken, zijn eerste al in 1921; hieraan dankte hij zijn officieuze titel van 'stadsbeeldhouwer'.

Valk maakte korte tijd deel uit van de kunstenaarsvereniging De Ploeg, waarvan hij ook penningmeester werd, met als doel verschillende bouwwerken in stad en dorp meer architectonisch te verzorgen, geheel in de lijn van de geest van die tijd. Ook de Amsterdamse school hield er een dergelijk credo op na. Ook werd hij lid van de Nederlandse Kring van Beeldhouwers en van de Vereniging tot Bevordering der Bouwkunst. Vanaf 1925 stromen de opdrachten echt binnen, vooral via architect en vriend Siebe Jan Bouma, die menig bouwwerk in Groningen ontwierp. Een ander opvallend bouwwerk dat de ornamenten van Willem Valk draagt, is het gebouw De Faun, een voormalig kantoor van De Utrecht, ontworpen door A.R. Wittop Koning. In 1937 ging hij enige tijd in de leer bij de Franse beeldhouwer Aristide Maillol.

Beelden op de Kijk in 't Jatbrug

Tijdens de Tweede Wereldoorlog was Willem Valk actief in het kunstenaarsverzet, wat betekende dat hij zich niet aansloot bij de Kultuurkamer. Aan het begin van de oorlog kreeg Willem Valk een opdracht voor het vervaardigen van vier manshoge beelden voor de nieuwe Kijk in 't Jatbrug. In 1943 zouden deze gereed zijn, maar de oorlog weerhield de gemeente ervan de beelden te plaatsen; ze werden pas in 1951 geplaatst.

In 1955 ontving Willem Valk de Culturele prijs van de provincie Groningen. In 1963 ging hij met pensioen en na een hartaanval vertrok hij met zijn vrouw - hij trouwde met Ella Goodijk, zus van architect Arjen Goodijk - naar Bennebroek. Ook is er een straat naar hem genoemd: de Willem Valkstraat in de wijk Ruskenveen, in Hoogkerk.

Werken in de openbare ruimte (selectie)

• reliëfs stadswapen aan de Natte brug (1921), Groningen
• reliëf aan het voormalige R.K. Ziekenhuis (1925), Verlengde Hereweg, Groningen (ontwerp van Wim Haver)
• ornamenten aan gebouw van voormalige Gemeentewerken (1928), Gedempte Zuiderdiep (thans dienst Ruimtelijke Ordening/Economische Zaken), Groningen
• ornament aan het rioolgemaal (1928), Damsterdiep, Groningen
• ornamenten aan het Van Elmpthuis (1929), voormalig hoofdkantoor Friesch-Groningsche Hypotheekbank, Herestraat, Groningen
• sluitsteen pelikaan aan het voormalig schoolgebouw (1929), Rabenhauptstraat (thans GR-ID), Groningen
• gevelstenen Politieman, Handboeien, Sleutelbos voormalig politiebureau (1930), Ubbo Emmiusstraat, Groningen
• plaquette van Dr. W.H. Mansholt (1931), UMCG aan de Oostersingel in Groningen
• gedenkmonument voor Tjerk Hiddes de Vries (1934), Grote Bredeplaats in Harlingen (met Berend Tobia Boeyinga)
• grafmonument J.A.H. Schaper (1935), begraafplaats Esserveld, Groningen
• sluitsteen Gasthuis (1935), Oosterweg, Groningen
• Jonge Boer en ornamenten (1936), Kantoor Friesland bank aan het Zaailand, Leeuwarden
• sluitsteen vrouwenfiguur aan voormalig schoolgebouw (1937), J. Hissink Jansenstraat, Groningen
• ornamenten aan gebouw "De Faun", voormalig kantoor van Levensverzekeringsmaatschappij De Utrecht (1938), Gedempte Zuiderdiep, Groningen
• Meeuw (1938), brugwachtershuis Museumbrug hoek Westerkade/Sluiskade, Groningen
• "De Zee" (1939), Marktstraat (scheepvaartkantoor Koninklijke Wagenborg), Delfzijl
• buste H.D. Guyot (1939), Rijksstraatweg, Haren
• Sint Maarten, Bernlef, Rudolf Agricola(1940) Martinitoren, Groningen
• reliëf "De Telegrafie" aan het postkantoor (1940), Schuitemakersstraat, Groningen
• grafmonument Harm Engbert Blaauw, Noorderbegraafplaats, Groningen
• buste Sybrand Marinus van Haersma Buma (1947), gemeentehuis aan de Stadslaan in IJlst
• grafmonument (1948), Kerkhoflaan, Eelde
• Monument Fokko Reinard Zuidveld (1948), Stadsweg, Garrelsweer
• Oorlogsmonument Esserveld (1948), ter nagedachtenis aan 45 verzetsslachtoffers, begraafplaats Esserveld
• Monument bij de N.H. Kerk (1948), Noorderringweg, Marum
• De Ziener (1948), Sleen
• buste Geert Teis (1948), Theater Geert Teis, Stadskanaal
• Monument voor het gevallen spoorwegpersoneel (1949), Moreelsepark, Utrecht
• monument op de Algemene begraafplaats (1949/1950), West-Terschelling
• Monument op de Joodse begraafplaats (1950), Iepenlaan, Groningen
• oorlogsmonument Sint-Joris en de draak (1950) Harmenspark, Harlingen
• verzetsmonument Getrouw tot in de dood (1950), Grote Kerkstraat, Sneek
• Provinciaal Gedenkteken (1951), Brink, Assen
• gevelsteen brandweer Assen (1951), bij ingebruikname gebouw aan de Collardslaan. Steen is herplaatst bij nieuw gebouw aan Het Kanaal.
• oorlogsmonument De Hoanne (1951), Monumentwei, Tjalhuizum
• Visvrouw, Korendrager, Koopvrouw, Scheepsbouwer (1951) aan weerszijden van de Kijk in 't Jatbrug, Groningen
• Monument voor A.C. de Graaf (1953), Wognum
• Monument voor de gevallenen (1954), Ald Tsjerkhôf, Woudsend
• oorlogsmonument (1954), Wijkstraat, Appingedam
• Monument voor Lammert Heringa (1956), Gorredijk
• Drents heideschaap (1958), Gorechtpark, Hoogezand
• Bijenkorf (1965), Westerplantage, Leeuwarden
• Bevrijdingsplaquette (1970), De Grote Markt, Groningen
• buste Carl von Rabenhaupt (1972), De Grote Markt, Groningen
• borstbeeld Gerardus Heijmans, Rijksuniversiteit Groningen, Groningen
• vrijstaand ornament Parkheem bij het gelijknamige verzorgingstehuis, Stadskanaal
• Het inwendige oor, Warffum

Fotogalerij

• 
  Oorlogsmonument (Appingedam)
• 
  Provinciaal Gedenkteken (Assen)
• 
  Vrouwfiguur (Delfzijl)
• 
  Gevelsteen De Faun (Groningen)
• 
  Grafmonument voor Jan Schaper (Groningen)
• 
  Bevrijdingsplaquette (Groningen)
• 
  Gevelsteen Politieman (Groningen)
• 
  Grafmonument Blaauw (Groningen)
• 
  Gevelsteen samen met Wim Haver (Groningen)
• 
  De oude man (Groningen)
• 
  Stern (Groningen)
• 
  Sint-Joris en de draak (Harlingen)
• 
  Heideschaap (Hoogezand)
• 
  Veenmol (Hoogeveen)
• 
  Bijenkorf (Leeuwarden)
• 
  Boer (Leeuwarden)
• 
  De ziener (Sleen)
• 
  Parkheem (Stadskanaal)
• 
  Beeld (Warffum)

Bronnen, noten en/of referenties

• Centrum Beeldende Kunst Groningen (red.) (1998) In beeld gebracht Groningen: REGIO-PRojekt
• Dijk, F. van (1998) Leraren van de Academie Minerva. Een keuze uit twee eeuwen kunstonderwijs in Groningen Groningen: Benjamin & Partners
• IJsselstein Mulder, H. et al (1999) Hendrik en Willem Valk. Een Arnhemse schilder en een Groninger beeldhouwer Groningen: Benjamin & Partners
• Elmpthuis.nl - Willem Valk (1898–1977), De Groninger Stadsbeeldhouwer
• Website 4en5mei.nl - Oorlogsmonumenten
• RHC Groninger Archieven - Willem Valk: Van Natte Brug tot Rabenhaupt
• Overzicht op Staat in Groningen

---

Noten

Mediabestanden

Zie de categorie Willem Valk van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.