Woelmuizen

Woelmuizen Fossiel voorkomen: Laat-Mioceen – heden
Rosse woelmuis (Clethrionomys glareolus)
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia (Dieren) Stam: Chordata (Chordadieren) Klasse: Mammalia (Zoogdieren) Orde: Rodentia (Knaagdieren) Familie: Cricetidae (Woelmuisachtigen)
Onderfamilie
Arvicolinae Gray, 1821
Steppelemming (Lagurus lagurus)
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Woelmuizen op Wikispecies
Portaal    Biologie Zoogdieren

Woelmuizen (Arvicolinae of soms Microtinae) zijn een onderfamilie van knaagdieren uit de familie Cricetidae. Ze zijn verwant aan de lemmingen en hamsters, maar hebben een steviger lichaam; een langere, harige staart; een iets rondere kop; en kleinere ogen en oren. Woelmuizen komen voor op het noordelijk halfrond, in het Palearctisch en Nearctisch gebied, in Amerika zuidelijk tot Guatemala, in Azië tot Noord-Myanmar. De onderfamilie kent 144 levende soorten, waarvan er zo'n 25 in Europa voorkomen.

Kenmerken

De dieren hebben een korte, behaarde staart en korte poten. De achterpoten hebben vijf tenen en de voorpoten hebben vier of vijf tenen. De vijfde teen aan de achterpoten kan soms weinig ontwikkeld zijn. De snuit is stomp. Woelmuizen houden geen winterslaap, in tegenstelling tot bijvoorbeeld slaapmuizen en hamsters.

Kenmerkend voor elke soort zijn de ingewikkelde patronen van tandbeen en glazuur op de kiezen, een aanpassing aan taai voedsel als grassen.

Leefwijze

Een andere bijzonderheid van sommige soorten woelmuizen is het sterk wisselende aantal waarin een bepaalde soort, zoals de veldmuis, in een gebied kan voorkomen. Het ene moment vormen ze een ware ratten- of muizenplaag en het andere moment is hun aantal zeer beperkt. Soms trekken de dieren weg in de herfst, bijvoorbeeld de muskusrat en lemming.

Verspreiding in Nederland

In Nederland komen zeven soorten woelmuizen voor, waarvan twee soorten zeldzaam zijn:

• de veldmuis komt algemeen voor in bijna alle open terreinen, heeft een voorkeur voor korte vegetaties en veroorzaakt in weidegebieden regelmatig een muizenplaag,
• de rosse woelmuis komt algemeen voor op plaatsen met een wisselende vegetatie en struiken,
• de aardmuis komt algemeen voor in open terreinen met langere grassen,
• de muskusrat is een exoot die bijna overal algemeen en in wisselende aantallen voorkomt,
• de woelrat komt rond de meeste wateren en oeverzones vrij algemeen voor,
• de ondergrondse woelmuis is vrij zeldzaam en komt in een aantal landelijke gebieden in Limburg en op enkele plaatsen in Noord-Brabant voor,
• de Noordse woelmuis is zeldzaam en komt slechts in een paar open gebiedjes langs de Nederlandse kust voor.

Taxonomie

De onderfamilie omvat de volgende geslachten:

• Protopliophenacomys †
• Tobienia †
  • Atopomys †
  • Cromeromys †
  • Hibbardomys †
  • Huananomys †
  • Jordanomys †
  • Kilarcola †
  • Nebraskomys †
  • Nemausia †
  • Promimomys †
  • Prosomys †
  • Tyrrhenicola †
  • Villanyia †
• Tribus Arvicolini
  • Woelratten (Arvicola)
  • Mimomys †
• Tribus Lagurini
  • Eolagurus
  • Steppelemming (Lagurus)
• Tribus Microtini
  • Alexandromys
  • Chionomys
  • Hyperacrius
  • Lasiopodomys
  • Lemmiscus
  • Microtus
  • Mictomicrotus
  • Neodon
  • Proedromys
  • Stenocranius
  • Volemys
• Tribus Ondatrini
  • Neofiber
  • Muskusratten (Ondatra)
  • Proneofiber †
• Tribus Clethrionomyini
  • Alticola
  • Anteliomys
  • Caryomys
  • Rosse woelmuizen (Clethrionomys)
  • Craseomys
  • Dolomys †
  • Eothenomys
  • Guildayomys †
  • Pliolemmus †
  • Pliophenacomys †
• Tribus Prometheomyini
  • Prometheuswoelmuis (Prometheomys)
  • Stauchomys †
• Tribus Ellobiusini
  • Bramus
  • Ellobius
• Tribus Lemmini
  • Echte lemmingen (Lemmus)
  • Mictomys
  • Boslemming (Myopus)
  • Plioctomys †
  • Synaptomys
• Tribus Dicrostonychini
  • Halsbandlemmingen (Dicrostonyx)
  • Predicrostonyx †
• Tribus Pliomyini
  • Dinaromys
  • Pliomys †
• Tribus Pliophenacomyini
  • Arborimus
  • Phenacomys

De bekendste soorten zijn:

• Rosse woelmuis (Clethrionomys glareolus)
• Ondergrondse woelmuis (Microtus subterraneus)
• Aardmuis (M. agrestis)
• Noordse woelmuis of rattenkop (Alexandromys oeconomus)
• Sneeuwmuis (Chionomys nivalis)
• Berglemming (Lemmus lemmus).
• Muskusrat of bisamrat (Ondatra zibethicus)
• Veldmuis (Microtus arvalis)
• Woelrat of waterrat (Arvicola terrestris)

· ·

Onderfamilies van de Cricetidae

Woelmuizen · Hamsters · Neotominae · Tylomyinae · Sigmodontinae (zie ook Muizen en ratten van de Nieuwe Wereld)

Mediabestanden

Zie de categorie Arvicolinae van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Referenties