Naar inhoud springen

Platwormen: verschil tussen versies

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerkingNieuwere bewerking →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
Rio2013 (overleg | bijdragen)
1.339 bewerkingen
Versie 55020272 van 31.4.242.71 (overleg) ongedaan gemaakt
Label: Ongedaan maken
Fossiel voorkomen
Regel 2: Regel 2:
| afbeelding = Bedford's Flatworm.jpg
| afbeelding = Bedford's Flatworm.jpg
| afbeeldingtekst = ''[[Pseudobiceros bedfordi]]'', een in zee levende platworm
| afbeeldingtekst = ''[[Pseudobiceros bedfordi]]'', een in zee levende platworm
| fossiel = [[Perm (periode)|Perm]]<ref name="Dentzien-Dias2013">{{citeer journal | auteur = Dentzien-Dias, PC. Poinar, G Jr. de Figueiredo, AE.| date = 2013 | title = Tapeworm eggs in a 270 million-year-old shark coprolite | journal = PLOS ONE | volume = 8 | issue = 1| page = e55007 | doi = 10.1371/journal.pone.0055007 | pmid=23383033 }}</ref> – [[holoceen|heden]] <br>Mogelijke overblijfselen uit [[Devoon]]<ref name=GRKnaustDesrochers>{{Citeer journal|auteur= Dirk Knaust & André Desrochers |year=2019 |title=Exceptionally preserved soft-bodied assemblage in Ordovician carbonates of Anticosti Island, eastern Canada |journal=Gondwana Research |volume=71 |pages=117–128 |doi=10.1016/j.gr.2019.01.016 }}</ref>
| rijk = [[Dierenrijk|Animalia]] (Dieren)
| rijk = [[Dierenrijk|Animalia]] (Dieren)
| onderrijk = [[Eumetazoa]] (Orgaandieren)
| onderrijk = [[Eumetazoa]] (Orgaandieren)

Versie van 4 dec 2019 21:25

Platwormen
Fossiel voorkomen: Perm[1] – heden
Mogelijke overblijfselen uit Devoon[2]
Pseudobiceros bedfordi, een in zee levende platworm
Taxonomische indeling
Rijk:Animalia (Dieren)
Onderrijk:Eumetazoa (Orgaandieren)
Superstam:Platyzoa
Stam
Platyhelminthes
Dugesia tigrina
Afbeeldingen op Wikimedia Commons Wikimedia Commons
Platwormen op Wikispecies Wikispecies
Portaal  Portaalicoon   Biologie
Botulus microporus parasiteert
op het lancetvisje.
Turbellaria

Platwormen (Platyhelminthes) vormen een stam van dieren die gekenmerkt worden door een langwerpig en plat lichaam.

Er zijn ongeveer 20.000 soorten, die allemaal in zeer vochtige omstandigheden leven. De meeste soorten leven onder water of in de weefsels van andere organismen. Veel soorten (zoals de lintwormen) parasiteren, maar er zijn ook soorten die vrijlevend zijn. Vrijlevende soorten in zoet of zout water zijn vaak afvaleters, maar ook jagende platwormen komen voor. Het voedsel wordt eerst voorzien van verterende sappen, waarna het halfverteerde voedsel met de monddelen naar binnen wordt gezogen.

Kenmerken

Platwormen zijn vaak slechts enkele millimeters tot soms 20 meter lang, hebben een zeer slap en plat lichaam en twee of meer ogen aan de voorzijde bij de kop. De kop is meestal van de achterzijde te onderscheiden door een iets andere vorm of een insnoering en de lichtere of juist donkere oogvlekken. Deze 'ogen' kunnen slechts grote veranderingen in de lichtval waarnemen en niet echt zien zoals veel zoogdieren kunnen. Een platworm heeft geen bloed; de huid is zo dun dat zuurstof erdoorheen dringt en de organen en spieren bereikt. De mond- en geslachtsopeningen liggen meestal aan de buikzijde. De voortbeweging geschiedt met behulp van trilharen (enkel de trilhaarwormen) en spieren. Het spijsverteringsstelsel bestaat meestal uit een sterk vertakte verteringsbuis, waarin vertering gebeurt door fagocytose van de endodermcellen; een anus ontbreekt echter vaak, de mond fungeert als anus. Sommige platwormen (zoals de lintwormen) bezitten zelfs geen spijsverteringsstelsel: excretie gebeurt aan de hand van een protonephridiumbuisje, dat bestaat uit vlamcellen of solenocyten en in verbinding staat met twee afvoerkanaaltjes. Dit zijn cellen met cilia die filteren en de afvalstoffen in één kanaal brengen. Ook het zenuwstelsel is vrij rudimentair, er komen enkel enkele zenuwstrengen voor.

Voortplanting en levenscyclus

Platwormen zijn net als veel andere wormachtige dieren tweeslachtig en kunnen zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtscellen produceren. Ook kan een aantal platwormen zich letterlijk in tweeën delen, waarna beide delen kunnen uitgroeien tot aparte exemplaren. Andere platwormen doen aan zelfbevruchting. Het vervelende van veel parasitaire platwormen is dat de verschillende stadia, soms wel vijf, door faecaliën verspreid worden en zo overal terechtkomen, zoals in straatvuil en drinkwater. Sommige soorten, zoals de beruchte vossenlintworm (Echinococcus multilocularis), kunnen na besmetting levensgevaarlijk zijn voor mensen. Niet alleen vossen maar ook honden, katten en knaagdieren kunnen drager zijn van deze worm.

Onderzoek, gepubliceerd in het vooraanstaande wetenschappelijke tijdschrift Science, heeft uitgewezen dat niet-parasitaire platwormen (klasse Turbellaria) geen centrosoom in hun cellen hebben en toch een normale celdeling lijken te hebben. Daardoor is onduidelijk geworden wat de rol van een centrosoom is, omdat altijd werd verondersteld dat de centrosomen een essentiële rol spelen bij de kerndeling.[3]

Indeling

De indeling van de platwormen is voor de encyclopediemaker een nachtmerrie, omdat er een groot aantal verschillende opvattingen over bestaan. Nog steeds zeer gangbaar is een indeling in vier klassen Platyhelminthes.

  1. Cestoda: lintwormen;
  2. Monogenea: parasitaire platwormen, vooral op soorten vissen;
  3. Trematoda: parasitaire platwormen, onder andere soorten die in de lever van zoogdieren zoals de mens kunnen leven (leverbot);
  4. Turbellaria: omvat zowel vrijlevende soorten, zoals de platwormsoorten uit de familie Planariidae, als commensaal en parasitair levende soorten. De meeste parasitaire soorten leven in ongewervelde dieren.

Vooral de klasse van de Turbellaria is eigenlijk een vergaarbak van groepen met verschillende gemeenschappelijke voorouders.[4]

Ook de volgende indeling wordt wel gehanteerd waarbij Turbellaria niet meer wordt gebruikt :[5]

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Platwormen&oldid=55195972"