Yangtze

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
(Doorverwezen vanaf Jangtsekiang)
Yangtze
Yangtze
Lengte 6 380 km
Hoogte (bron) - m
Debiet 31 900 m³/s
Stroomgebied 1 800 000 km²
Bron Tibet - Qinghai
Monding Oost-Chinese Zee
Stroomt door Volksrepubliek China
De monding van de Yangtze
Drie kloven in de Yangtze
Avondlicht op de bergen langs de Yangtze
Portaal  Portaalicoon   Geografie

De Yangtze of Chang Jiang (vereenvoudigd Chinees: 长江; traditioneel Chinees: 長江; pinyin: Chángjiāng; uitspraak; letterlijk "Lange Rivier"), historisch Jangtsekiang en Blauwe Rivier genoemd, is de langste rivier in Azië en de derde rivier in lengte op de wereld, na de Nijl in Afrika en de Amazone in Zuid-Amerika.

De rivier wordt ook de Yangzi (扬子江, uitspraak, Yángzǐ Jiāng, Yangtze (Kiang) of Da Jiang) genoemd. De naam Yangzi werd oorspronkelijk slechts gebruikt door lokale mensen om naar lagere stroomgebieden van de rivier te verwijzen. Omdat dit echter de naam was die als eerst door missionarissen gehoord werd, is de naam later ook toegepast op de volledige rivier.

De rivier is ongeveer 6380 km lang en komt uit in de Oost-Chinese Zee. Hij wordt traditioneel beschouwd als de scheidslijn tussen Noord-China en Zuid-China, hoewel hiervoor soms ook de Gele Rivier kan worden gebruikt.[1]

Bovenloop[bewerken | brontekst bewerken]

De bronnen van de Yangtze liggen in Qinghai, ook gekend als Amdo, in centraal China. Het grootste deel van de bovenloop van de Yangtze (van de monding van de Za Qu (of Batang) in de Tongtian tot bij de samenvloeiing met de Min Jiang in het Rode Bekken) draagt de naam Jinsha. Deze naam voor dit deel van de rivier is al bekend sinds de Song-dynastie.

Het gedeelte boven de monding van zijrivier Za Qu nabij de stad Jyekundo (Gyêgu in het Chinees), draagt de naam Tongtian. Deze Tongtian heeft een drietal belangrijke bronrivieren: de Tuotuo, de Dam Chu (of Dangqu) en de Chumar. De Tuotuo heeft de hoogste bronnen, maar die van de Dam Chu liggen het verst van de monding. Beiden liggen in de prefectuur Yushu. Historisch-spiritueel en officieel (erkend door de Chinese overheid) vormt de Tuotuo de start van de Yangtze. De Tuotuo ontstaat op 5342 meter hoogte uit een gletsjer net ten westen van de berg "Geladandong" in het Tanggula-gebergte in het zuidwesten van Qinghai (33° 25′ 44″ NB, 91° 10′ 57″ OL). In het Tibetaans wordt de Tuotuo ook wel Maqu genoemd; in het Mongools is dit Ulaan Mörön. Beiden betekenen "Rode Rivier", naar de kleur van het rivierwater.

De Dam Chu ontstaat in een drasland op 5170 meter hoogte naast de heuvel "Jari", zo'n 325 kilometer ten zuiden van Geladandong (32° 36′ 14″ NB, 94° 30′ 44″ OL). Bij de samenvloeiing van Tuotuo en Dam Chu ontstaat de Tongtiang-rivier. Na een tijdje voegt ook de derde bronrivier, de Chumar, zich bij de Tongtian. Vanaf Jyekundo (Gyêgu in het Chinees), waar de Za Qu zich bij de Tongtiang voegt op een hoogte van ongeveer 3600 meter, draagt de rivier de naam Jinsha. Hierna stroomt de Jinsha naar het zuidoosten om daarna geleidelijk naar het zuiden te draaien. De Jinsha passeert onder meer in de buurt van Derge en Batang in Kham. Bij Batang bedraagt de hoogte nog ongeveer 2500 meter. In Kham duikt de Yangtze de bergen van de Hengduan Shan in.

Tussen de Lancang (Mekong) en de Jinsha ligt het Ningjing-gebergte, meer zuidelijk is dit het Yun-gebergte (Yunling Shan). De Jinshan vormt voor 400 kilometer de westelijke grens van de provincie Sichuan: eerst met Qinghai, dan met de Tibetaanse Autonome Regio (prefectuur Qamdo), ten slotte met de provincie Yunnan. De kloof waarin de rivier stroomt wordt geleidelijk aan zeer diep. Ten westen van de rivier, tussen Yangtze en Mekong, ligt dan de Yunling Shan (deel van de Hengduan Shan). Ten oosten van de rivier, tussen Yangtze en Yalong, liggen de Shaluli-bergen (ook deel van de Hengduan Shan). Dit gedeelte van de bovenloop is deel van het beschermd gebied van drie parallelle rivieren in Yunnan, een natuurgebied dat opgenomen is in de UNESCO-werelderfgoedlijst. De rivier passeert hier zo'n 25 kilometer ten westen van de stad Shangri-La (Yunnan).

Bij Shigu (soms Shiguzhen) maakt de Jinsha een eerste grote bocht, naar het noordoosten. Hier ligt de oude stad Lijiang een kleine twintig kilometer verwijderd van de rivier. De rivier ligt hier op een hoogte van 1900 meter. Vervolgens gaat de rivier eerder noordwaarts, dwars door de Yunling Shan, door de zogeheten Tijgersprongkloof. Hierna draait ze terug naar het zuiden om Lijiang nogmaals te passeren, nu langs de oostzijde, op een hoogte van ongeveer 1400 meter.

De rivier draait naar het oosten en na de stad Panzihua voegt de Yalong, een belangrijke zijrivier, zich bij de Yangtze op een hoogte van ongeveer 1000 meter. Hierna draait de rivier opeenvolgend naar het zuiden, oosten en terug naar het noordoosten. Hier wordt, net ten westen van de 4000 meter hoge berg Yaoshan de grootste dam op de Jinsha gebouwd. De bouw van deze Baihetandam begon in 2008 en zou afgewerkt zijn tegen 2021. De waterkrachtcentrale zal 16 turbines van 1000 MW krijgen en zo de krachtigste waterkrachtcentrale ter wereld worden na die van de Drieklovendam. Zo'n 150 kilometer verder, ongeveer 100 kilometer voor Yibin, passeert deze Jinsha de Xiluodu-dam, de vierde hoogste dam ter wereld met de derde grootste waterkrachtcentrale van de wereld (13 860 MW).

Middenloop[bewerken | brontekst bewerken]

Bij Yibin komt de Yangtze uit in het Rode Bekken, het historische centrum van Sichuan. Hier voegt de meest waterrijke zijrivier, de Min Jiang zich bij de rivier en vanaf hier is de rivier bevaarbaar. Een belangrijke zijrivier van de Min Jiang is de Dadu. De Yangtze stroomt vervolgens door Chongqing, de grootste stad van Sichuan.

De rivier verlaat het Rode Bekken om zich door het Wu-gebergte naar het oosten te begeven.

Sinds juni 2003 overspant de Drieklovendam de Yangtze; deze overspoelt Fengjie, de eerste van een aantal steden die door het massieve overstromingsbeheer van het project worden beïnvloed. Het project is het grootste irrigatieproject in de wereld. Het is de bedoeling dat de dam mensen beschermt die langs de rivierstroom leven en in het verleden herhaaldelijk de dupe zijn geworden van overstromingen. Tevens zal de dam hen van elektriciteit en water voorzien.

Benedenloop[bewerken | brontekst bewerken]

Een kleine honderd kilometer na de Drieklovendam verlaat de rivier de bergen en stroomt de rivier door de vlakte naar de Oost-Chinese Zee. Een belangrijke zijrivier is hier de Qīng Jiāng. Wat verder is er een verbinding tussen de Yangtze en het Dongting-meer, dat als buffer dient voor het water in de Yangtze. In de zomer, wanneer de waterstand in de Yangtze hoog is, stroomt veel water van de rivier naar het Dongting-meer, dat hierdoor tot zeven keer groter kan worden. Vervolgens stroomt de Yangtze door Wuhan en Nanjing, vooraleer bij Shanghai uit te monden in de zee.

De rivier is een belangrijke vervoersslagader voor China en verbindt het binnenland met de kust. Het verkeer via de rivier omvat commercieel vrachtvervoer dat bulkgoederen (zoals steenkool), vervaardigde goederen en passagiers vervoert. Cruises over de rivier zijn populair, aangezien de toerisme-industrie in China groeit.

Overstromingen van de rivier zijn een voorkomend probleem. De riviervloed doodde in 1954 rond de 30.000 mensen. Andere zware overstromingen waren die van 1911 (die rond 100.000 slachtoffers eiste), 1931 (145.000 doden) en 1935 (142.000 doden).

Bij de stad Nanjing werd in 1968 een brug over de Yangtze geopend die toentertijd de langste vaste oeververbinding ter wereld was.

Galerij[bewerken | brontekst bewerken]

Belangrijke steden langs de rivier[bewerken | brontekst bewerken]

Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]

Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Chang Jiang op Wikimedia Commons.