Gebruiker:Paul2/backup

---

BACK-UP van diverse artikelen

---

Lesbianisme of vrouwelijke homoseksualiteit is de seksuele en/of emotionele voorkeur van vrouwen voor andere vrouwen, die ook wel lesbiennes genoemd worden.

Lesbische relaties zijn bijna altijd als minder problematisch gezien dan die van homoseksuele mannen, waardoor lesbische vrouwen doorgaans minder onder discriminatie en vervolging hebben geleden. In het kader van de algemene homo-emancipatie en het feminisme, en soms als voortrekkers daarvan, hebben lesbische vrouwen sinds het begin van de 20e eeuw juridische gelijkheid en een beperkt scala aan eigen voorzieningen weten te verwerven.

Terminologie

De term lesbische vrouw is afgeleid van de naam van het Griekse eiland Lesbos, waar de dichteres Sappho leefde, die over de vrouwenliefde dichtte. Soms spreekt men daarom ook wel over Sapphische liefde.

Voor lesbische vrouwen bestaan de volgende synoniemen:

• Lesbienne: een wat verouderde term voor lesbische vrouwen
• Lesbi: in de jaren tachtig gebruikte afkorting van lesbische vrouwen
• Lesbo: steeds vaker voorkomende afkorting voor lesbische vrouwen, met een wat stoerdere klank
• Pot: van lollepot of potje afgeleid scheldwoord voor lesbische vrouwen, maar door hen zelf ook als geuzennaam gebruikt
• Sapphist: ouderwets en weinig gebruikt woord, afgeleid van de Griekse dichteres Sappho.

In lhbt, de Nederlandstalige variant de in de jaren negentig in de Verenigde Staten ontstane afkorting LGBT, staat de L voor lesbisch (en de G, B en T voor respectievelijk homoseksueel (Engels: gay), biseksueel en transgender). In Vlaanderen wordt vooral de term holebi gebruikt, waarmee homoseksuelen, lesbiennes en biseksuelen worden bedoeld.

Seksualiteit

Volgens een onderzoek gepubliceerd in 2012 voelt naar schatting 1,4% van de vrouwen van 16 jaar en ouder zich seksueel uitsluitend aangetrokken tot de eigen sekse. Nog eens 16% van de vrouwen is enigszins of evenveel op de eigen sekse gericht en kan als biseksueel getypeerd worden.

Onderzoek door de Universiteit van Indiana uit 2014 onder 2850 personen wees uit dat lesbische vrouwen tijdens seks met hun partner vaker een orgasme bereiken dan heteroseksuele vrouwen: 74,7 procent tegen 61,6 procent.

Lesbofobie

Homofobie gericht tegen vrouwen wordt ook wel lesbofobie genoemd. Dit is de angst voor vrouwelijke homoseksualiteit (lesbianisme), met name de angst voor het verschijnsel vrouwelijke homoseksualiteit, de beleefsters hiervan en/of de handelingen en expressievormen die met het voorgaande worden geassocieerd; of de angst om zelf lesbisch te worden; alsmede het gedrag of de houding voortkomend uit deze angst.

De term lesbofobie ontstond om lesbiennes en de vijandigheid tegen hen zichtbaarder te maken. Voorts heeft lesbofobie enkele specifieke kenmerken en oorzaken. Vaak gaat het bijvoorbeeld gepaard met seksisme en machismo.

Geschiedenis

Homoseksualiteit onder vrouwen was heel lang verborgen en stilzwijgend. Lesbische vrouwen waren maatschappelijk onzichtbaar, onder meer doordat seksuele contacten tussen vrouwen als minder problematisch werden gezien dan bij mannen onderling. De tijdens de middeleeuwen strafbaar geworden zonde van de sodomie had namelijk vooral betrekking op anale penetratie en andere door mannelijke homosexuele mannen verrichte seksuele handelingen.

Seksuele inversie (1900-1940)

Vóór het begin van de twintigste eeuw bestonden lesbiennes nog niet als aparte sociale categorie. Het waren seksuologen als Havelock Ellis en Richard von Krafft-Ebing die rond 1900 homoseksualiteit onder vrouwen typeerden als een 'omkering' van gendereigenschappen (seksuele inversie). Eerder, in de jaren veertig van de 19e eeuw werden in progressieve kringen in Berlijn overigens reeds vrouwen gesignaleerd die graag in mannenkleding uitgingen (travestie), onder wie ook Marie Dähnhardt (1818-1902), de (ex-)echtgenote van de links-Hegeliaanse filosoof Max Stirner; een notie daarbij van al dan niet vermeende homoseksualiteit leek destijds echter te ontbreken.

Exemplaar van het Duitse tijdschrift voor lesbische vrouwen Die Freundin uit 1928

Deze wetenschappers beschreven lesbiennes als vrouwen met mannelijke trekken, die relaties aangaan met feminiene vrouwen, wat bekend kwam te staan als een butch en femme-relatie. In de jaren twintig wordt dit ook in het publieke leven zichtbaar en duiken deze types bijvoorbeeld steeds regelmatiger in de literatuur op, zij het meestal in negatieve zin (bijvoorbeeld in The Fox uit 1920 van D.H. Lawrence). Veel explicieter – en positiever - is het boek The Well of Loneliness uit 1928 van Radclyffe Hall (1880-1943) waarin de heldin Stephen Gordon (en de schrijfster overigens zelf ook) internationaal hét rolmodel voor lesbische vrouwen werd die zichzelf als butch identificeerden.

In de jaren twintig gold Berlijn als het centrum bij uitstek voor lesbische vrouwen. Er waren voor hen clubs, bars en cafe's in een aantal dat nadien niet meer overtroffen werd. Daarnaast waren er meerdere op lesbiennes gerichte tijdschriften, zoals Die Freundin, dat van 1924-1933 verscheen, en kwam in 1931 de eerste film met openlijk lesbische personages uit: Mädchen in Uniform.

Keurslijf (1940-1965)

Tijdens de eerste decennia na de Tweede Wereldoorlog werd het onderscheid tussen butch en femme belangrijker en strikter dan daarvoor en het had bovendien verdergaande consequenties. Nu homoseksualiteit onder vrouwen 'officieel' bestond en vooral het butchtype voor zichtbaarheid van de lesbische levensstijl had gezorgd, werd de butch/femme relatie min of meer de norm.

Ongeschreven regels bepaalden dat butch/butch- en femme/femme-relaties taboe waren. Een butch kon alleen maar een verhouding beginnen met een (seksueel passief geachte) femme en femmes hoorden verwoed naar de gunsten van een butch te dingen. In die zin was een butch/femme-rolverdeling ontstaan naar analogie van de man/vrouw-verhouding. Men ging er dan ook impliciet vrijwel steevast van uit dat elke lesbienne in een van beide categorieën kon worden ingedeeld, zowel in homoseksuele als heteroseksuele kringen.

In Nederland bleef het lesbische uitgaansleven vóór 1970 beperkt tot een aantal locaties in de steden Den Haag, Amsterdam en Rotterdam. Lesbische vrouwen die het zich konden veroorloven gingen naar steden als Brussel, Parijs of Londen, waar meer specifiek lesbische zaken waren.

In België was het de lesbische activiste Suzan Daniel die in 1953 de eerste homo/lesbische emancipatie-organisatie oprichtte: het Centre Culturel Belge/Cultuurcentrum België (CCB). Er ontstonden echter al snel conflicten met de leden, die veelal Franstalige mannen waren, waarna Daniel de organisatie al in oktober 1954 weer verliet. De mannen begonnen vervolgens op 23 november 1954 het Centre de Cultur et de Loisirs/Cultuur- en Ontspanningscentrum (CCL-COC).

Lesbisch activisme (1965-2000)

De waardering van butch- en femmetypes en de butch/femme-relatie veranderde radicaal in de jaren zeventig onder invloed van de tweede feministische golf. Het idee dat een vrouw een 'mannelijke' identiteit kon hebben werd fel bekritiseerd, evenals de verhouding tussen de butch en femme die in essentie even patriarchaal en onderdrukkend was als het heteroseksuele equivalent.

Ook speelde een belangrijke rol dat de imitatie van man/vrouw-relaties impliceerde dat heteroseksualiteit de norm was en dus beter dan homoseksuele relaties, die niet meer dan een slap aftreksel van een 'echte' relatie konden zijn. De oude rolmodellen raakten dus uit de gratie en daarvoor kwam het ideaal van androgynie in de plaats. Een klassiek geworden lesbische roman die deze verandering in perceptie en (zelf)definiëring goed illustreert is Rubyfruit Jungle uit 1973 van Rita Mae Brown.

Begin jaren zeventig ontstonden radicale lesbische actiegroepen, zoals Paarse September met haar slogan "lesbisch zijn is een politieke keuze" die door Lesbian Nation in praktijk gebracht werd. In 1977 was het de Internationale Lesbische Alliantie die in Amsterdam de eerste Nederlandse Gay Pride organiseerd, gericht tegen de antihomo-campagne van de Amerikaanse Anita Bryant. Een ander gevolg was dat het COC meer aandacht aan de positie van lesbische vrouwen ging besteden en dat er vanuit de vrouwenbeweging lesbische tijdschriften kwamen zoals Diva (1982) en Lust en Gratie (1983) en er erotische vrouwenfeesten werden georganiseerd.

Ook in Vlaanderen kwamen er in de loop van de jaren zeventig lesbische vrouwengroepen: Sappho, Liever Heks en Çatal Hüyük in Gent en Atthis in Antwerpen en in 1978 organiseerde de links-feministische groep de Rooie Vlinder in Gent de eerste homodag. Omdat lesbische vrouwen vonden dat ze in de door mannen gedomineerde holebibeweging te weinig ruimte kregen, organiseerden ze sinds medio jaren tachtig elk jaar een eigen Lesbiennedag.

Sociale acceptatie (2000-heden)

Het succes van de homobeweging, die emancipatie en integratie van homoseksuelen bepleitte, heeft ook invloed gehad op de wijze waarop tegenwoordig tegen butch- en femmestereotypen wordt aangekeken. De populariteit van de opvatting dat lesbiennes 'normale' vrouwen zijn, die zich behalve in hun seksuele voorkeur in niets van heteroseksuele vrouwen onderscheiden, leidt vooral tot afwijzing van de butch, die het meest van het gangbare vrouwelijk ideaalbeeld afwijkt. Tekenend hiervoor is de afwezigheid van de butch in de televisieserie The L Word over een Amerikaanse groep lesbische vriendinnen.

Blijkens onderzoek uit 2013 is in Nederland de sociale acceptatie van lesbische vrouwen erg hoog: 96% van de bevolking staat positief tegenover homoseksualiteit. 19% van de bevolking neemt aanstoot aan twee zoenende vrouwen. De acceptatie van lesbische vrouwen is daarmee hoger dan de acceptatie van homoseksuele mannen: daar is het percentage van de bevolking dat aanstoot neemt aan twee zoenende mannen 29% (14% aan een zoenende man en vrouw).

Lesbische voorzieningen

Sinds het begin van de 20e eeuw is een breed scala aan voorzieningen voor lesbische vrouwen ontstaan, waaronder uitgaansgelegenheden en evenementen, hulpverlenings- en belangenorganisaties en gespecialiseerde media. Het aanbod voor lesbische vrouwen is altijd aanmerkelijk kleiner gebleven dan dat voor homoseksuele mannen en tegenwoordig zijn veel voorzieningen bedoeld voor lhbt'ers gezamenlijk.

Lesbische uitgaansgelegenheden

In Nederland

De meeste uitgaansgelegenheden voor lesbische vrouwen waren en zijn te vinden in Amsterdam, waar zij al vroeg terechtkonden in het gemengde Café 't Mandje aan de Zeedijk, na de oorlog gevolgd door sociëteit De Schakel van het COC. Bij die vereniging vormden lesbische vrouwen slechts 15% van het aantal leden, maar werden bijvoorbeeld van 1961 t/m 1965 succesvolle vrouwenlanddagen georganiseerd, waarop telkens ongeveer 200 vrouwen bij elkaar kwamen. Op de latere locatie van het COC aan de Rozenstraat was er tot 2006 een vaste vrouwendansavond op zaterdag.

Het eerste exclusieve vrouwencafé was Tabu, dat van 1970-1977 gevestigd was in de Leidsekruisstraat 19. Dit werd gevolgd door de nog steeds bestaande cafés Saarein en Vivelavie. Daarnaast waren er ook enkele disco's die speciaal op lesbische vrouwen gericht waren: Homolulu in de Kerkstraat (1975-1997), Labyrinth in de Koggestraat (1987-1989) en YouII aan de Amstel (1999-2007).

Elders in de wereld

Waar er in grote steden voor homomannen meerdere of zelfs vele bars en clubs zijn, is er voor lesbische vrouwen vaak maar één uitgaansgelegenheid. Zo is bijvoorbeeld in een aantal grote Amerikaanse steden maar 1 lesbische bar en telde New York er in 2008 drie, met een hoogtepunt rond het jaar 2000, toen er vijf bars speciaal voor vrouwen waren.

De enige nog bestaande lesbische bar in 'homohoofdstad' San Francisco, de Lexington Club, sloot eind 2014, nadat in de voorgaande jaren ook al bekende lesbische cafés in Philadelphia, Chicago en Portland dicht waren gegaan. Als reden voor dit geringe aantal uitgaansgelegenheden wordt wel genoemd dat lesbische vrouwen minder drinken dan mannen, sneller het uitgaan ontgroeien en zich minder prettig voelen in dergelijke cafés.

Lesbische media

In Nederland zijn er onder meer de volgende lesbische media:

• Zij aan Zij: het enige Nederlandstalige lesbisch tijdschrift voor Nederland en België.
• Chebba: het tijdschrift van SJA Meidenplaza dat jaarlijks voor en door Amsterdamse vrouwen wordt gemaakt.
• FemFusion.nl: een sociaalnetwerksite voor lesbische vrouwen.

Voorbeelden van bekende lesbische media elders in de wereld zijn:

• Girls Like US: Engelstalig tijdschrift.
• Diva: lesbisch tijdschrift voor Groot-Brittannië opgericht in 1994.
• Curve: Noord-Amerikaans tijdschrift voor het eerst uitgegeven in 1990 in San Francisco.

Zie ook

• Biseksualiteit
• Lesbo-encyclopedie

Literatuur

• Judith Schuyf, Een stilzwijgende samenzwering. Lesbische vrouwen in Nederland 1920-1970, Amsterdam 1994.
• Mirjam Hemker & Linda Huijsmans, Lesbo-encyclopedie. Amsterdam, Ambo, 2009.

---

L-day

L-day is een jaarlijks evenement voor lesbische, biseksuele en /transgender vrouwen uit Vlaanderen en Brussel. Het wordt sinds 1988 georganiseerd en vond aanvankelijk plaats in /Gent, maar sinds 2015 wordt de L-day in telkens een andere Vlaamse stad gehouden.

De L-day is een eendaags evenement waarop onder meer workshops, lezingen, paneldiscussies en al dan niet muzikale optredens plaatsvinden, met 's avonds een feestelijke afsluiting. De L-day richt zich op vrouwen van alle leeftijden en naast singles zijn ook gezinnen met lesbische ouders welkom.

Geschiedenis

In 1983 organiseerden lesbische vrouwen voor het eerst een Lesbiennedag, omdat ze vonden dat er zowel bij de (feministische) vrouwendagen als bij de jaarlijkse homo- en lesbiennedag (beter bekend als Roze Zaterdag), te weinig ruimte voor hen was. In 1986 werd de Lesbiennedag naar Gent verplaatst en door het Lesbies Doe Front georganiseerd. Naast een gezellige ontmoetingsgelegenheid, was de Lesbiennedag dan ook een statement voor een eigen plaats voor lesbische vrouwen in de voornamelijk door mannen gedomineerde /holebibeweging.

Voor de 25 editie van de L-day op 4 februari 2012 kwamen zo'n 1000 vrouwen bijeen in het Gentse evenementengebouw Vooruit. Daarna hield de organisator vzw Folia (Focus Op Lesbisch In Alles), een vereniging voor lesbische en biseksuele meisjes en vrouwen uit Vlaanderen en Brussel, er echter mee op en werd in 2013 alleen nog "een koffietafel georganiseerd om de L-day op ludieke wijze ten grave te dragen".

Dit werd als een gemis ervaren en daarom werd in 2014 een samenwerking opgezet tussen de LHBT-koepelorganisatie /çavaria en Vlaamse en Brusselse vrouwenverenigingen om de L-day weer nieuw leven in te blazen. Zodoende kon op 7 november 2015 in /Mechelen opnieuw een L-day worden gehouden en vindt het evenement op 1 oktober 2016 plaats in /Antwerpen.

L-week

De L-week was een aanvankelijk een week waarin lokale holebigroepen in het hele land op lesbische vrouwen gerichte activiteiten organiseerden en die werd afgesloten met de L-day. Nadat de vzw Folia in 2013 met de L-day was gestopt, ging het Het Roze Huis in Antwerpen als alternatief een (nieuwe) L-week organiseren. Deze vindt plaats in november en omvat 10 dagen van uiteenlopende activiteiten, waaronder workshops, lezingen, sportactiviteiten en filmvertoningen.

Externe link

• Homepage van de L-Day

Bronnen, noten en/of referenties

• Zizo Online: L-day maakt comeback op 7 november, 1 juli 2015.

---

Roze Filmdagen

versie 4-8-2016:

1996

In 1986 en 1991 vond het Internationale Gay and Lesbian Filmfestival Holland plaats, groots opgezet omdat het een vijfjaarlijks evenement betrof. De Roze Filmdagen ging in 1996 van start omdat er geen derde editie van het IGLFH plaats zou vinden. Enkele medewerkers van beide theaters vonden het hoog tijd dat er weer eens een specifiek festival met speelfilms en documentaires over homo's, lesbo's, travo's (trava's) en transo's plaats zou vinden. In Nederland werden relatief veel films met homo’s en lesbo’s uitgebracht en in de reguliere bioscopen waren er volgens de organisatie films en documentaires blijven liggen die (vrijwel) nooit in Nederland te zien waren geweest. Het aanbod van interessant werk was in de loop der tijd toegenomen en vooral betreffende korte films waren er veel keuzes om te maken. De Roze Filmdagen werden symbolisch gepland rond de jaarlijkse herdenking van Stonewall en de Gay Pride. Met een klein budget en beperkte middelen (denk aan een op WordPerfect gemaakt programmablaadje) waren de eerste Roze Filmdagen van 27-30 juni een feit.

1997

De eerste Roze Filmdagen smaakte duidelijk naar meer en 2de editie, een jaar later, werd groter opgezet. Subsidie werd aangevraagd en een tour door Nederland van een aantal titels betekende dat een groter publiek de films kon zien zonder naar Amsterdam te hoeven afreizen. Naast 10 steden in het land werd ook de net gestarte Cinema de Balie betrokken bij het programma. De vertoonde films bevonden zich inhoudelijk ergens tussen politieke statements en cultureel verantwoorde producties met (of zonder) humor die niet iedere bezoeker op prijs zal hebben gesteld.

1998

De festivalorganisatie besloot om het festival naar de maand november te verhuizen. De maand juni bleek toch vaak vakantie- en weertechnisch niet de maand te zijn waarin de meeste potentiële bezoekers te bereiken waren. Dit was ook het jaar dat Filmtheater Rialto afviel als vertoningsplek in Amsterdam vanwege personele veranderingen en dat de reguliere Rialto-programmering veel festivals per jaar onmogelijk maakte. Dat er naast het verantwoorde programma ook porno werd vertoond zal sommige mensen wellicht verbaasd hebben, maar dit is toendertijd vanuit de organisatie een specifieke keuze geweest; wat was leuker dan in een bijzonder zweterig volgepropt zaaltje te kijken naar een (min of meer) verantwoorde erotische film voor dames of heren. Maar ook de vertoning van de eerste transgender porno in 1998 leidde tot gemengde reacties. Tijdens de vertoning van Alley of the Tranny Boys liep een groot gedeelte van het publiek weg. Of de taboedoorbrekende aard van de film mensen wellicht te ver ging bleef onduidelijk.

1999

Voor de 4e editie van Roze Filmdagen (Pink Filmdays), het Internationale Lesbisch and Homo Filmfestival van Amsterdam werd toch ook de maand november verlaten en verhuisde het festival naar december. Tot en met 2008 zou het festival steeds weer vlak voor de kerst plaatsvinden. Dit jaar was er speciale aandacht voor films uit Oost-Azië en Aziaten die in het buitenland wonen. Titels als 'Gymhomo' of 'Lipstick Pussy'. spraken tot de verbeelding en zijn een goed voorbeeld van een lange reeks populaire thematische programma's met korte films die kenmerkend en vast onderdeel zijn de Roze Filmdagen. 30 features en 80 korte films werden vertoond waren Cinema de Balie en Filmhuis Cavia. Deze locaties waren jarenlang de vaste uitvalbasis van het festival.

2000

Van 19-24 december 2000 in Filmhuis Cavia en Cinema de Balie was er een videolounge, een Hertenkamp-marathon en een slotfeest. De vijfde editie van de Roze Filmdagen had 35 vertoningen waarin zo'n tachtig films te zien waren, korte en lange speelfilms en documentaires. Thema’s waren onder meer: Global Identity (films van filmmakers met een 'buitenlandse' achtergrond), Kangaroomix (korte films uit Australië), Eurovisions (over slechte smaak in muziek), On the Edge (over golden showers, voyeurisme, dark rooms etc.), en Indigirls (films van independent filmmaaksters) en zelfs Horror. De diversiteit van het programma sluit goed aan bij de (seksuele) diversiteit van de 'community'. Tot op de dag van vandaag wordt deze diversiteit nagestreefd bij organiseren van het festival en de samenstelling van het filmprogramma.

2002

Het besluit om een jaar over te slaan resulteerde in een dubbel zo grote editie, met niet alleen een spectaculair openingsfeest in het COC, eerder dat jaar voer de organisatie voor de eerste (en vooralsnog enige keer mee) tijdens de Canal Parade. In samenwerking met het jongeren magazine 'Expreszo' werd een speciale 'Coming out'-dag georganiseerd. Met 'Het Onontkoombare Noodlot' keken we cinematografisch terug (samen met het Filmmuseum dat als locatie werd toegevoegd) en vooruit op het lot dat vele homo en lesbo personages in filmland wachtte. Als men al niet zelfmoord pleegde dan haalden ze door toedoen van derden het eind van de film niet. Iets wat in het verleden schering en inslag was, maar wat in 2002 opnieuw een terugkerend drama was. Een ander belangrijk, en toen redelijk nieuw, thema was 'Gay Arab'. Voor deze editie werd, mede door dit thema, voor het eerst een heuse festivaltrailer geproduceerd. De festivalvrijwilligers waren vanaf nu herkenbaar aan speciale festival T-shirts.

De van oorsprong Nederlandse kunstenaar Johannes Zits woont en werkt al jaren in Toronto maar maakte speciaal voor de Roze Filmdagen een vierluik: 'Homo-erotic figures set into appropriated settings from interior design styled home environments'. Tijdens het eerste festival weekend trok de festivalorganisatie gewapend met 500 posters, een emmer lijm en een kwast het centrum van Amsterdam in. Gevieren werden de posters op een koude december-nacht illegaal geplakt. Precies zoals de kunstenaar het graag zag, stiekem hopend opgepakt te worden zodat dat extra publiciteit zou opleveren als de festivalorganisatie tijdens het festival vast zou zitten op het politiebureau. Het project werd voortgezet in Toronto.

2003

De eerste (Roze Filmdagen goes NordiQ) van drie 'korte' festival edities. Aanvankelijk was na de 2000 editie besloten om een tweejaarlijks festival te worden; het kostte de kleine club vrijwilligers te veel werk om het almaar groeiende festival jaarlijks te organiseren. Dit besluit viel dat bij nader inzien niet goed bij publiek dat duidelijk behoefte had aan een jaarlijks terugkerend cinematografisch evenement. Ook een deel van de (nieuwe) organisatie kwam terug op de eerder genomen beslissing. Om niet opnieuw een jaar zonder festival te zitten werd er een poging ondernomen om een kleine variant op te zetten. Dit lukte met een geheel aan Scandinavië gewijd festival. Bijzonder was dat de voor zover bekend allereerste 'homo'-film ooit; de 'stille' film The Wings (Vigarne), werd vertoond. Deze film uit Zweden (1916) is gebaseerd op het Icarus verhaal en werd vertoond met live pianobegeleiding. Het T-shirt, een variatie op de poster, met daarop de twee kussende elanden werd een zeer populair collectors item.

2004

De bewegende variant, met in tegengestelde richting draaiende ringen, van het posterontwerp was zelfs als commercial in de Amsterdamse trams te zien. Door de samenwerking met het Filmmuseum opende het festival groots in het toenmalige Cinerama (aan de Marnixstraat) met een spectaculaire martial arts film (in combinatie met de zoete klanken van The Carpenters muziek) uit Hong Kong. Thema's dat jaar waren onder meer, We're not Urban, over homo's en lesbo's op het platteland en 'Embrace your Dark Side'. Met spannende genres als thriller, horror, misdaad en actie kroop het festival opnieuw in de donkere krochten van het homoseksuele personage, maar ditmaal niet als slachtoffer maar als de dader daarvan. Dit jaar was er opnieuw een groot feest rond het thema 'Embrace your dark side' op een toepasselijke locatie, de catacomben van de van een voormalige kerk aan de Haarlemmerstraat.

2005

Opnieuw een kleine editie, met ditmaal als thema 'Het Lange Weekend van de Korte Film'. Er werden alleen programma's met korte films vertoond. Een deel van het programma werd samengesteld uit de collectie van het Canadian Filmakers Distribution Centre. De beloofde financiële ondersteuning van de Canadese ambassade hiervoor werd bijna ingetrokken omdat ze door de programmatitel 'Beautiful Bras & Bulging Briefs' het idee hadden dat er porno was geprogrammeerd en ze zich daar niet aan wilde verbinden. Het vertonen van porno was echter allang geen onderdeel van het programma meer.

2006

Een ontwerp dat niet door iedereen werd begrepen, maar wel heel bijzonder en uniek is en het meest grafische ontwerp tot nu toe. De poster is opgebouwd uit alle filmtitels uit het programma op alfabetische volgorde (en van boven naar beneden). De kleur laat zien of een titel een speelfilm, documentaire of korte film is. Hoe dik of dun de lijn is, wordt bepaald door de lengte van de film. De affiches werden in drie kleurvarianten gedrukt, roze, blauw en geel. Het concept werd verder uitgebouwd met een (lange) trailer die dwarsdoorsneden van filmstills op muziek liet bewegen. De festival werd geopend in het toen nog niet verbouwde City Theater en Filmtheater De Uitkijk deed ook voor het eerst mee als extra locatie. Bijzonder was ook het openingsfeest in 11 op de bovenste verdieping van het voormalige Post CS gebouw en het afsluitende feest in Vrankrijk dat maar weer liet zien hoe breed en divers de community is. Een belangrijk thema van deze editie waren films uit 'The New Europe'. Middels films en debat werd aandacht gevraagd voor de (vaak slechte) rechten van seksuele minderheden in Midden Europa.

2007

Dit jaar de laatste kleine editie; 'The Compact Edition'. Ook geen thema, maar een minivariant van de grote broer die we voor ogen hadden. De poster is opnieuw opgebouwd uit de alfabetische film titels van dat jaar, maar de lijnen zijn nu, vanwege de 'versobering' van het programma/festival, omgezet in een zwart/wit/grijs variant. Na deze editie is besloten de grote sprong te wagen en verder te professionaliseren om zodoende jaarlijks een grote editie te organiseren die Amsterdam verdient. Inmiddels had de festivalorganisatie ook ervaren dat het produceren van een kleine editie veel tijd en energie kostte die beter gestoken kon worden in een grote editie.

2008

Voor het eerst was er een speciale mannen en een speciale vrouwenposter. De ontwerper gebruikte de 'geuzennamen' potten en poten als beeld. Nog steeds gaan mannen en vrouwen bij de Roze Filmdagen redelijk gescheiden naar films. De nieuwe locatie van de OBA op het Oosterdokseiland was voor het eerst locatie voor de Roze Filmdagen, mede door het thema 'Based on the Novel'. Voor het laatst vonden er vertoningen plaats in de Balie en Filmhuis Cavia. Opvallend tijdens deze editie was dat tot drie maal toe de ambulance moest uitrukken voor onwel geworden bezoekers. De Roze Filmdagen besloot de naam te wijzigen met een subtitel: 'Amsterdam Gay & Lesbian Film Festival'. Dit is en was vooral van belang voor de connectie met het toenemend aantal internationale bezoekers.

2010

In 2009 was er geen festival omdat door te weinig financiële zekerheid de 13e editie drie maanden naar het voorjaar werd doorgeschoven. De Amsterdamse wethouder van cultuur, Carolien Gehrels opende het festival. De iconische posters van 'Grease' en 'Casablanca' kregen een 'roze' twist met een simpele vouw waardoor John Travolta innig stond met Humprey Bogart en Olivia Newton-John wang tegen wang poseerde met Ingrid Bergman. Opnieuw een 'mannen'en een 'vrouwen' poster. De posters werden voor twee 'Dutch Design Awards' genomineerd. Met name de afbeelding van John Travolta was interessant vanwege de langdurige geruchten over diens vermeende homoseksualiteit. Het festival kreeg zijn eerste 'Best Film Festival'-nominatie van Time Out Amsterdam.

2011

Naar aanleiding van het succes van de twist die twee iconische film(poster)s kregen na het 'vouwen' werd het concept nogmaals toegepast. Ditmaal was het de beurt aan 'Dirty Dancing' en 'Pretty Woman' waardoor Richard Gere tegen Patrick Swayze schurkte en Jennifer Grey tegen Julia Roberts stond. Het festival vond voor het eerst in zijn geheel plaats in het Ketelhuis en kreeg voor de tweede maal een 'Best Film Festival'-nominatie van Time out Amsterdam. De jongerenjury kreeg gezelschap van een ouderen jury. De Amsterdamse burgemeester Van der Laan opende het festival en deze editie brak opnieuw een record met 6000 bezoekers. Belangrijke onderdelen van het side programma waren de 'Spraakmakers' met bekende Nederlanders en de fototentoonstelling 'Modern Family'. Naar aanleiding van het gelijknamige festival thema waren hiervoor een aantal 'niet traditionele' samenlevingsvormen van Roze Filmdagen bezoekers op de gevoelige plaat vastgelegd. Bezoekers merkten ook dat het festival an sich werd vastgelegd in kleine festivalreportages: de FestBits.

2012

Een nieuwsfeit dat wereldwijd voor nogal wat controverse zorgde, was de aanleiding voor het posterontwerp van 2012. Twee pinguïns, Buddy & Pedro, die het in de dierentuin wel erg goed met elkaar konden vinden werden door de verzorger uit elkaar gehaald om zich met het andere geslacht voort te planten. Op de postercampagne van 2012 pronken, als een hommage aan de liefde, de twee nieuwe gay-iconen in drie varianten. Eindelijk werd er weer een festivaltrailer geproduceerd. Het concept staat los van het idee voor de poster maar heeft wel een overeenkomstige kleuren combinatie van roze, zwart en wit. Deze 15e editie van het festival was toch weer wat groter en had drie jury's waardoor er aan het eind, inclusief de vier publieksfavorieten, maar liefst zeven prijzen werden verdeeld.

2017 De 20ste editie van de Roze filmdagen vindt plaats van 09-19 maart 2017

---

Boot van LHBT-studentenvereniging U.H.S.V. Anteros tijdens de Amsterdam Gay Pride in 2013

--- Tekst grotendeels door Turtletuc ---- De Utrechtse Homo Studenten Vereniging Anteros (U.H.S.V. Anteros) is een in 2010 opgerichte /LHBT-studentenvereniging die speciaal opkomt voor de belangen van Utrechtse studenten die homo, bi of /transgender zijn en hen ontmoetings- en ontspanningsmogelijkheden biedt. Anteros heeft geen corporaal maar een meer vrijblijvend karakter, vergelijbaar met bijvoorbeeld /B.I.T.O.N..

Naamgeving

U.H.S.V. Anteros is vernoemd naar de Griekse god Anteros. Anteros is, in de Griekse mythologie, de jongere broer van Eros, die werd gebaard door /Aphrodite omdat haar zoon zo eenzaam was. In tegenstelling tot Eros is Anteros de god van de wederliefde, die iedereen straft die ware liefde onbeantwoord laat. De lijfspreuk der U.H.S.V. Anteros past bij deze mythologische traditie: “Amor Vincit Omnia” betekent niet alleen dat liefde alles overwint, maar ook dat alle soorten van liefde bestaansrecht hebben. Anteros wordt dan ook vaak gezien als beschermheer van homoseksuelen. De naam Anteros is ontstaan op een PANN-feest, waar mensen hun stem konden uitbrengen op een toepasselijke naam voor de nieuw op te richten vereniging.

Geschiedenis

De vereniging is een initiatief van Chubbs Koolman, die al een tijdje met de gedachte speelde om een vereniging op te richten, omdat er weinig mogelijkheden waren voor homostudenten om met elkaar in contact te komen. Bovendien was de combinatie studentikoos en homo lange tijd niet vanzelfsprekend. Op 22 juni 2010 werden de statuten getekend, die de oprichting van U.H.S.V. Anteros tot een feit maakte. De notariskosten werden gesponsord door de eveneens in Utrecht gevestigde homojongerenorganisatie /Stichting PANN.

Organisatie

Anteros kent op dit moment (nog) geen disputen en jaarclubs. Dit heeft te maken met het kleine en jonge karakter van de vereniging. De vereniging heeft ook geen ontgroening, maar een introductieweekend aan het begin van het jaar, waarin nieuwe leden de vereniging en de andere leden snel kunnen leren kennen.

Intern heeft de vereniging een /vertrouwenspersoon waar de leden onder andere terecht kunnen om te praten over seksualiteit en de problemen die daar mee gepaard kunnen gaan.

Maatschappelijk belang

Sinds 2010 komt Anteros op voor de belangen van LHBT-studenten in Utrecht. Dit doet zij door het organiseren van activiteiten voor studenten in een geborgen sfeer en daarnaast zichtbaar te zijn bij grote evenementen in Utrecht in het Utrechtse studentenleven. In 2013 organiseerde Anteros bijvoorbeeld samen met COC Midden-Nederland een bewustwordingsactie tijdens de /Internationale Dag tegen Homofobie. Landelijke zichtbaarheid werd bereikt door in datzelfde jaar mee te varen in de Canal Parade van de /Amsterdam Gay Pride.

In januari 2016 werd er bijvoorbeeld een documentaire-avond georganiseerd in samenwerking met Peace Brigades International waar de documentaire '/Call me Kuchu' werd getoond. Na afloop vertelde Oegandese mensenrechtenverdediger /Samuel Opio over de actuele zorgwekkende situatie voor homoseksuelen in /Oeganda en zijn werk voor /Queer Youth Uganda.

Externe links

• Homepage van U.H.S.V. Anteros
• Flickr-album van Anteros
• Artikel over Anteros in het universiteitsblad

Bronnen, noten en/of referenties

---

De Schakel (sociëteit)

Het pand aan de Korte Leidsedwarsstraat 49 waar van 1955 t/m 1978 homodancing De Schakel gevestigd was (foto uit 2016)

De Schakel was van 1955 t/m 1978 de sociëteit van de homo-emancipatievereniging COC, die gevestigd was aan de Korte Leidsedwarsstraat 49 in Amsterdam. De Schakel was zeer populair bij homoseksuele mannen en trok ook talrijke buitenlandse bezoekers, waarmee de zaak bijdroeg aan de positie van Amsterdam als homohoofdstad.

Voorgeschiedenis

Voor bijeenkomsten van leden kon het COC al sinds kort na haar oprichting in 1946 over diverse kleine, maar regelmatig wisselende ruimtes beschikken die daarmee als de /sociëteit van de vereniging dienstdeden. Sinds 1948 werd de bar op al deze locaties verzorgd door de ouders van een COC-lid, het echtpaar Nossin, dat ook naar het DOK en De Schakel zou meeverhuizen.

In 1952 nam de COC-afdeling Amsterdam een grote sociëteitsruimte onder de naam De Odeon Kelder (DOK) aan het Singel 460 in gebruik. Lou Charité, de penningmeester van het COC, wist echter in 1954 de populaire en lucratieve dancing op eigen naam te zetten. Vervolgens bracht hij het DOK onder in een eigen vereniging en maakte er de toendertijd grootste homodiscotheek van Europa van.

Pand, naam en interieur

De toeëigening door Charité leidde tot een heftige ruzie met het COC, dat op zoek moest naar een nieuwe locatie. Die werd gevonden in een horecapand aan de /Korte Leidsedwarsstraat, waar voorheen onder meer het bekende Wiener Café van Toni Hartweger had gezeten. Het COC kocht de exploitatie van deze locatie, bestaande uit Korte Leidsedwarsstraat 49 en 49a en Lange Leidsedwarsstraat 50, voor 35.000,- gulden. Op 19 juni 1955 vond de feestelijke opening plaats en de nieuwe sociëteit kreeg de naam De Schakel, naar het gelijknamige interne mededelingenblad. Homo's die er uit gingen zeiden echter vaak simpelweg dat ze "naar het COC" gingen.

In oktober 1962 kon het COC, via haar vastgoed-BV Ingritas, de panden van De Schakel in eigendom verwerven, waarna in plaats van de erboven gelegen woningen ruimte kwam voor het landelijke Centraal Bureau van het COC (in 1969 verhuisde dit naar het Frederiksplein en in 1978 naar het nieuwe pand aan de Rozenstraat). Daarnaast kreeg de afdeling Amsterdam op de bovenverdieping de beschikking over twee ruimtes "om rustig televisie te kunnen kijken" en voor de bridge-, toneel- en danslessen.

Om het toenemend aantal bezoekers te kunnen bolwerken werd de sociëteit in december 1960 verbouwd naar een ontwerp van architect Patijn. Een volgende verbouwing vond plaats in juli 1965 door architectenbureau Premsela & Vonk, die de ruimte een heel modern karakter gaf. De meeste homomannen hadden weinig oog voor het strakke interieur, maar de lesbische vrouwen waardeerden het wel.

Integratie en emancipatie

Net als de eerdere sociëteitsruimtes van het COC moest ook De Schakel in de eerste plaats een veilige haven zijn (het "Nationaal Tehuis") zodat met name homoseksuele mannen niet naar bar of baan hoefden, met alle gevaren van illegale seksuele activiteiten van dien. Anders dan de donkere kelder van het DOK leende ook de ligging en het pand van De Schakel zich beter om "homofielen", bijvoorbeeld in de media, als beschaafde burgers te presenteren.

Voor leden en bezoekers van De Schakel kwam de beschavings- en emancipatiegedachte lange tijd concreet tot uiting doordat vlak bij de ingang een tafel met literatuur en voorlichtingsmateriaal stond, steevast bemand door de markante [van Leeuwen], die een goede vriend was geweest van de eerste Nederlandse homo-emancipator, jhr. Jacob Schorer. Het hoofdbestuur van het COC bleef echter bezorgd dat de leden louter voor plezier en vermaak naar De Schakel kwamen - voorzitter Engelschman sprak in 1960 zelfs van een "homo-erotisch lunapark".

Horeca-exploitatie

Samen met het DOK was De Schakel in de jaren vijftig een van de zeer weinige uitgaansgelegenheden met een nachtvergunning, wat betekende dat ze op vrijdag en zaterdag tot 3.00 uur en op weekdagen tot 2.00 uur 's nachts geopend mochten zijn. Ook zeer uitzonderlijk was dat het dansen van homoseksuelen hier door de politie gedoogd werd, met name om te voorkomen dat ze op straat onzedelijkheden zouden bedrijven of problemen met heteropubliek zouden krijgen.

Brouwerij Heineken was bereid om het voor die tijd zeer hoge bedrag van 10.000,- gulden te betalen om De Schakel van drank te voorzien en het beheer van de bar kwam weer in handen van "pa en ma Nossin", die alszodanig tot december 1963 in functie bleven. Als sociëteit was De Schakel niet openbaar toegankelijk: men moest ofwel lid van het COC zijn, dan wel bij de ingang een introductiekaartje kopen.

Naast leden van het COC en eventuele introducés trok de sociëteit ook een snel stijgend aantal buitenlandse bezoekers. In het paasweekeinde van 1957 waren dat er 500 en hun aantal steeg voor het hele jaar 1958 van 3.972, via 4.500 in 1959 naar 5.802 in 1960. Het COC zelf telde destijds 'slechts' 3.300 leden.

Entertainment en vrouwen

Al sinds het begin van de jaren vijftig was er een min of meer vaste programmering in de sociëteit van het COC: op maandag /tafeltennis voor vrouwen en (kennismakings)gesprekken met het afdelingsbestuur; op dinsdag bridge en later televisiekijken; op woensdag een culturele activiteit; op donderdag klassieke muziek; op vrijdag de Kleine Kring; op zaterdag (gelijkgeslachtelijk) dansen; en op zondag tenslotte /thé dansant.

Op de culturele avond werd er een lezing gehouden (door mensen als /Benno Premsela, /Anna Blaman of leden van de /NVSH), een film gedraaid of vond een muzikaal optreden plaats, bijvoorbeed door een orkestje of een bandje, maar er was ook een vleugel aanwezig, waarop artiesten als Pia Beck speelden. Ook de nationale en grote christelijke feestdagen werden op toepasselijke wijze gevierd en mede omdat De Schakel ook door veel homo's uit het zuiden van Nederland bezocht werd, was het een van de weinige plekken in de stad waar ook /carnaval gevierd werd.

Voor /lesbische vrouwen was er op zondag een speciale programmering. Dit trok zo'n 25-30 deelnemers, vooral lesbiennes uit de middenklasse voor wie de sociëteit van het COC een beschaafd alternatief was voor gewone (homo/lesbische)cafe's. Een hoogtepunt voor deze groep waren de vrouwenlanddagen die van 1961 t/m 1965 jaarlijks in maart in De Schakel plaatsvonden waar tussen de 200 en 250 lesbische vrouwen uit heel Nederland op af kwamen.

Sluiting en verkoop

Het beheer van De Schakel gebeurde niet altijd even verstandig en onder meer door verliezen bij de dancings in Groningen en Den Haag was geleidelijk aan ook de financiële positie van het COC verslechterd. Toen daar nog een grote fraude bij kwam, besloot het landelijk bestuur om De Schakel in 1975 te verpachten aan Rob Klap, uitbater van een reeks populaire Amsterdamse cafe's. In een poging de dancing weer rendabel te maken, maakte hij er een hippe uitgaansgelegenheid van waar ook hetero's welkom waren - geheel in lijn met de integratie die het COC in die tijd voorstond.

Dit werd echter geen succes: de heterovrouwen die naar De Schakel kwamen omdat ze van homomannen geen last zouden hebben, trokken echter ook steeds meer heteromannen en -jongens aan. Maar van hun avances waren de lesbische vrouwen dan weer niet gediend, terwijl de heteromannen soms op fysieke wijze duidelijk maakten dat ze niet van de aandacht van homoseksuelen gediend waren. De laatsten voelden zich hierdoor niet meer prettig in De Schakel en gingen voortaan elders uit.

Om de homo's weer terug te winnen moest Klap in 1977 weer vertrekken en volgde in het voorjaar van 1978 nog een verbouwing. Het oude publiek kwam echter niet meer en zodoende werd de Schakel per 1 juli /1978 gesloten. De panden, het inventaris, de nachtvergunning en de naam werden voor ruim 1,5 miljoen gulden verkocht. Zowel het landelijke COC als de afdeling Amsterdam verhuisden toen naar een pand aan de Rozenstraat 14, dat voor 500.000 gulden kon worden gekocht.

Externe link

• Televisiebeelden van De Schakel uit 1964

Bronnen, noten en/of referenties

• Hans Warmerdam & Pieter Koenders, "Cultuur en Ontspanning. Het COC 1946 - 1966", Werkgroep Homostudies, Utrecht 1987.
• Gert Hekma e.a., "De roze rand van donker Amsterdam, De opkomst van een homoseksuele kroegcultuur 1930-1970", Van Gennep, Amsterdam 1992.

---

Roze Woensdag

Roze Woensdag is een LHBT-evenement dat jaarlijks gehouden wordt op de tweede dag van de Nijmeegse Vierdaagse, oftewel de derde woensdag in juli. De Roze Woensdag is onderdeel van de Vierdaagsefeesten en wordt met het oog op buitenlandse deelnemers ook wel Pink Wednesday genoemd.

Tijdens de Roze Woensdag zijn veel wandelaars in het roze gekleed en zijn ook in de stad roze versieringen aangebracht. Qua feestelijkheden is het evenement vergelijkbaar met de Roze Maandag, die jaarlijks wordt gevierd tijdens de Tilburgse Kermis.

Geschiedenis

Tijdens de Nijmeegse Vierdaagse lopen van oudsher veel militairen mee, maar dat ging regelmatig gepaard met het zingen van aggressieve en seksistische liederen en met vechtpartijen tussen de militairen en groepen Molukkers uit Nijmegen. Ook homoseksuele mannen en lesbische en feministische vrouwen en hun ontmoetingsplaatsen moesten het geregeld ontgelden. Het aan de vrouwenboekhandel De Feeks gelieerde café moest bijvoorbeeld voor bewaking zorgen of de deuren sluiten.

Tijdens de Zomerfeesten van 1983 probeerden relschoppende jongeren met geweld homocafé 't Bakkertje aan de Van Welderenstraat binnen te dringen en werd een molotovcocktail naar binnen gegooid. Er vielen gewonden, maar de politie greep pas in nadat zij zelf werd aangevallen. Veel homo's en vrouwen gingen tijdens de Vierdaagseweek dan ook liever de stad uit.

Naar aanleiding van deze rellen stelde COC Nijmegen het "Zwartboek Zomerfeesten 1983" op. Dit was voor het Roze Front en de organisator van de Roze Zaterdagen reden om de Roze Zaterdag van 1984 in Nijmegen te laten plaatsvinden om daarmee de lokale homobeweging te steunen. Een ander gevolg was dat de gemeente in 1987 met een eerste nota voor homo- en lesbisch beleid kwam en in 1988, als eerste in Nederland, een klankbordgroep instelde om over homo- en lesbische kwesties te adviseren.

Ondertussen was vanuit het COC-tijdschrift PINK en horecazaken in de Van Welderenstraat het initiatief genomen voor een eigen roze straatfeest tijdens de Vierdaagse. Vanaf 2002 werd dit door de homobars De Verjaardag en The Great Pretender in de Van Welderenstraat onder de naam Roze Woensdag georganiseerd, naar het voorbeeld van de Roze Maandag in Tilburg en de landelijke Roze Zaterdagen.

Door het te grote aantal bezoekers gaat de wandelroute sinds 2005 niet meer door de Van Welderenstraat, maar ook langs de nieuwe route is er op Roze Woensdag veel roze versiering en hebben de homozaken elders in de stad een speciale feestelijke programmering. In 2016 voer tijdens Roze Woensdag een versierd bootje met drag queens over de Waal, in wat de "kleinste gay pride ter wereld" genoemd werd.

Externe link

• Homepage van de Roze Woensdag

Bronnen, noten en/of referenties

• Lesbisch Archief: Ken je geschiedenis: 100 jaar Nijmeegse Vierdaagse en Roze Woensdag
• Roze Woensdag: Historie
• Omroep Gelderland: Roze woensdag tijdens vierdaagse van Nijmegen: op deze dag moet alles kunnen , 20 juli 2016