Alexine Tinne
| Alexandrine Tinne | ||
|---|---|---|
| ||
Alexandrine Tinne gefotografeerd door Robert Jefferson Bingham
| ||
| Algemene informatie | ||
| Volledige naam | Alexandrine Pieternella Françoise Tinne | |
| Geboren | 17 oktober 1835 Den Haag, Verenigd Koninkrijk der Nederlanden | |
| Overleden | 1 augustus 1869 Nabij Ghat (Libië) | |
| Nationaliteit | Nederlands | |
| Beroep | Ontdekkingsreizigster | |
| Bekend van | Eerste westerse vrouw die in Centraal-Afrika doordrong en eerste westerse vrouw die ver in de Sahara reisde | |
Alexandrine "Alexine" Pieternella Françoise Tinne (Den Haag, 17 oktober 1835 – nabij Ghat (Libië), 1 augustus 1869) was een Nederlandse ontdekkingsreizigster die in 1862 en 1863 als eerste westerse vrouw in Centraal-Afrika doordrong en vervolgens in 1868/69 ook als de eerste westerse vrouw ver in de Sahara reisde.[1] Ook was ze Nederlands eerste belangrijke fotografe. Van locaties in Den Haag en het interieur van haar huis aan het Lange Voorhout maakte ze in de zomer 1860 en winter 1860/61 een veertigtal foto's van groot formaat.
In het World Museum te Liverpool wordt een belangrijke verzameling etnografische voorwerpen uit Centraal- en Noord-Afrika van haar bewaard.
Levensloop
Toen Alexandrine Tinne geboren werd, woonden haar welgestelde ouders op de Herengracht 17 in Den Haag. Ze was de dochter van Philippe Frédéric Tinne (1772-1844) en zijn tweede echtgenote jkvr. Henriette Marie Louise van Capellen (1796-1863), oudste dochter van viceadmiraal jhr. Theodorus Frederik van Capellen (1761-1824).[2] Ze had twee halfbroers uit haar vaders eerste huwelijk. De familie van Alexandrine was rijk geworden van de West-Indische suiker, maar het leven aan de Lange Voorhout in Den Haag vond ze te benauwend. "God dank ben ik tenminste vrij", verzuchtte ze in een van haar reisbrieven.
Reizen
Al snel na de dood van haar vader ging Alexandrine grote reizen ondernemen, samen met haar moeder Henriëtte. Eerst in Europa, maar in 1855 vertrokken ze voor het eerst naar Egypte. Ze bleven twee jaar weg en bezochten ook Libanon, Syrië en Palestina. Daarna keerden ze terug naar Den Haag, maar maakte ze nog wel reizen naar Engeland, Duitsland en Rusland. Om vervolgens weer naar Egypte terug te gaan.
In 1862 vertrok ze samen met haar moeder met enkele boten uit Caïro om de bovenloop van de Nijl te verkennen. Ook Adrienne Steengracht (zuster van Henriette) en vier bediendes reisden mee. Bij deze tocht verkende ze de Nijl tot in Zuid-Soedan. Op 4 april 1862 arriveerde de groep in Khartoum. Een maand later trokken zij verder zuidwaarts. Henriette en Alexandrine maakten de tocht daarna nog een keer, toen voegde de Duitse ontdekkingsreiziger Theodor von Heuglin zich bij het uitgebreide reisgezelschap. Adrienne bleef ruim veertien maanden in Khartoum achter. Nadat moeder en dochter terug waren, overleed Henriette. Ze verlieten Khartoum in juli 1864 en keerden naar Caïro terug om een volgende reis voor te bereiden.
Tijdens deze expeditie waren zij de eerste westerse vrouwen die doordrongen tot in Centraal-Afrika. Alexandrine geldt tevens als de eerste westerse vrouw die diep de Sahara introk. Zij namen de nodige zaken mee op hun reis. De karavaan van hun expeditie bestond bijvoorbeeld uit 102 kamelen, met alleen al 32 koffers met meubels die waren meegenomen uit Den Haag, waaronder spiegels, ijzeren ledikanten, gravures, kandelaren en de vijf honden van Alexandrine, die in speciale manden aan de kamelen hingen. Alexandrine had een draagbaar bed met baldakijn en haar moeder een comfortabele stoel. Ieder beschikte over twaalf bedienden om hen in ploegen van vier te dragen. Zoals zij het beschreef in een brief voor het vertrek in 1862: "Op het moment van vertrek, dat met niets te vergelijken valt behalve dan de exodus van de kinderen Israels, wil ik je even een afscheidswoordje schrijven voor men de laatste tafel weghaalt."
De ornitholoog Theodor von Heuglin zei zich mateloos te ergeren aan het ritme van de vrouwen: ze weigerden vroeg op te staan en hun immense bagage zorgde voortdurend voor oponthoud.
Hoewel Alexandrine de nodige bedienden had en de oorspronkelijke bewoners van Afrika als 'wilden' aanduidde, was zij uitgesproken tegen de slavenhandel en de systematische gruwelijkheden die zij tegenkwam. Zij schreef: "Want als er iets is wat nog zondiger is dan de wilden in dit land, dan zijn het wel de Europeanen en de handelaren die hier wonen. Als zij eenmaal op de Nijl zijn, beschouwen zij zich als buiten iedere goddelijke en menselijke wet staande. Zij roven, doden en doen wat er in hun hoofd opkomt." Zij kocht een aantal slaven vrij, en was verontwaardigd dat zij later zelf werd beschuldigd van slavernij.[3]
In 1869 vertrok ze vanuit Algiers voor een reis door de Sahara. Haar karavaan werd door Toearegs aangevallen, die werden geholpen (en waarschijnlijk ingeschakeld) door Arabieren uit Tinnes eigen gezelschap. Tinne werd vermoord door twee houwen met een zwaard en een geweerschot. Ze stierf op 33-jarige leeftijd door bloedverlies.[4][5]
Haar leven werd in 2007 verfilmd onder de titel Als een vlieg naar de vlam door Barbara Hanlo.
Trivia
- In april 2013 werd door PostNL een postzegel uitgebracht van Alexandrine Tinne en vijf andere bijzondere vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis, in het kader van het verschijnen van het boek (en de tentoonstelling) 1001 vrouwen.
- De afleveringen van 1 en 8 december 2013 van de VPRO-serie O'Hanlons Helden waren gewijd aan Alexandrine Tinne.
Afbeeldingen
-
Alexine Tinne door Henri d'Ainecy Montpezat (1849). Collectie Haags Historisch Museum -
Alexine Tinne in Den Haag (ca. 1860) (Collectie Nationaal Archief) -
Alexine Tinne en familie, foto Robert Bingham, ca.1860. (Collectie RKD) -
Tournooiveld Den Haag, foto door Alexine Tinne. (Collectie Haags Gemeentearchief) -
Kamer in Beiroet, tekening door Alexandrine Tinne. (Familiearchief)
.jpg)
Externe links
- Portret in Digitaal Vrouwenlexicon
- Spot op... Alexandrine Tinne
- Afleveringen 1 en 2 van O'Hanlons Helden over Tinne op Uitzending Gemist.
Zie ook
Literatuur
Voetnoten
|
