Naar inhoud springen

Cresol

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Cresol
Structuurformule en molecuulmodel
De verschillende structuurformules van cresol
De verschillende structuurformules van cresol
Algemeen
Molecuulformule C7H8O
IUPAC-naam methylfenol
Andere namen hydroxytolueen
Molmassa 108,14 g/mol
SMILES
OC(CCC(O)=O)=O
CAS-nummer 1319-77-3
EG-nummer 215-293-2
Wikidata Q413524
Beschrijving Viskeuze vloeistof
Vergelijkbaar met Fenol
Waarschuwingen en veiligheidsmaatregelen
CorrosiefToxischSchadelijk voor de gezondheid
Gevaar
H-zinnen H301 - H311 - H314 - H331 - H341
EUH-zinnen geen
P-zinnen P261 - P280 - P301+P310 - P305+P351+P338 - P310
LD50 (ratten) 1454 mg/kg
Fysische eigenschappen
Kleur wit
Dichtheid 1,04 g/cm³
Vlampunt 82 °C
Tenzij anders vermeld zijn standaardomstandigheden gebruikt (298,15 K of 25 °C, 1 bar).
Portaal  Portaalicoon   Scheikunde

Met cresol worden 3 verschillende isomeren bedoeld, waarbij een methylgroep en een hydroxylgroep op een benzeenring gesubstitueerd staan. De methylgroep kan op 3 verschillende plaatsen ten opzichte van de hydroxylgroep op de ring zijn gesubstitueerd. Elk isomeer wordt aangeduid door middel van de klassieke ortho-, meta- en para-nomenclatuur of gewoon door nummering van het koolstofatoom in de arylgroep.

Verder bestaat er een zeer grote groep stoffen die in valt te delen als de groep van de cresolen. Al deze organische stoffen hebben gemeen dat ze ten minste één methylgroep en een hydroxylgroep op dezelfde aromatische ring als substituent hebben. Een bekend voorbeeld is de stof broomcresolgroen, een triarylmethaankleurstof.

Cresol van technische kwaliteit zoals dat in de handel verkrijgbaar kan zijn, bestaat bij benadering uit een isomerenmengsel van de volgende componenten:

Ook zijn de drie isomeren in hun zuivere vorm verkrijgbaar, meestal als laboratoriumreagens.

Cresolen als reagens in het organisch laboratorium

[bewerken | brontekst bewerken]

Cresolen kunnen een heel scala aan reacties ondergaan, de ring is over het algemeen geactiveerd. De plaats van substitutie aan de arylgroep hangt wel af van het soort cresolisomeer, al naargelang eventuele sterische hinder of hinder door mesomere effecten. Ook kan de fenolische groep veresterd worden met behulp van een zuuranhydride. Partiële oxidatie van de methylgroep is mogelijk, hierbij ontstaan de corresponderende benzylalcoholen, aldehyden of carbonzuren.

Voorkomen in de natuur

[bewerken | brontekst bewerken]

Cresolen en derivaten van cresolen komen in de natuur veelvuldig voor. Zo zijn ze gevonden als metaboliet in verschillende micro-organismen als wel in urine. Bovendien komen cresolen voor in steenkool en onder andere teren, hier werden zij vroeger dan ook uit gewonnen.

Eigenschappen van isomeren

[bewerken | brontekst bewerken]
Isomeren van Cresol[1][2][3][4]
Structuurformule
Ball-and-stick model
General
Triviale naam o-cresol m-cresol p-cresol
IUPACnaam 2-methylfenol 3-methylfenol 4-methylfenol
Systematische naam 2-methylbenzenol 3-methylbenzenol 4-methylbenzenol
Andere namen ortho-Cresol
2-Hydroxytolueen
meta-Cresol
3-Hydroxytolueen
para-Cresol
4-Hydroxytolueen
Formule
SMILES Oc1c(C)cccc1 Oc1cc(C)ccc1 Oc1ccc(C)cc1
Molaire massa 108.14 g/mol
Beschrijving (kamertemperatuur en druk) Kleuloze kristallen Dikvloeibare olie vettig ogende vaste stof
CAS number [95-48-7] [108-39-4] [106-44-5]
mengsel van cresolen (tricresol): [1319-77-3]
Eigenschappen
Dichtheid en fase 1.05 g/cm3, vaste stof 1.03 g/cm3, vloeistof 1.02 g/cm3, vloeistof
Oplosbaarheid in water
(pH = 7.0, 20−25 °C)
25 g/L 24 g/L 19 g/L
Goed oplosbaar in sterk alkalisch water
Smeltpunt 29.8 °C (303.0 K) 11.8 °C (285.0 K) 35.5 °C (309.7 K)
Kookpunt 191.0 °C (464.2 K) 202.0 °C (475.2 K) 201.9 °C (475.1 K)
Zuursterkte (pKz) 10.287 10.09 10.26
Structuur
Dipoolmoment 1.35 D 1.61 D 1.58 D
Veiligheid
SDS
Algemene risico's Brandbaar, toxisch bij inslikken en inademen
Vlampunt 81 °C c.c. 86 °C 86 °C c.c.
GHS-pictogrammen
CorrosiefToxischSchadelijk voor de gezondheid
[bewerken | brontekst bewerken]