Fabryka Samochodów Osobowych
Fabryka Samochodów Osobowych (Personenauto Fabriek), afgekort FSO, is een Poolse autofabriek die in 1951 werd opgericht door de Poolse staat om de Poolse automobielindustrie terug op gang te trekken na de Tweede Wereldoorlog.
Geschiedenis
Na de Tweede Wereldoorlog was de Poolse automobielindustrie een ruïne. De heropbouw van die industrie was noodzakelijk en de Poolse regering besloot een autofabriek te bouwen in Warschau-Żerań. De bouw van de fabriek begon in 1948. Er werd een overeenkomst afgesloten met de Italiaanse autoconstructeur Fiat om in de nieuwe fabriek Fiats te bouwen onder licentie. Het begin van de Koude Oorlog verhinderde echter die plannen.
De Sovjet-Unie kon FSO daarop overtuigen een licentie te kopen voor de Russische GAZ M20 Pobeda. De wortels van dat model gingen nog terug tot de Ford model A die tijdens de jaren dertig in Rusland gebouwd werd. In 1950 werd de licentieovereenkomst getekend en begon de productie van de FSO Warszawa. Naast de productie van deze vijfpersoons middenklasser begon men bij FSO ook met de ontwikkeling van een kleinere auto, en in 1957 ging deze als Syrena in productie. FSO bouwde deze Syrena tot 1972, daarna werd de productie naar FSM in Bielsko-Biała verplaatst.
Op 22 december 1965 wordt toch nog een nieuwe overeenkomst met Fiat aangegaan om de Fiat 125 in licentie te bouwen als opvolger van de Warszawa. FSO noemde de nieuwe auto Polski Fiat 125p en deze werd tot 1991 gebouwd. In 1978 kwam de nieuw ontwikkelde FSO Polonez op de markt. Deze auto is technisch nog steeds gebaseerd op de Fiat 125 doch heeft een voor die tijd moderne hatchback-carrosserie.
De Warschauer fabrieken werden medio jaren zeventig uitgebreid met nieuwbouw (FSO II ten westen van Nowy Dwór Mazowiecki). Het aantal medewerkers was tot 17.000 gestegen. Naast de acht deelfabrieken in Grodziec, Elbląg, Siedlce, Płock, Pomiechówek, Stegna, Muszyna en Augustow kwamen toeleveringen van schokdemperfabriek Krosno en de elektrofirma Sosnowiec. Medio jaren tachtig beschikte de fabriek over 13.560 medewerkers in de Warschauer stamfabriek. Daarbij kwamen veertien bedrijfsonderdelen met in totaal 11.200 medewerkers. Sinds 1986 hoort ook de autofabriek ZSD Nysa, een producent van kleine bedrijfswagens, bij FSO. Naast de 125p en de Polonez worden bij FSO ook motoren, versnellingsbakken en assen voor andere Poolse motorvoertuigen gemaakt.
De 125p en Polonez werden ook buiten Polen geassembleerd: in Joegoslavië (Zastava) en Egypte (Nasr). In relatief kleine aantallen produceerde FSO Fiat-modellen uit originele onderdelen. Dit betrof de Polski Fiat-modellen 128p 3, 130p, 131p en 132p. De jaarproductie van deze Italiaanse modellen lag in ieder geval beneden de duizend exemplaren. In iets grotere omvang werden de Zastava 1100 P en 1100 P Mediteran gemonteerd als compensatie voor de in Joegoslavië gebouwde 125 pz en de 126p-leveringen. Met de toenemende economische moeilijkheden in Polen eind jaren tachtig, liep de assemblage terug tot een minimum.
FSO in Nederland
De Polski Fiat 125p werd vanaf 1970 ook in Nederland geïmporteerd door de Nederlandse Fiat-importeur Leonard Lang in Amsterdam. Rond 1975 was de Polski Fiat 125p technisch al zo afwijkend van het al enige tijd uit productie zijde origineel (men had bijna vierduizend veranderingen aangebracht) dat de wagen niet meer goed in het Fiat-programma paste. In Nederland leidde dit ertoe, dat Fiat-importeur Leonard Lang de wagen overdeed aan Englebert in Voorschoten, toentertijd ook Škoda-importeur.[1]
In 1981 kwam de import in handen van De Binckhorst Auto & Motor Import in Voorschoten, nadat Englebert in financiële moeilijkheden was gekomen. Langdurige structurele problemen bij de productie in Polen en weinig perspectief op verbetering van de aanvoer leidde eind 1986 tot beëindiging van de relatie tussen De Binckhorst en de Poolse autofabriek.[2]
In 1987 nam Abimex in Ridderkerk het over en haalde de inmiddels gemoderniseerde Polonez onder de naam FSO Prima naar Nederland. Daarnaast leverde men ook de oude 125p onder de naam FSO Classic. Abimex liet bij TNO een injectiesysteem voor de FSO Prima 1.5 ontwikkelen, waardoor de auto met een katalysator kon worden uitgerust. De eerste FSO met dit systeem werd in 1989]m op de AutoRAI gepresenteerd.[3]
Topjaar qua verkopen was 1988 met 1087 exemplaren, in 1989 waren het er 850, in 1990 wist Abimex van de jaarproductie van 81.000 stuks in Nederland nog 530 auto's te verkopen.[3] Na 1990 liepen de verkopen snel terug, de laatste FSO's werden in 1997 in Nederland geïmporteerd. Daarmee was Nederland het laatste exportland voor personenwagens van FSO.
Privatisering
Eind 1995 besliste de Poolse overheid om FSO te privatiseren. FSO Motor Corporation werd gecreëerd en verkocht aan de Zuid-Koreaanse autobouwer Daewoo. Die kocht zich voor USD 20.000.000 (EUR 16.600.000) in en beloofde een investering van USD 1.121.000.000 (EUR 943.100.000) in zes jaar. De joint venture Daewoo Motor Polska die hieruit voortvloeide bleef de Polonez bouwen met daarnaast de Daewoo Tico, Daewoo Espero en ook de Citroën C15 bestelwagen.
In 2001 ging Daewoo failliet, waarop de constructeur werd overgenomen door het Amerikaanse General Motors. De holding UkrAVTO heeft nu de meerderheid van de aandelen (meer dan 80%) en wil in samenwerking met de - inmiddels weer in FSO hernoemde - fabrikant een nieuwe auto ontwikkelen.
In 2007 kreeg de FSO fabriek een nieuwe opdracht om de Chevrolet Aveo onder licentie te gaan bouwen. Hiertoe werd een nieuw bedrijf opgericht dat voor 40 procent in handen kwam van General Motors. In 2011 werd de licentie voor het bouwen van de Aveo niet verlengd en kwam een einde aan de productie van auto's bij FSO. De fabriek is gesloopt, de testbaan verkocht en de gronden staan te koop.
Modellen
- 1951: Warszawa M-20
- 1957: Syrena 100
- 1957: Warszawa 201
- 1959: Syrena Mikrobus (prototype)
- 1960: Syrena Sport (prototype)
- 1964: FSO Warszawa 223
- 1966: Syrena 110 (prototype)
- 1968: Polski Fiat 125p (later FSO 125p en FSO Classic)
- 1971: Polski Fiat 125p Coupé (prototype)
- 1971: Polski Fiat 125p Kombi (later FSO 125p Kombi en FSO Classic Estate)
- 1974: Polski Fiat 125p Pick-up
- 1974: Polski Fiat 125p Cabrio (prototype)
- 1978: FSO Polonez MR'78
- 1981: FSO Polonez Coupé
- 1983: FSO Polonez MR'83
- 1985: FSO Polonez MR'85
- 1986: FSO Polonez MR'86
- 1987: FSO Polonez MR'87 (ook: Prima)
- 1988: FSO Polonez Truck
- 1989: FSO Polonez MR'89 (ook: Prima II)
- 1991: FSO Polonez Caro (ook: Prima III)
- 1992: FSO Polonez Truck (II)
- 1993: FSO Polonez Caro MR'93
- 1993: FSO Polonez Cargo (van)
- 1994: FSO Polonez Analog 4x4 (prototype)
- 1996: FSO Polonez Atu (ook: Celina)
- 1997: FSO Polonez Atu Plus/Caro Plus/Cargo Plus/Truck Plus
- 1999: FSO Polonez Kombi (Plus version)
- 2004: FSO Matiz
- 2004: FSO Lanos
Externe links
- (de) Dünnebier, Michael, Kittler, Eberhard (1990). Personenkraftwagen sozialistischer Länder. Transpress, Berlin, 188 p. ISBN 3-344-00382-8.
- ↑ Hoek, van den, K.A., Hubert, Karel (1992). Auto totaal. De oosteuropese merken : alle automerken van de wereld: UNI-VOL. Lekturama, [Breda], 128 p.
- ↑ Auto-Palace Holding. Auto-Palace, 's-Gravenhage (1989), 34 p.
- ↑ a b Vlugt, van der, Fred (1992). Auto '92 : een overzicht in woord en beeld van meer dan 300 auto's op de Nederlandse markt. Wereld op wielen, Den Haag, 416 p..