Gengasaurus
| Gengasaurus Status: Uitgestorven Fossiel voorkomen: Laat-Jura | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Taxonomische indeling | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Geslacht | |||||||||||||
| Gengasaurus Parapella et al., 2017 | |||||||||||||
| Typesoort | |||||||||||||
| Gengasaurus nicosiai | |||||||||||||
| |||||||||||||
Gengasaurus[1][2], wiens naam 'Gengahagedis' betekent, is een geslacht van uitgestorven ophthalmosauride ichthyosauriërs, dat ongeveer 152 miljoen jaar geleden leefde in het Laat-Jura (Kimmeridgien-Tithonien, 152 miljoen jaar geleden), in wat nu Marche, Italië is. Het was op volwassen leeftijd ongeveer tweehonderdveertig centimeter lang.
Geschiedenis van de ontdekking
[bewerken | brontekst bewerken]Het fossiel van Gengasaurus werd in de zomer van 1976 gevonden in de Marche bij de stad Genga. Zelfs nu is het het meest complete ichthyosauriërfossiel dat in Italië is gevonden. Het fossiel werd echter twintig jaar lang totaal verwaarloosd voordat paleontoloog Umberto Nicosia zijn botten begon te bestuderen. Nog eens twintig jaar later herkende Ilaria Paparella het dier als een nieuwe soort die hij echter alleen aanduidde als 'De Ichthyosauriër van Genga'. Pas tegen het einde van 2016 beschreven Paparella et alii formeel de soort Gengasaurus nicosiai.
In 2016/2017 werd de typesoort Gengasaurus nicosiai benoemd en beschreven door Ilaria Paparella, Erin E. Maxwell, Angelo Cipriani, Scilla Roncacè en Michael W. Caldwell. De geslachtsnaam Gengasaurus is afgeleid van de naam van de gemeente Genga waar het fossiel werd gevonden, samen met het achtervoegsel saurus of 'hagedis'. De soortaanduiding nicosiai eert de paleontoloog professor Umberto Nicosia die als eerste de fossielen van dit dier bestudeerde. Hij prepareerde het fossiel in 1998 en 1999, in de abdij van San Vittore di Genga.[3]
Het holotype is MSVG 39617. Het bestaat uit een gefragmenteerde schedel met onderkaken, een reeks wervels van de nek, van de rug, van het bekken en van de voorste staart, ribben, een stuk schoudergordel en een voorste flipper, wellicht de linkervoorpoot. Het maakt deel uit van de collectie van het Museo di San Vittore di Genga.
Beschrijving
[bewerken | brontekst bewerken]Gengasaurus was van gemiddelde grootte, met een lengte die meer dan twee meter kon bedragen. Er is één enkel exemplaar gevonden bestaande uit een onvolledig skelet; dit bezit een unieke combinatie van kenmerken, waaronder een bijzondere toestand van het voorste, preaxiale, facet op het opperarmbeen. Het is het derde facet en kleiner dan de andere twee. Gengasaurus kan met zekerheid worden toegeschreven aan de ophthalmosauride familie op basis van het kleine extracondylaire gebied van de basioccipitale en de aanwezigheid van een extra preaxiale vinger. Het dier verschilde echter in verschillende opzichten van Ophthalmosaurus, zoals de vorm van het achterste basisfenoïde, de vorm van het supraoccipitale, het axiale facet van het opperarmbeen en de proximaal-distaal verkorte ellepijp.
Fylogenie
[bewerken | brontekst bewerken]Gengasaurus was een ichthyosauriër die behoorde tot de Ophthalmosauridae familie. Problematisch is dat hij diagnostische eigenschappen deelde met allebei de meer afgeleide hoofdlijnen van die groep. Affiniteiten van Gengasaurus met geslachten op het noordelijk en zuidelijk halfrond suggereren dat de open zeeën tijdens het Boven-Jura een doorlopende habitat vormden.
Het volgende cladogram toont een mogelijke fylogenetische positie van Gengasaurus in Ophthalmosauridae volgens de analyse uitgevoerd door Zverkov en Jacobs (2020):
| Ophthalmosauria |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Paleobiologie
[bewerken | brontekst bewerken]Hoewel ichthyosauriërs zoals Gengasaurus vaak worden beschouwd als snelle zwemmers en trekkende dieren, stelden Paparella et alii dat het beeld dat naar voren komt is dat veel soorten ichthyosauriërs nauwe geografische grenzen hadden. Dus in plaats van grote wereldwijde migranten te zijn, verkenden deze dieren goed gedefinieerde gebieden en de evolutionaire convergentie tussen de verschillende soorten heeft jarenlang een verkeerd beeld gegeven van wereldwijde reizigers.
Twee haaientanden van de Hexanchiformes-groep werden ook gevonden in het type-exemplaar van Gengasaurus. Het is echter niet bekend of deze tanden het bewijs zijn van een directe aanval op het dier toen het nog leefde of slechts een bewijs van saprofagie, het eten van aas.
- ↑ Gengasaurus. www.prehistoric-wildlife.com. Gearchiveerd op 27 augustus 2022. Geraadpleegd op 27-08-2022.
- ↑ Fossilworks: Gengasaurus. www.fossilworks.org. Geraadpleegd op 14-12-2022.
- ↑ Ilaria Paparella; Erin E. Maxwell; Angelo Cipriani; Scilla Roncacè & Michael W. Caldwell. 2017. "The first ophthalmosaurid ichthyosaur from the Upper Jurassic of the Umbrian–Marchean Apennines (Marche, Central Italy)". Geological Magazine. 154(4): 837–858
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Gengasaurus op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Gengasaurus nicosiai op de Italiaanstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.