Ophthalmosaurus
| Ophthalmosaurus Status: Uitgestorven Fossiel voorkomen: Callovien-Berriasien (~ 166 - 144 Ma) | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||
| |||||||||||
| Geslacht | |||||||||||
| Ophthalmosaurus Seeley, 1874 | |||||||||||
| Typesoort | |||||||||||
| Ophthalmosaurus icenicus | |||||||||||
| |||||||||||
| Vindplaatsen van de verschillende soorten Ophthalmosaurus rood = O. natans oranje = O. icenicus paars = de Russische taxa | |||||||||||
| |||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||||
Ophthalmosaurus op  Wikispecies
| |||||||||||
| |||||||||||
Ophthalmosaurus[1][2][3] (in het Grieks 'ooghagedis') is een geslacht van uitgestorven ichthyosauriërs uit de Midden-Jura tot het Onder-Krijt (165-160 miljoen jaar geleden), vernoemd naar zijn extreem grote ogen, waarmee dit dier goed in het donker kon zien en jagen. Het had een sierlijk zes meter lang dolfijnvormig lichaam en zijn bijna tandeloze kaak was goed aangepast voor het vangen van inktvis. Grote fossiele vondsten van dit geslacht zijn geregistreerd in Europa en Noord- en Zuid-Amerika.
Beschrijving[bewerken | brontekst bewerken]
Ophthalmosaurus had een lichaam in de vorm van een traan en een staartvin als een halve maan. De voorpoten waren meer ontwikkeld dan de achterpoten, wat suggereert dat de voorvinnen stuurden terwijl de staart voortstuwde. De belangrijkste claim van Ophthalmosaurus waren zijn ogen (sommige bereiken een diameter van ongeveer 220-230 millimeter), die extreem groot waren in verhouding tot zijn lichaam. De ogen namen bijna alle ruimte in de schedel in beslag en werden beschermd door benige platen (sclerotische ringen), die waarschijnlijk hielpen om de vorm van de oogbollen te beschermen tegen de waterdruk op diepte. De grootte van de ogen en de sclerotische ringen suggereert dat Ophthalmosaurus op een diepte jaagde waar er niet veel licht was of dat het 's nachts mogelijk heeft gejaagd toen een prooidier actiever was.
Vondsten[bewerken | brontekst bewerken]
De geslachten Apatodontosaurus, Ancanamunia, Baptanodon, Mollesaurus, Paraophthalmosaurus, Undorosaurus en Yasykovia werden allemaal beschouwd als jongere synoniemen van Ophthalmosaurus door Maisch & Matzke, 2000. Uit alle recente cladistische analyses is echter gebleken dat Mollesaurus periallus uit Argentinië een geldig geslacht van Ophthalmosauria is. Ophthalmosaurus natans is teruggevonden als dichter bij andere Ophthalmosauria dan bij de soort Ophthalmosaurus, waardoor de opstanding van Baptanodon van Marsh nodig was, 1880 als de enige beschikbare generieke naam. De geldigheid van Undorosaurus wordt nu geaccepteerd door de meeste auteurs, zelfs door Maisch (2010), die oorspronkelijk de synoniemen voorstelde en de twee andere Russische taxa kunnen ook geldig zijn. Ophthalmosaurus chrisorum door Russell, 1993 werd door Maxwell in 2010 naar zijn eigen geslacht Arthropterygius verplaatst. Aan de andere kant zijn Paraophthalmosaurus en Yasykovia blijkbaar geldig en onderscheiden van Ophthalmosaurus.
Classificatie[bewerken | brontekst bewerken]
Binnen Ophthalmosauridae werd Ophthalmosaurus ooit beschouwd als het nauwst verwant aan Aegirosaurus. Uit veel recente cladistische analyses bleek echter dat Ophthalmosaurus nestelde in een clade met Acamptonectes en Mollesaurus. Aegirosaurus werd nauwer verwant aan Platypterygius gevonden en behoort dus niet tot de Ophthalmosaurinae.
Fylogenie[bewerken | brontekst bewerken]
Het onderstaande cladogram volgt Fischer et alii 2012.
| Thunnosauria |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Paleobiologie[bewerken | brontekst bewerken]
Net als andere ichthyosauriërs, heeft Ophthalmosaurus zijn kroost eerst geboren om te voorkomen dat ze verdronken. Skeletten van niet-gearceerde jongen zijn gevonden in meer dan vijftig vrouwtjes op fossiele vondsten en de nestafmetingen varieerden van twee tot elf pups. Ophthalmosaurus kon waarschijnlijk ongeveer 20 minuten duiken. Uitgaande van een conservatieve kruissnelheid van 1 meter per seconde (2 meter per seconde is meer waarschijnlijk), zou Ophthalmosaurus tijdens een duik dieptes van 600 meter of meer kunnen bereiken, waarbij de mesopelagische zone. Wetenschappers hebben bewijs gevonden van decompressieziekte (de bochten) in de botgewrichten van Ophthalmosaurus-skeletten, mogelijk veroorzaakt door ontwijkende tactieken. Van moderne walvissen is bekend dat ze de decrompressieziekte krijgen, wanneer ze snel opstijgen om aan roofdieren te ontsnappen.
Soorten[bewerken | brontekst bewerken]
| Bronnen, noten en/of referenties
Literatuur
Noten
|