Brachypterygius
| Brachypterygius Status: Uitgestorven Fossiel voorkomen: Laat-Jura | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Geslacht | |||||||||||||
| Brachypterygius von Huene, 1922 | |||||||||||||
| Typesoort | |||||||||||||
| Ichthyosaurus extremus | |||||||||||||
| |||||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Brachypterygius[1][2] (betekent 'met korte vleugel' in het Grieks) is een geslacht van uitgestorven platypterygiine ophthalmosauride ichthyosauriërs, bekend uit het Laat-Jura van Engeland.
Naamgeving[bewerken | brontekst bewerken]
De typesoort werd oorspronkelijk beschreven en benoemd als Ichthyosaurus extremus door George Albert Boulenger in 1904. De soortaanduiding verwijst naar het afwijkende uiteinde van het opperarmbeen. Brachypterygius werd in 1922 door Friedrich von Huene benoemd vanwege de breedte en de kortheid van de voorpeddel, en de combinatio nova is daarom Brachypterygius extremus. Het holotype van Brachypterygius extremus werd oorspronkelijk verondersteld afkomstig te zijn van de Lias-groep uit Bath, Verenigd Koninkrijk, maar andere exemplaren suggereren dat het waarschijnlijker afkomstig was van de Kimmeridge Clay uit het Kimmeridgien van Kimmeridge Bay, Dorset.
Het holotype van Brachypterygius extremus, NHMUK R317, is een enkele rechtervoorpeddel, duidelijk verschillend van andere ichthyosauriërs (bijvoorbeeld Ophthalmosaurus) uit het Laat-Jura. Andere gevonden peddels zijn J.01608, J.1585, J.1586 en J.29864.
Soorten die eerder zijn toegewezen aan Brachypterygius[bewerken | brontekst bewerken]
Jongere synoniemen van de typesoort zijn wellicht Brachypterygius mordax, Otschevia pseudoscythius en Brachypterygius zhuralevi. Dat zou het bekende materiaal aanzienlijk vergroten.
Owen (1840) richtte Ichthyosaurus trigonus op op basis van een enkele ruggenwervel (ANSP 10124) uit de Kimmeridge Clay van Westbrook, Wiltshire. Het holotype werd lang als verloren beschouwd, totdat het in 1988 werd herontdekt. Veel exemplaren werden verwezen naar Ichthyosaurus trigonus; Bauer (1898) suggereerde dat Ophthalmosaurus, Brachypterygius en Nannopterygius synoniem zouden moeten worden geacht aan Ichthyosaurus trigonus. Ichthyosaurus trigonus werd opgenomen in het nieuwe geslacht Macropterygius door Huene (1922), die het later (1923) tot de typesoort van het geslacht maakte. Tegenwoordig wordt Ichthyosaurus trigonus (en dus Macropterygius) een nomen dubium geacht omdat het holotype niet te onderscheiden is van andere ophthalmosauriden. Christopher McGowan en Ryosuke Motani hebben verklaard dat Ichthyosaurus trigonus synoniem kan zijn aan Ophthalmosaurus icenicus maar dat wordt tegenwoordig algemeen verworpen.
Richard Lydekker richtte de soort Ophthalmosaurus cantabridgiensis op uit het Cambridge Greensand (Albien, Vroeg-Krijt) van Cambridge op basis van een opperarmbeen (specimen NHMUK 43989). McGowan en Motani (2003) beschouwden het als een soort van Brachypterygius, maar een herbeoordeling van Cambridge Greens en ichthyosauriërs in 2014 vond dat het een nomen dubium was dat niet verder determineerbaar was dan een Ophthalmosaurinae incertae sedis. In 2020 hebben Nikolay Zverkov en Dmitry Grigoriev deze soort toegewezen aan Maiaspondylus.
Een grote schedel werd ontdekt in de Kimmeridge Clay van Stowbridge, Norfolk en in 1976 door McGowan benoemd als een nieuw geslacht en soort, Grendelius mordax. Meer volledig materiaal uit de Kimmeridge Clay van Kimmeridge Bay gaf aan dat deze twee soorten behoorlijk op elkaar leken, dus de twee geslachten werden synoniem. In 2003 combineerden McGowan & Motani de twee soorten Brachypterygius extremus en Brachypterygius mordax tot Brachypterygius extremus, omdat ze de verschillen in de voorpeddel als van onvoldoende taxonomische waarde beschouwden. Een publicatie uit 2015 van Zverkov en collega's vond in plaats daarvan echter dat Grendelius mordax voldoende verschilt van Brachypterygius extremus om als zowel een afzonderlijk geslacht als een afzonderlijke soort te worden beschouwd.
Ochevia alekseevi is wel gezien als een Brachypterygius alekseevi.
Beschrijving[bewerken | brontekst bewerken]
Brachypterygius is een middelgrote tot grote ichthyosauriër, met een schedellengte van vijftig tot honderdtwintig centimeter. De snuit is lang, zoals kenmerkend is voor ichthyosauriërs, met grotere en robuustere tanden en een relatief kleiner oog dan Ophthalmosaurus. Het basioccipitale heeft een zeer smal extracondylair gebied. De voorpeddel kan vijf of zes vingers hebben, met een maximale falangeale telling, van de vingerkootjes, tussen acht en zestien. Een belangrijk kenmerk zijn de drie facetten aan het distale uiteinde van het opperarmbeen; het middelste is het kleinste en articuleert met het intermedium, wat Brachypterygius duidelijk onderscheidt van Ophthalmosaurus, de meest voorkomende ichthyosauriër uit het Laat-Jura.
Fylogenie[bewerken | brontekst bewerken]
Brachypterygius is nauw verwant aan Platypterygius en Caypullisaurus.
Het volgende cladogram toont een mogelijke fylogenetische positie van Brachypterygius in Ophthalmosauridae volgens de analyse uitgevoerd door Zverkov en Jacobs (2020).
| Ophthalmosauria |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bronnen, noten en/of referenties
|