Baptanodon
| Baptanodon Status: Uitgestorven Fossiel voorkomen: Laat-Jura | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Geslacht | |||||||||||||
| Baptanodon Marsh, 1880 | |||||||||||||
| Typesoort | |||||||||||||
| Sauranodon natans | |||||||||||||
| |||||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||||||
Baptanodon op  Wikispecies
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Baptanodon[1][2] is een geslacht van uitgestorven ophthalmosauride ichthyosauriërs uit het Laat-Jura (160-156 miljoen jaar geleden), vernoemd naar zijn vermeende gebrek aan tanden. Tanden van dit geslacht sindsdien zijn ontdekt. Het had een sierlijk vier meter lang dolfijnvormig lichaam en zijn kaken waren goed aangepast voor het vangen van inktvissen. Belangrijke fossiele vondsten van dit geslacht zijn gemeld uit Noord-Amerika. De typesoort Sauranodon natans werd oorspronkelijk benoemd onder een geslacht Sauranodon in 1879, maar deze naam bleek al bezet te zijn.
Ontdekking en soorten[bewerken | brontekst bewerken]
In 1879 benoemde professor Othniel Charles Marsh een Sauranodon natans. De soortaanduiding betekent 'zwemmend'. De geslachtsnaam bleek echter al bezet door de sphenodont Sauranodon incisivus Jourdan 1862. In 1880 benoemde Marsh daarom de vervangingsnaam Baptanodon. De naam is een combinatie van het Grieks baptein, 'duiken', en anodon, 'tandeloos'. Marsh dacht ten onrechte dat het dier geen tanden had. Charles Whitney Gilmore stelde in 1902 vast dat die wel degelijk aanwezig waren en dat Marsh zelfs een tand in het holotype over het hoofd gezien had.
Het holotype No. 1952 is gevonden bij de Como Bluff, in Albany County, Wyoming, in een laag van de Sundanceformatie die dateert uit het Oxfordien. Het bestaat uit een skelet met schedel. Verschillende verdere specimina zijn later toegewezen. Nog eind 1896 kocht Marsh vier exemplaren van William Reed.
In 1880 benoemde Marsh ook een Sauranodon discus en hernoemde die hetzelfde jaar tot een Baptanodon discus. Het holotype is No. 1955. Het betreft vermoedelijk een jonger synoniem van Baptanodon natans. Hetzelfde geldt voor Microdontosaurus petersonsis Gilmore, 1902, Baptanodon marshi Knight, 1903, Baptanodon robustus Gilmore, 1906, Baptanodon reedi Gilmore, 1907, en Apatodonosaurus grayi Mehl, 1928.
In 1922 hernoemde Friedrich von Huene de soort tot een Ophthalmosaurus natans en Baptanodon werd door Maisch & Matzke nog in 2000 beschouwd als een jonger synoniem van Ophthalmosaurus. Echter, cladistische analyses gepubliceerd in de jaren 2010 geven aan dat Baptanodon niet direct verwant is aan Ophthalmosaurus icenicus. Meestal wordt het functioneler geacht een apart geslacht te handhaven.
Beschrijving[bewerken | brontekst bewerken]
Baptanodon is zo'n drie tot vier meter lang. De snuit is zeer spits. Voor in de snuit staan kleine tanden die achter in de kaken ontbreken. De oogkassen zijn zeer groot.
Fylogenie[bewerken | brontekst bewerken]
Het onderstaande cladogram volgt Fischer et alii 2012.
| Thunnosauria |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Levenswijze[bewerken | brontekst bewerken]
Van Baptodon wordt meestal gedacht dat hij met zijn enorme ogen honderden meters diep dook om met zijn spitse snuit inktvissen te grijpen. In 2009 echter, meldde Wahl een specimen, UW 24816, waarbij vervormingen in de snuit zouden wijzen op het meermalen met hoge snelheid diep in de modder duiken. De lange kaken zouden dan gediend hebben om ze ver mogelijk in het sediment door te dringen.
Bronnen, noten en/of referenties
|