Ichthyopterygia
| Ichthyopterygia Status: Uitgestorven Fossiel voorkomen: Vroeg-Trias tot Laat-Krijt | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
| Utatsusaurus | |||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||
| |||||||||
| Superorde | |||||||||
| Ichthyopterygia Owen, 1840 | |||||||||
| |||||||||
| Shonisaurus | |||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||
Ichthyopterygia op  Wikispecies
| |||||||||
| |||||||||
De Ichthyopterygia[1] zijn een groep uitgestorven Amniota, die leefden tijdens het Mesozoicum.
In 1840 benoemde Richard Owen de orde Ichthyopterygia als alternatieve naam voor de Ichthyosauria. Het begrip werd in die zin wel gebruikt, vooral in Engeland, maar werd nooit echt populair. Het woord is afgeleid van het Oudgriekse ἰχθῦς, ichthys, 'vis', en πτέρυξ, pteryx, 'vleugel', een verwijzing naar de vleugelvormige vinnen.
In 1933 bracht Carl Wiman een onderscheid aan tussen een ruimere Ichthyopterygia, inclusief zeer basale vormen, en een engere Ichthyosauria. In 1982 werd dit opnieuw voorgesteld door Jean-Michel Mazin, zonder dat deze een definitie gaf.
In 1999 gaf Ryosuke Motani een exacte definitie als klade: de laatste gemeenschappelijke voorouder van Ichthyosaurus communis, Utatsusaurus hataii en Parvinatator wapitiensis; en al zijn nakomelingen. Motani gaf aan in plaats van deze nodusklade liever een stamklade te hebben gedefinieerd maar daarvan te hebben afgezien omdat de verwantschappen van de Ichthyopterygia zo onzeker zijn.
Motani gaf enkele synapomorfieën, gedeelde afgeleide eigenschappen, van de Ichthyopterygia. Het postfrontale heeft een achterste uitsteeksel. Het bovenste slaapvenster loopt naar voren uit in een beenplateau. Het wandbeen heeft een lang uitsteeksel richting het posttemporale. Tussen de pterygoïden bevindt zich geen, of slechts een zeer gereduceerde, opening. Het ectopterygoïde ontbreekt. Het eerste middenhandsbeen heeft een gereduceerde voorkant van de schacht. Bij het vijfde middenhandsbeen is het gedeelte achter de lengteas weggevallen. De vingers zijn niet meer gescheiden door een tussenruimte. In de staart zit een naar beneden gerichte knik in de wervelkolom. De doornuitsteeksels van de staartwervels hellen ten dele naar voren.
De Ichthyopterygia bestaan uit kleine tot reusachtige zwemmende vormen die voorkwamen vanaf het vroege Trias, 250 miljoen jaar geleden, tot het begin van het Boven-Krijt, 93 miljoen jaar geleden.
Taxonomie
[bewerken | brontekst bewerken]
Superorde Ichthyopterygia
- ? Isfjordosaurus
- ? Familie Omphalosauridae
- Familie Parvinatatoridae
- Familie Thaisauridae
- Familie Utatsusauridae
- Eoichthyosauria
- Orde Grippidia
- Orde Ichthyosauria
Fylogenie
[bewerken | brontekst bewerken]| Ichthyopterygia |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Literatuur
- Owen, R., 1840, "Report on British fossils reptiles", Report of the British Association for the Advancement of Science 9: 43-126
- Wiman, C., 1933, "Ueber Grippia longirostris", Nova Acta Regiae Societatis Scientiarum Upsaliensis, 9: 1-19
- Mazin, J.M., 1982, "Affinités et phylogénie des Ichthyopterygia", Geobios, mémoire spécial, 6: 85-98
- Motani, R., 1999, "Phylogeny of the Ichthyopterygia", Journal of Vertebrate Paleontology 19: 472-495
Noten
- ↑ Fossilworks: Ichthyopterygia. www.fossilworks.org. Geraadpleegd op 18-03-2023.
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel naam op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.