Marie Gevers
| Marie Gevers | ||||
|---|---|---|---|---|
| Algemene informatie | ||||
| Volledige naam | Maria Theresia Carolina Fanny Gevers | |||
| Geboren | 30 december 1883 | |||
| Geboorteplaats | Edegem | |||
| Overleden | 9 maart 1975 | |||
| Overlijdensplaats | Edegem | |||
| Land | .svg){kind=small} België
| |||
| Beroep | schrijfster | |||
| Werk | ||||
| Jaren actief | 1907 - 1968 | |||
| Genre | streekromans, poëzie en kinderboeken | |||
| Bekende werken | Madame Orpha ou la sérénade de mai | |||
| Dbnl-profiel | ||||
| Lijst van Franstalige schrijvers | ||||
| ||||
Marie Gevers (voluit Maria Theresia Carolina Fanny Gevers) (Edegem, 30 december 1883 – aldaar, 9 maart 1975) was een Vlaamse schrijfster die in het Frans publiceerde. Ze wordt vooral gezien als schrijfster van heimatliteratuur.
Leven[bewerken | brontekst bewerken]
Familie[bewerken | brontekst bewerken]
De familie Gevers kocht in 1868 het kasteel Mussenborg (ook Mussenburg of Missembourg) in Edegem.[1] In 1883 werd Marie Gevers er geboren als dochter van Florent Gevers en Marie Tuyaerts. Haar vader was suikerfabrikant in Antwerpen, en haar moeder was de dochter van een voormalige burgemeester van Boom. Marie Gevers ging niet naar school, maar kreeg privé-onderwijs thuis. Ze raakte via een vriendin in contact Emile Verhaeren, die haar aanspoorde om te gaan schrijven.
In 1904 ontmoette ze Frans Willems, met wie ze in 1908 trouwde. Ze vestigden zich na hun huwelijk in Mussenborg. Frans Willems was de kleinzoon van Jan Frans Willems, een belangrijke figuur in de Vlaamse Beweging. Ze kregen drie kinderen. Tijdens de Eerste Wereldoorlog vertrok Frans Willems naar Engeland, terwijl Marie Gevers tot 1916 in het Nederlandse Walcheren verbleef.[2] Gedurende deze oorlog werkte ze onder het pseudoniem "Jean Maris" mee aan het kleine, clandestiene poëzietijdschrift "Le Melon bleu".[3]
Tweede Wereldoorlog[bewerken | brontekst bewerken]
Hoewel ze zich nooit heeft uitgesproken voor de Nieuwe Orde, onderhield Marie Gevers duidelijk banden met milieus van culturele of intellectuele collaboratie.[4] Zo beschreef ze in Le Nouveau Journal, het belangrijkste franstalig-Belgisch collaboratiedagblad, de Duitse invloed op haar werk. In december 1943 publiceerde ze haar novelle "Une nuit de décembre" in "Wallonie", het tijdschrift van de collaborerende Communauté Culturelle Wallonne. Ze schreef ook het scenario voor de propagandafilm "Symphonie paysanne", geregisseerd door Henri Storck. Haar samenwerking met collaborerende pers en haar onthaal van Duitse officieren en andere collaborerende personen op Mussenborg werden door schrijversverenigingen zeer negatief beoordeeld. Ze kreeg een officiële blaam van de Académie royale de langue et de littérature françaises de Belgique, evenals van de Association des écrivains belges en werd ze een tijdlang uit de PEN-club gesloten.
Ook familiaal zorgde de periode van de Tweede Wereldoorlog voor leed: haar zoon Jean stierf in mei 1944 bij een bombardement op Mechelen, en haar man Frans Willems overleed in 1945.
Haar eerste werk na de oorlog zou in 1947 verschijnen: het kinderboek "Le voyage sur l’Escaut".
Marie Gevers overleed in 1975 op 91-jarige leeftijd. Haar kist werd bijgeplaatst in de familiegrafkelder op het kerkhof van Edegem. Haar zoon Paul Willems werd later ook een (Franstalige) schrijver.
Werk[bewerken | brontekst bewerken]
Onder invloed van Emile Verhaeren en Max Elskamp begon Marie Gevers met dichtwerk. In 1907 verschenen haar eerste drie gedichten in het Brusselse tijdschrift Durendal. Later zorgde Verhaeren ervoor dat een aantal van haar gedichten werden gepubliceerd in het tijdschrift Mercure de France. Haar eerste dichtbundel, "Missenbourg", was al klaar in 1914, maar werd pas in 1917 uitgebracht. In 1931 verscheen haar eerste roman, "La comtesse des digues" (vertaald als "De dijkgravin"). Vanaf dat moment schreef ze voornamelijk romans en kinderboeken, en stopte ze met het schrijven van gedichten.
Haar werken zijn vaak autobiografisch en licht filosofisch geïnspireerd. Ze beschreef nauwgezet en gevoelig het plattelandsleven in Vlaanderen, vooral in de Scheldestreek. Hierdoor wordt ze voornamelijk beschouwd als een schrijfster van heimatliteratuur. Op een soms tedere en nostalgische manier vertelde ze over het dagelijks leven in het kasteel Mussenborg, waar ze woonde, evenals het landelijke leven in het begin van de 20e eeuw.
Marie Gevers vertaalde verschillende werken van andere schrijvers naar het Frans, waaronder "Hollands Glorie" van Jan de Hartog, enkele werken van Felix Timmermans, die ze persoonlijk kende en die haar kinderverzen "Almanach perpétuel des jeux d’enfants / Chansons de Marie Gevers" illustreerde met tekeningen, en "Moeder, waarom leven wij?" van Lode Zielens, die ze eveneens persoonlijk kende. Ze vertaalde ook de sprookjes van koningin Fabiola naar het Frans.
Erkenning[bewerken | brontekst bewerken]
- Voor haar dichtbundel "Antoinette" uit 1925 (genoemd naar haar dochter), ontving ze de Prix Eugène Schmitz
- In 1931 kreeg ze ter gelegenheid van het Belgisch Eeuwfeest de "Prix du Centenaire" voor haar dichtbundel "Brabançonne à travers les arbres".
- In 1934 kreeg ze de Prix Populiste (een Franse prijs, sinds 2012 de "Prix Eugène Dabit du roman populiste" genoemd) voor haar roman "Madame Orpha ou la sérénade de mai" uit 1933.[5]
- Op 9 april 1938 werd Gevers lid van de Académie royale de langue et de littérature françaises de Belgique. Zij was de eerste vrouw die hierin werd opgenomen.[6]
- In 1954 benoemde koning Boudewijn haar tot Grootofficier in de Kroonorde.[7]
- In 1958 werd ze Grootofficier in de Leopoldsorde.[8]
- In 1959 kreeg ze als bekroning voor haar carrière de Franstalig-Belgische prijs Prix quinquennal de littérature (ook de "Prix de couronnement de carrière" genoemd).[9]
- Ze stond ook weer enige tijd in de belangstelling toen haar boek Paix sur les champs in 1970 werd verfilmd door Jacques Boigelot en meedong naar de Oscar voor Beste Niet-Engelstalige Film.
Bibliografie[bewerken | brontekst bewerken]
- Missenbourg, Antwerpen: Buschmann, 1918; heruitgave 1936 (gedichten)
- Ceux qui reviennent, ill. Frans Willems, Brussel: Renaissance d'Occident, 1922 (verhaal)
- Les Arbres et le Vent, Brussel: Weissenbruch, 1923 (gedichten)
- Antoinette, Antwerpen: Buschmann, 1925 (gedichten) (Prix Eugène Schmitz de l'Académie)
- Almanach perpetuel des jeux d'enfants, ill. Felix Timmermans, Antwerpen: Buschmann, 1930 (gedichten) (vert. Kinderspelen, 1936)
- La Comtesse des digues, Parijs/Neuchâtel: Éd. Victor Attinger, 1931; herziene uitgave 1950; heruitgave met ill. Agnes Delétaille, Brussel: Vromant, 1955 (roman) (vert. De dijkgravin, 1938)
- Bruyère blanche ou Le bonheur de la Campine, ill. Jean Stiénon, Brugge/Parijs: Desclée-De Brouwer, 1931 (jeugdboek)
- Brabançonnes à travers les arbres, ill. Simone Lutgen, Antwerpen: Éditions Lumière, 1931 (gedichten) (Prix du Centenaire 1931)
- Madame Orpha ou la Sérénade de Mai, Parijs/Neuchâtel: Éd. Victor Attinger, 1933 (roman) (Prix du Roman Populiste) (vert. Muziek in de meinacht, 1935)
- Chouchou, chien autodidacte, ill. Éric de Nèmes, Brugge/Parijs: Desclée-De Brouwer, 1933 (jeugdboek) (vert. Kep, de hind die bijna spreken kon, 1936)
- Le Voyage du Frère Jean, Paris: Plon, 1935 (roman) (vert. De reis naar het Land van Belofte, 1942)
- Guldentop, Histoire d'un Fantôme, Brussel/Parijs: Durendal/Lethielleux, 1935; uitgebreide heruitgave Luik/Brussel: Le Balencier/Libris, 1942 (verhaal) (vert. Guldentop, 1935)
- Les Oiseaux prisonniers, Antwerpen, 1935 (jeugdboek)
- La Grande Marée, Luik, 1936; Parijs: Plon, 1945 (novelle) (vert. Het springtij, 1943)
- La Ligne de vie, Parijs: Plon, 1937 (roman)
- Plaisir des météores ou Le livre des douze mois, Parijs: Stock, 1938; heruitgave met vier tekeningen door de dochter van de auteur Antwerpen: Librairie des Arts, 1968
- Paix sur les Champs, Parijs: Plon, 1941, (roman) verfilmd en genomineerd voor een Oscar (vert. Verzoening, 1942)
- L'Amitié des fleurs. Légendes, ill. Joris Minne, Antwerpen: Éditions Le Papegay, 1941 (jeugdboek)
- La Petite Étoile, ill. Albertine Delétaille, Brussel: Éditions des Artistes, 1941 (jeugdboek)
- L'Oreille volée: Roman policier féerique, ill. Antoinette Willems, Brussel: Les Ecrits, 1942 (jeugdboek) (vert. Het gestolen oor, 1952)
- Six fleurs choisies dans l'herbier légendaire, Antwerpen: Buschmann, 1942
- Le Noël du petit Joseph, Brussel, 1943 (jeugdboek)
- Le Soleil, ill. Albertine Delétaille, Brussel, 1943 (jeugdboek)
- Le Voyage sur l'Escaut, ill. J. Winance, Doornik/Parijs: Casterman, 1946 (jeugdboek) (vert. Scaldis, 1948)
- Château de l'Ouest, Parijs: Plon, 1948 (roman)
- L'Herbier légendaire, Parijs: Stock, 1949
- Le Chemin du Paradis, ill. Nelly Degouy, Brugge: Desclée-De Brouwer, 1950 (jeugdboek) (vert./adaptatie door Ernest Claes: En zie, de sterre bleef staan, 1950)
- Vie et mort d'un étang. Récit autobiographique, Parijs: France Illustration, 1950; heruitgave Brussel: Brepols, 1961
- Une amitié amoureuse de Charles Rogier, Antwerpen: Éditions Le Papegay, 1950
- Les Merveilles de la Belgique (jeugdboek)
- Des Mille Collines aux Neuf Volcans, Parijs: Stock, 1953 (over Rwanda)
- Plaisir des Parallèles, Parijs: Stock, 1958 (over Congo)
- Parabotanique, Antwerpen: Librairie des Arts, 1964
- Almanach perpétuel des fruits offerts aux signes du zodiaque, orné de gravures vénitiennes du XVe siècle, Antwerpen: Librairie des Arts, 1965
- Le Monde des nuages et le Monde des vagues, avec 2 bois originaux de Saint-Rémy, Templewood, 1966
- Paravérités, 1968
- La Mort de Max Elskamp et la création de l'Œdipe de Gide
Een aantal van haar werken werd in het Nederlands, het Duits, het Spaans, Roemeens en het Engels vertaald.
Trivia[bewerken | brontekst bewerken]
Op de Scheldedijk in Bornem staat een standbeeld van "De dijkgravin", het hoofdpersonage van de gelijknamige roman van Marie Gevers. Het beeld werd gemaakt door beeldhouwster Mariette Coppens en opgericht in 1993.[10]
In 1996 verscheen de afbeelding van Marie Gevers op een Belgische postzegel. Op de achtergrond stond kasteel Mussenborg getekend. De postzegel had een waarde van 30 frank.[11]