Nasionale Party
| Nationale Partij (Nasionale Party / National Party) | ||||
|---|---|---|---|---|
.svg)
| ||||
| Personen | ||||
| Partijvoorzitter | J.B.M. Hertzog (eersteː 30 juni 1924 - 5 september 1939) F.W. De Klerk (laatsteː 15 augustus 1989 - 10 mei 1994) | |||
| Geschiedenis | ||||
| Opgericht | 1 juli 1914 | |||
| Opheffing | 1997 | |||
| Algemene gegevens | ||||
| Actief in | .svg){kind=small} Zuid-Afrika
| |||
| Richting | 1914-1948ː Rechts 1948-1994ː Extreemrechts 1994-1997ː Centrumrechts | |||
| Ideologie | 1914-1948ː Afrikanernationalisme Afrikaner Minderheidsbelangen Conservatisme 1948-1994ː Apartheid Anticommunisme Nationaal-conservatisme Sociaal-conservatisme Afrikanernationalisme Blanke suprematie Racialisme 1994-1997ː Liberaal-nationalisme Zuid-Afrikaans nationalisme Conservatief-liberalisme Christendemocratie | |||
| ||||
De Nasionale Party van Suid-Afrika (NP) (Nederlands: Nationale Partij van Zuid-Afrika; Engels: National Party of South Africa) was een conservatieve Zuid-Afrikaanse politieke partij die in november 1913 werd opgericht door de Afrikaner James Barry Munnik Hertzog. De NP gold als tegenwicht voor de Suid-Afrikaanse Party van generaal Jan Christian Smuts die toen samenwerkte met het Britse imperium en verzoening tussen Boer en Brit nastreefde.
In 1924 vormde Hertzog een kabinet met de (overwegend Britse) Labour Party. In 1934 fuseerde de NP van Hertzog met de SAP van Smuts tot de Verenigde Party. Een groep radicale Afrikaners (onder wie Daniel François Malan) binnen de NP ging niet mee met de fusie en richtte de "Gesuiwerde" Nasionale Party ("Gezuiverde" Nationale Partij) op. Deze GNP verzette zich tegen de samenwerking van Smuts en Hertzog met de Britten. In 1939 brak Hertzog met Smuts omdat de laatste een voorstander was van een oorlogsverklaring aan de asmogendheden, terwijl Hertzog neutraal wilde blijven.
In 1941 richtte Hertzog de Herenigde Nasionale Party op, waarvan ook de GNP deel uitmaakte. De HNP nam een programma aan met de invoer van apartheid en verbreking van de banden met Groot-Brittannië als hoofdthema's. In 1948 won de HNP de verkiezingen en werd Daniel François Malan minister-president in een coalitieregering van de HNP en de Afrikanerparty. In 1953 fuseerde de HNP met de Afrikanerparty en nam de oude naam "Nasionale Party" weer aan. Tot 1994 droeg deze partij de regeringsverantwoordelijkheid en in deze periode was ze verantwoordelijk voor de invoer van de apartheid.
In de jaren 60 waren er voortdurend spanningen tussen de gematigde en de extreemrechtse vleugel van de partij. Dit leidde uiteindelijk tot de overwinning van de gematigde vleugel van Pieter Willem Botha. In 1969 trad een kleine groep onder leiding van Jaap Marais uit de NP en stichtte de Herstigte Nasionale Party, een extreem-rechtse partij. Ingrijpender was de scheuring van 1982, toen ex-minister Andries Treurnicht, partijleider in Transvaal, met zijn aanhang uittrad en de Konserwatiewe Party stichtte. Dit gebeurde uit verzet tegen een voorgenomen afzwakking van de apartheidspolitiek door het toekennen van beperkte politieke rechten aan kleurlingen en Indiërs.
In 1989 kwam Frederik Willem de Klerk aan de macht, die (geheime) besprekingen met Nelson Mandela en andere ANC-leiders begon. Dit resulteerde in de afschaffing van apartheid en de installatie van een democratisch bewind onder Mandela (1994).
Medio 2004 is de (gematigde vleugel van de) NP opgegaan in het ANC van president Thabo Mbeki.
Zie ook
- Daniel François Malan
- Johannes Strijdom
- Verenigde Party
- Nasionale Party van Suidwes-Afrika
- Anna Petronella van Heerden, gynaecoloog, pleitte succesvol voor het vrouwenkiesrecht.
-
J. Hertzog -
Frederik de Klerk en Nelson Mandela -
D. Malan -
J. Strijdom -
H. Verwoerd -
P. Botha -
C. Swart
