Nederlandse Maagd

De Nederlandse maagd is een zinnebeeld van het Bataafs gemenebest. De Nederlandse maagd heeft een edel profiel, draagt meestal een Romeins gewaad dat in brede plooien tot op de grond valt en een helm met pluimen.

Een maagd als verpersoonlijking van een stad of land is een motief dat al in de oudheid op Griekse munten terug te vinden is. In die tijd werd de stedenmaagd vaak vergoddelijkt en dus als godin vereerd. Het motief is altijd blijven bestaan en in de Renaissance werd het weer populair. Het is vooral geschikt als zinnebeeld van een republiek. In Amsterdam is in het Stadhuis (nu Koninklijk Paleis) in 1655 een stedenmaagd te vinden.

Iconografisch worden de stedenmaagden en de Nederlandse Maagd veelal gezien als verwant aan Minerva en Pallas Athene. Haar attributen zijn een lans, lauwerkrans en vrijheidsmuts (pileus). Tijdens de Franse Revolutie werd Marianne, de Franse maagd, het symbool van de Franse republiek. Ook met een pileus als hoofdbedekking. Ook in het Verenigd Koninkrijk is een maagd, Brittania, uitgerust met drietand en beschilderd wapenschild, een populair symbool.

De Bataafse Republiek koos in navolging van Frankrijk in 1796 een Bataafse Maagd om de verworven vrijheid te illustreren. Met een vrijheidshoed op een speer.

Beelden

Een beeld van een Nederlandse maagd, dat de eensgezindheid van het land tijdens de tiendaagse veldtocht verbeeldde, stond tot 1914 als nationaal monument op de Dam in Amsterdam.

Afbeeldingen

Nederlandse Maagd met muurkroon anno 1581
De Nederlandse Maagd met een vrijheidshoed, en de Nederlandse leeuw aan haar voeten anno 1660
Naatje

Bibliografie

P.J. van Winter, De Hollandse Tuin In: Nederlands Kunsthistorisch Jaarboek, 8, 1957, p. 29-121
R. Rau, Naatje van de Dam: tussen exaltatie en verguizing In: G. van den Hout en E. Langendijk (red.), Louis Royer, 1793-1868. Een Vlaamse beeldhouwer in Amsterdam, Amsterdam, Van Soeren, 1994, p. 75-86
D. Carrasco, Het vaderland in beeld In: N. C. F. van Sas (red.), Vaderland. Een geschiedenis vanaf de vijftiende eeuw tot 1940, Amsterdam, AUP, 1999, p. 191-192
J. Becker, Il faut cultiver notre jardin. Beelden van beschaving In: P. den Boer (red.), Beschaving. Een geschiedenis van de begrippen hoofsheid, heusheid, beschaving en cultuur, Amsterdam, AUP, 2001, p. 174, 176
R. Dagnino, Un corps pour la nation. Pour une première exploration des multiples représentations de la Vierge néerlandaise In: Deshima. Revue d'Histoire Globale des Pays du Nord, 11, 2017, p. 47-74

Zie ook

Nationaal Monument 'De Nederlandse Maagd'

Zie de categorie Netherlands Maiden van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.