Oldenburg (Nedersaksen)

**Oldenburg**
Stad in Duitsland
	Centrum van Oldenburg met o.a. de Sint-Lambertuskerk
	;
Situering
Deelstaat	Nedersaksen
Coördinaten	53° 8′ NB, 8° 13′ OL
Algemeen
Oppervlakte	103,09 km²
Inwoners ; (31-12-2020)	169.605 ; (1.645 inw./km²)
Hoogte	4 m
Burgemeester	Jürgen Krogmann (SPD)
Overig
Postcodes	26121–26135
Netnummer	0441
Kenteken	OL
Stad	42 stadsdelen, 9 statistische districten
Gemeentenr.	03 4 03 000
Website	www.oldenburg.de
Locatie van Oldenburg
Foto's
	Slot Oldenburg
	De Kruittoren (Pulverturm)
Portaal	Duitsland

Oldenburg (officieel: Oldenburg (Oldb) of Oldenburg (Oldenburg)) is een stad in de Duitse deelstaat Nedersaksen. Het was tot en met 2004 de hoofdstad van de regio Weser-Ems. Oldenburg is een kreisfreie Stadt. De stad telt 169.605 inwoners (31 december 2020)^[1] op een oppervlakte van 102,96 km².

Ligging en verkeer

De Autobahnen rondom de stad
Brug in de A 29 over de Hunte
Centraal station (Oldenburg Hauptbahnhof)
Spoorlijnen rondom Oldenburg, waar passagierstreinen rijden
Noordhaven Oldenburg

Oldenburg ligt 110 km ten oosten van de stad Groningen, 50 km ten zuiden van Wilhelmshaven, 100 km ten noorden van Osnabrück en 45 km ten westen van Bremen.

De stad is omringd door Autobahnen, vanwaar men de stad uit alle richtingen kan bereiken; met name de A 29, de A 28 en de A 293.

Een verbinding met de Noordzee via de rivieren Hunte en Wezer hebben een belangrijke binnenhaven mogelijk gemaakt.

De stad heeft treinverbindingen met Oost-Friesland en Bremen, zie bovenstaande kaart. Oldenburg heeft stads- en streekbussen in alle richtingen, waaronder ook enige snelbusdiensten.

Oldenburg heeft verder de reputatie, een echte fietsstad te zijn; het fietsen wordt met allerlei maatregelen en faciliteiten, waaronder fietspaden en grote stallingen, actief door de gemeente bevorderd.

Economisch en politiek belang van de stad

Oldenburg was tot 1946 de hoofdstad van achtereenvolgens het graafschap, het hertogdom-, groothertogdom- en de vrijstaat Oldenburg. Ook nu is het nog een belangrijk bestuurscentrum voor de regio en heeft daardoor veel ambtenaren binnen zijn gemeentegrenzen. De publieke dienstensector, de detail- en groothandel, het bank- en verzekeringswezen en de gezondheidszorg zijn de belangrijkste groepen werkgevers in de stad.

De stad is zetel van een van de drie Oberlandesgerichten van Nedersaksen. Daarnaast is in de stad een Landgericht en een Amtsgericht gevestigd.

Verder is er de in 1973 opgerichte Carl von Ossietzky universiteit met 11.000 studenten (2003).

Geschiedenis

1108: oudst bekende vermelding van "Aldenburg".
1345: Oldenburg krijgt stadsrechten.
1448: Graaf Christiaan van Oldenburg wordt koning van Denemarken.
Eerste helft 16e eeuw: De Reformatie. De stad wordt evangelisch-luthers. Tot op de huidige dag is ca. 3/4 van de christenen in de stad protestants.
1603: Begin van de regeerperiode van Graf Anthon Günthers die door slim manoeuvreren de stad buiten de Dertigjarige Oorlog weet te houden.
In het rampjaar 1667 sterft Graf Anthon Günthers, komt de stad onder Deense heerschappij en breekt de pest uit.
In 1676 wordt de stad door een brand grotendeels verwoest.
In 1773 vervalt het graafschap Oldenburg aan het huis Holstein-Gottorp, waardoor het gebied van graafschap tot hertogdom wordt.
In 1785 komt hertog Peter Frederik Lodewijk aan de macht en begint de stad Oldenburg in neo-klassieke stijl om te bouwen.
In 1786 wordt in Oldenburg de eerste spaarbank ter wereld opgericht.
In 1815 wordt de stad een prinsdom.
In 1819 wordt de stad Oldenburg hoofdstad van de vrijstaat Oldenburg.
Tussen 1933-1945 is Oldenburg "Gau"-hoofdstad van de regio Weser-Ems.
In 1945 groeit de stad enorm door de opname van 45.000 vluchtelingen
1946: de stad en het gebied Oldenburg gaan op in de deelstaat Nedersaksen.
1973: oprichting van de universiteit.

Culturele instellingen

Oldenburg heeft een centrumfunctie voor de regio, waardoor het een redelijk aantal culturele instellingen heeft:

Musea

Het belangrijkste museum van de stad is het Landesmuseum für Kunst und Kulturgeschichte, dat is gevestigd in drie gebouwen:
- In het 17e-eeuwse kasteel is een collectie standbeelden en kunsthistorische en design-objecten te zien; tevens zijn enkele stijlkamers ingericht. Hier is, in ieder geval voor 1835, ook de Idyllenkamer ingericht. Schilder Johann Heinrich Wilhelm Tischbein maakte in samenwerking met de grote dichter Johann Wolfgang von Goethe 43 kleine, vierkante schilderijen, waar Goethe bijbehorende gedichten bij creëerde. Dit deel van het museum bezit ook een bibliotheek met o.a. middeleeuwse handschriften.
- In het in 1867 speciaal als museum gebouwde Augusteum is een bescheiden collectie schilderijen en andere kunstobjecten uit de 16e t/m de vroege 19e eeuw ondergebracht, met werk van o.a. Gerret Willemsz. Heda, Ludolf Bakhuizen en Francesco de' Rossi; het trappenhuis van het Augusteum is, naar de smaak van die tijd, door de plaatselijke schilder Christian Griepenkerl voorzien van enorme plafond- en muurschilderingen, die taferelen uit de Griekse mythologie voorstellen.
- In het Prinsenpaleis is een collectie kunst uit de periode van ca. 1850-2000 te zien met o.a. werk van Paula Modersohn-Becker, Max Liebermann , Emil Nolde, Otto Mueller en Ernst Wilhelm Nay.
Landesmuseum Natur und Mensch, met belangrijke collecties op het gebied van geologie, archeologie en etnologie, en een grote, 19e-eeuwse collectie opgezette dieren; veel vondsten uit de Noordwest-Duitse veengebieden en grafgiften uit hunebedden etc. van de Trechterbekercultuur worden hier bewaard.
Stadtmuseum, geschiedenis van de stad en haar omgeving, met een collectie werken van en items over Bernhard Winter^[2] (1871-1964).
Het Horst-Janssen-Museum voor moderne kunst
Edith-Ruß-Haus für Medienkunst
Computermuseum Oldenburg

Overige monumentale gebouwen

Sint Petruskerk
Lambertikirche, evangelisch-lutherse bisschoppelijke kerk, herbouwd in 1795 op de plaats van een eerder kerkgebouw; gerenoveerd in 1887 en 2009; opvallend interieur, deels nog uit 1795 (classicisme), deels 21e-eeuws
Pulverturm (kruittoren), het enig overgebleven deel van de middeleeuwse stadsommuring
De klokkentoren Lappan

Theaters

Het Staatstheater (1833), met diverse zalen, waarvan de grootste ca. 500 plaatsen heeft bij opera's en operettes en 575 bij klassieke concerten
Kulturetage (cabaret, lezingen, modern toneel, concerten)
Theater Laboratorium (vooral eigentijds poppentheater e.d.)
Theater hof/19
Theater Wrede/Fabrik Rosenstraße
August-Hinrichs-Bühne, achter het Staatstheater, speciaal voor stukken in Nederduitse dialecten

Sport

Oldenburg heeft diverse sportclubs:

EWE Baskets Oldenburg - basketbal
VfB Oldenburg - meerdere sporten
VfL Oldenburg - hoofdzakelijk voetbal

Bekende persoonlijkheden uit Oldenburg

Gerhard Bakenhus (1860-1939), kunstschilder, overleden in de wijk Kreyenbrück, toen nog een dorp ten zuiden van Oldenburg
Hans-Jörg Butt (voetballer)
Horst Janssen (schilder)
Karl Jaspers (filosoof)
Johann Friedrich Herbart (filosoof, psycholoog en pedagoog)
Ulrike Meinhof (journaliste en terroriste)

Stedenband

Galerij

Centrum van Oldenburg vanuit de lucht
Het kasteel van Oldenburg
Opgravingen van de Heidenwall, een uit omstreeks 1032-1042 daterende ringburcht nabij de stad
Schlosswache en de Lambertikirche
Gertrudenkapelle, gotisch kerkje uit de 14e eeuw
De Lappan, klokkentoren uit 1467
Het Degodehaus, één van de weinige huizen, die de stadsbrand van 1676 doorstonden
De Lambertikerk^[3] (luchtfoto)
Ingang van het laat 18e-eeuwse Prinzenpalais, nu museum
Het Elisabeth-Anna-paleis, nu gerechtsgebouw

Externe links

(de) Website gemeente
(de) Straten van Oldenburg

Bronnen, noten en/of referenties

↑ ^a ^b (de) Landesamt für Statistik Niedersachsen, LSN-Online Regionaldatenbank, Tabelle A100001G: Fortschreibung des Bevölkerungsstandes, Stand 31. Dezember 2020
↑ Bernhard Winter was een voor de stad Oldenburg belangrijk schilder, graficus en fotograaf. In zijn jonge jaren maakte hij landschaps- en portretschilderijen, rond 1900 een aantal zeer grote schilderijen van uiteenlopende onderwerpen, die hem beroemd maakten. Gedurende zijn hele leven was Winter een bewonderaar van de Nederlandse landschapsschilderkunst. Later legde hij zich toe op de fotografie. Winter was vanaf 1903 professor aan de kunstacademie, en mede-oprichter van de Oldenburger Künstlerbund, waarbij zich veel kunstenaars uit de kunstkolonie Dötlingen aansloten. Ondanks dat Winter extreem nationalistische en bovendien antisemitische ideeën koesterde, werd hij in 1961 nog tot ereburger van de stad Oldenburg uitgeroepen.
↑ Zie: www.zeitgemaess.unsere-mission.de/Kwami-Affaere.91.0. Website van de NW-Duitse Missie over dit onderwerp (2012) Op 20 september 1932 zou een zwarte, uit Ghana afkomstige predikant, Robert Kwami (1869-1945), een preek houden in de Lambertikerk te Oldenburg. Kwami was bezig met een zeer succesvolle reeks lezingen ten bate van de Lutherse zending in Togo. De nazi's, die toen in de stad en de staat Oldenburg al aan de macht waren, probeerden dit tevergeefs o.a. door racistische, ophitsende publicaties te verhinderen. De affaire haalde destijds ook in Nederland en Engeland de pers. Kwami kon zijn toespraak , in een overvolle kerk, toch ongehinderd houden en ontving van de kerkelijke autoriteiten veel morele steun. De kerk spande nog een proces tegen de nazi's aan, maar die wisten de rechtsgang te saboteren, en in december 1932 werd de rechtszaak geseponeerd. Dit staat in de Duitse kerkgeschiedenis bekend als de Kwami-affaire.

Zie de categorie Oldenburg (Oldenburg) van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[inw_statistiek-1] (de) Landesamt für Statistik Niedersachsen, LSN-Online Regionaldatenbank, Tabelle A100001G: Fortschreibung des Bevölkerungsstandes, Stand 31. Dezember 2020

[2] Bernhard Winter was een voor de stad Oldenburg belangrijk schilder, graficus en fotograaf. In zijn jonge jaren maakte hij landschaps- en portretschilderijen, rond 1900 een aantal zeer grote schilderijen van uiteenlopende onderwerpen, die hem beroemd maakten. Gedurende zijn hele leven was Winter een bewonderaar van de Nederlandse landschapsschilderkunst. Later legde hij zich toe op de fotografie. Winter was vanaf 1903 professor aan de kunstacademie, en mede-oprichter van de Oldenburger Künstlerbund, waarbij zich veel kunstenaars uit de kunstkolonie Dötlingen aansloten. Ondanks dat Winter extreem nationalistische en bovendien antisemitische ideeën koesterde, werd hij in 1961 nog tot ereburger van de stad Oldenburg uitgeroepen.

[3] Zie: www.zeitgemaess.unsere-mission.de/Kwami-Affaere.91.0. Website van de NW-Duitse Missie over dit onderwerp (2012) Op 20 september 1932 zou een zwarte, uit Ghana afkomstige predikant, Robert Kwami (1869-1945), een preek houden in de Lambertikerk te Oldenburg. Kwami was bezig met een zeer succesvolle reeks lezingen ten bate van de Lutherse zending in Togo. De nazi's, die toen in de stad en de staat Oldenburg al aan de macht waren, probeerden dit tevergeefs o.a. door racistische, ophitsende publicaties te verhinderen. De affaire haalde destijds ook in Nederland en Engeland de pers. Kwami kon zijn toespraak , in een overvolle kerk, toch ongehinderd houden en ontving van de kerkelijke autoriteiten veel morele steun. De kerk spande nog een proces tegen de nazi's aan, maar die wisten de rechtsgang te saboteren, en in december 1932 werd de rechtszaak geseponeerd. Dit staat in de Duitse kerkgeschiedenis bekend als de Kwami-affaire.

[1]

[2]

[3]