Schipbeek
 |
 |
 |
 |
De Schipbeek is een zijstroom van de rivier de IJssel in Nederland en Duitsland. Het is een beek die stroomt door het zuiden van Twente en het noorden van de Achterhoek. De beek ontspringt enkele kilometers ten zuiden van Ahaus, in het district Borken in de Duitse deelstaat Noord-Rijnland-Westfalen. De beek draagt hier de naam Aa, vanwaar ook de naam Ahaus (Haus an der Aa, Huis aan de Aa). Om onderscheid te maken met andere wateren met de naam Aa, wordt de beek voluit ook wel Ahauser Aa genoemd.
Vervolgens stroomt de beek langs Ahaus, om Graes heen en door Alstätte (hier Alstätter Aa genaamd) om bij Buurse de grens met Nederland te passeren. Vanaf de grens staat de beek bekend als Buurserbeek. De beek loopt ten zuiden van Haaksbergen langs en passeert bij Rietmolen de grens tussen de provincies Overijssel en Gelderland. Hierbij passeert de beek bij Haaksbergen de Oostendorper watermolen, ook wel Grevemölle genoemd. Dit is de oudste dubbele watermolen van Nederland (inbedrijfstelling 1548). De huidige molen dateert grotendeels uit 1634, toen de molen na verwoesting in de Tachtigjarige Oorlog herbouwd was. De oliemolen werd daarop in 1946 als gevolg van hoog water nogmaals vernield, waarna de gemeente Haaksbergen de molen compleet liet herbouwen en restaureren. Sinds 1988 is de molen weer volop in gebruik.
Vanaf daar waar de beek het Twentekanaal kruist, staat de beek bekend als Schipbeek. Ten zuidoosten van Diepenheim stroomt de beek Overijssel weer binnen om dan onder Bathmen door bij Deventer uit te monden in de IJssel.
In de omgeving van Bathmen wordt in het voorjaar elk jaar de Schipbeeksurvival georganiseerd, een tocht met hindernissen met start en finish op het voetbalterrein van Bathmen.
Een oud traject van de Schipbeek tussen Holten, Bathmen en Dijkerhoek is bekend onder de naam Oude Schipbeek. Deze buigt ter hoogte van Holten naar het noordwesten af, om even ten oosten van Bathmen weer bij de Schipbeek te komen.
Vanaf zijn oorsprong tot aan zijn uitmonding in de IJssel kent de beek een hoogteverschil van 23 meter.
Geschiedenis
Tot ongeveer 1400 stroomde de Buurserbeek door Haaksbergen, daarna werd de beek verlegd naar het zuiden en aangesloten op de Schipbeek. Hierdoor ontstond een directe verbinding naar de IJssel en konden de hanzesteden Deventer, Zwolle, Kampen en Zutphen worden bereikt. De beek had mede daardoor in de 17e eeuw een belangrijke functie. Het hout voor de schepen van de Verenigde Oostindische Compagnie, dat vanuit het Münsterland werd aangevoerd, werd vanuit Alstätte, waar de houtverkopers een laadplaats hadden ingericht, verscheept naar Holland. Hoger stroomopwaarts was de beek vaak niet bevaarbaar. Ook voor andere handelswaar, zoals leem uit Stadtlohn, werd de beek gebruikt voor vervoer vanuit Duitsland naar Deventer en verder en vice versa.
In latere tijden werd de Schipbeek gebruikt voor het vervoer van textiel vanuit Twente naar blekerijen in Haarlem. In de loop van de tweede helft van de 19e eeuw werd de scheepvaart over de Schipbeek als gevolg van opkomst van vervoer over weg en spoor steeds kleinschaliger.
-
Vispassage in de Schipbeek ten westen van Diepenheim -
De Schipbeek bij Westervlier met op de achtergerond een voorde -
Bosestuw met vistrap in de omgeving van Bathmen -
Schipbeeksurvival 2007
