Spaarne

Spaarne
Lengte	10.5 km
Bron	Haarlemmermeer
Monding	Het IJ
Stroomt door	Nederland, Noord-Holland, Haarlem en Spaarndam
	Het Spaarne in Haarlem.
Portaal	Geografie

Het Spaarne is een rivier in Noord-Holland, Nederland. De rivier stroomt door Haarlem naar Spaarndam. De naam Spaarne is waarschijnlijk afgeleid van 'Spier', dat riet betekent.

Waterloopkundige geschiedenis

Oorspronkelijk vormde het Spaarne een verbinding tussen het Haarlemmermeer en het IJ. In de 13e eeuw werd bij de uitmonding op het IJ een dam met spuisluizen in het Spaarne gelegd als onderdeel van de Spaarndammerdijk. Hier ontstond het dorp Spaarndam. Dit was de belangrijkste afwatering van het boezemwater van het Hoogheemraadschap van Rijnland.

Na het droogmaken van de Haarlemmermeer (1852) is het Spaarne een zijarm geworden van de Ringvaart van de Haarlemmermeerpolder. Het droogleggen van de Haarlemmermeer had als gevolg dat de doorstroming van het Spaarne sterk verminderde. Het water van de Haarlemmermeer liep nu ook via de Ringvaart en Zijkanaal F naar het Noordzeekanaal en het IJ: De rivier werd steeds ondieper.

Bij de aanleg van het Noordzeekanaal (gereed in 1876) zijn grote delen van het IJ ingepolderd; bij Spaarndam is nog een deel van Het IJ gespaard gebleven. Vanuit Spaarndam is het Noordzeekanaal te bereiken via het zijkanaal C.

Het vaarwater van Het Spaarne werd ten behoeve van de bedrijven aan het Spaarne, zoals de werf Conrad en machinefabriek Figee, meermaals aangepast. Conrad verlengt zelf de 7,5 meter brede sluis van 28 naar 43 meter en in 1898 betaalt het bedrijf driekwart van de verlenging en verbreding naar 100 bij 12 meter. Ook diept de gemeente Haarlem na lang aandringen Het Spaarne uit.

De oevers vanaf de 19e eeuw

Zoals het grootste deel van de zware industrie bestaan bovengenoemde bedrijven niet meer: Conrad, dat praktisch vanaf de oprichting in 1883 afhankelijk was van het tegenwoordige Stork, beëindigde in 2004 de productie; die werd overgenomen door Hollandia in Krimpen aan den IJssel. Figee is in 2005 failliet gegaan nadat bij de overname in 1998 door NISTA B.V. de productie in Haarlem al was beëindigd.^[1]^[2] Voor foto's uit het verleden van deze bedrijven, zie: ^[3]^[1]. De Figee-hallen worden omgebouwd tot kantoren. Op het Droste-terrein komt een nieuw kantoorgebouw en in de oude fabriek die in 2004 gesloten werd komen appartementen.

Sinds 1885 is KRZV Het Spaarne in Heemstede aan het Spaarne gevestigd. Nabij het Zuider Buiten Spaarne bevond zich sinds 1899 de Mariastichting als (r.k.) ziekenhuis; het terrein is nu bebouwd met woningen, met behoud van het oude hoofdgebouw. Eind december 2004 is het gefuseerde Spaarne Ziekenhuis verhuisd naar Hoofddorp. Sinds 1973 bevond zich onder Heemstede het Diaconessenhuis, inmiddels Spaarne Ziekenhuis.