Spechten
| Spechten Fossiel voorkomen: Laat-Oligoceen[1] – heden | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
| Zwarte specht met jongen, Finland | |||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||
| |||||||||
| Familie | |||||||||
| Picidae Leach, 1820 | |||||||||
| Onderfamilies | |||||||||
| |||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||
Spechten op  Wikispecies
| |||||||||
| |||||||||
Spechten (Picidae) vormen een familie van kleine tot middelgrote, robuuste vogels. Spechten leven meestal in bomen en gebruiken hun scherpe snavel en lange kleverige tong om daaruit insecten los te peuteren. Soorten uit de onderfamilie echte spechten gebruiken hun staart als steun bij het klauteren langs boomstammen. Spechten hebben zygodactylische poten waarvan de twee middelste tenen naar voren staan en de buitenste twee naar achteren.
Kenmerkend voor spechten is het gedrag om met de snavel in hout te hameren. Dit gedrag dient zowel om bij voedsel te komen als ter communicatie. Het herhaaldelijke gehamer gaat gepaard met een aanzienlijke belasting van met name de kop en de hersenen. De hersenen van spechten bevatten weinig hersenvocht en zijn stevig in de schedel verankerd, wat bescherming geeft tegen ernstige beschadiging.
Spechten komen wereldwijd voor, behalve in Australië, Nieuw-Zeeland, Madagaskar en de poolgebieden. De meeste soorten leven in bossen, maar er zijn ook spechten die in boomloze gebieden leven, zoals rotsachtige heuvels en woestijnen. De familie van de spechten telt ongeveer 240 soorten. Enkele soorten worden met uitsterven bedreigd als gevolg van habitatfragmentatie. Eén moderne soort, de bermudagrondspecht, is reeds uitgestorven.
Anatomische aanpassingen
[bewerken | brontekst bewerken]Heel lang was er de veronderstelling dat de specht een aantal voorzieningen heeft om een hersenschudding te voorkomen. De schedel bevat weinig hersenvocht, waardoor het brein relatief vast zit, en het bot heeft een sponsachtige structuur dat een deel van de klap zou absorberen.[2] Bovendien hebben spechten een sterk vergroot tongbeen dat als een soort veiligheidsgordel om de schedel heen ligt.[3] Uit onderzoek gepubliceerd in 2022 wordt de vooronderstelling over het schokdempend effect onderuit gehaald. Zowel theoretisch, vanuit evolutionair standpunt, als wel uit experimenteel onderzoek met behulp van hogesnelheidscamera's blijkt dat de genoemde anatomisch structuren geen schokdempend effect hebben. Alleen het feit dat bij de specht de hersens stevig in de schedel verankerd zijn, geeft bescherming tegen ernstige beschadiging.[4]
Spechten in de Benelux
[bewerken | brontekst bewerken]- Middelste bonte specht Dendrocoptes medius
- Kleine bonte specht Dryobates minor
- Grote bonte specht Dendrocopos major
- Groene specht Picus viridis
- Grijskopspecht Picus canus
- Zwarte specht Dryocopus martius
- Draaihals Jynx torquilla
Taxonomie
[bewerken | brontekst bewerken]De familie wordt verdeeld in vier onderfamilies met 240 soorten:
- Draaihalzen (Jynginae, 1 geslacht, 2 soorten)
- Dwergspechten (Picumninae en Sasiinae[5], 3 geslachten, 28 soorten)
- Echte spechten (Picinae, 33 geslachten, 210 soorten).
Cladogram[6]
[bewerken | brontekst bewerken]| Picidae |
| |||||||||||||||||||||
-
Gewone draaihals (draaihalzen) -
Zebradwergspecht (dwergspechten) -
Noord-Amerikaanse helmspecht (echte spechten)
.JPG)
.jpg)
Referenties
- ↑ (en) Gerald Mayr (2017). Avian Evolution: The Fossil Record of Birds and its Paleobiological Significance. John Wiley & Sons, 232. ISBN 9781119020769.
- ↑ (en) Puiu, Tibi, Why woodpeckers don't get headaches. ZME Science (23 maart 2017). Gearchiveerd op 26 oktober 2020. Geraadpleegd op 12 april 2020.
- ↑ (en) Wang, L.; Cheung, J.T-M.; Pu, F.; Li, D.; Zhang, M.; Fan, Y. (2011). Why Do Woodpeckers Resist Head Impact Injury: A Biomechanical Investigation. PLoS ONE 6 (10): e26490. PMID 22046293. PMC 3202538. DOI: 10.1371/journal.pone.0026490.
- ↑ (en) Wassenbergh, Sam Van et al. 2022. Woodpeckers minimize cranial absorption of shocks Current Biology DOI:10.1016/j.cub.2022.05.052
- ↑ (en) Sangster, George et al, 2022. A new subfamily taxon for Sasia and Verreauxia (Picidae). Bulletin of the British Ornithologist Club. 142(4): 478-479. DOI:10.25226/bboc.v142i4.2022.a6
- ↑ (en) Shakya S.B. et al, 2017. Tapping the woodpecker tree for evolutionary insight. Molecular Phylogenetics and Evolution. 116: 182-191. DOI:10.1016/j.ympev.2017.09.005
Literatuur
- Jenny De Laet (2008). Spechten, roffelende bosbeheerders. Vubpress. ISBN 978-90-5487-463-8.
- (en) Gorman, Gerard (2014). Woodpeckers of the World: A Photographic Guide. Firefly Books. ISBN 978-1-77085-309-6.
· 
· 