Jeroen van Merwijk

Jeroen van Merwijk
Algemene informatie
Volledige naam	Jeroen van Merwijk
Geboren	11 juli 1955
Geboorteland	Nederland
Beroep(en)	Cabaretier
Jaren actief	1985 – heden
Website
(en) IMDb-profiel
Portaal    Cabaret

Jeroen van Merwijk (Bilthoven, 11 juli 1955) is een Nederlandse cabaretier, kunstschilder en tekst- liedschrijver.

Biografie

Van Merwijk is in 1955 geboren als een van een tweeling; zijn tweelingbroer heet Vincent. Zijn jongere broer is de drummer Lucas van Merwijk. Na een studie Nederlands in Amsterdam en Utrecht, waar hij na zijn kandidaats mee stopte, studeerde Van Merwijk aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag, bij de sectie schilderkunst. Hier studeerde hij in 1983 cum laude af. Vanaf 1978 werkte Van Merwijk voor de KRO-radio, en werkte mee met programma's als 'Rauhfaser' en 'Krachtvoer'.

De jaren 80

In 1985 richtte hij samen met Cees Rutgers, de cabaretgroep Meester Cornelis op. Na het eerste programma De Gymnasiast (1986) hield Rutgers ermee op. In 1987 stond Van Merwijk solo op het podium met Van ouwehoer tot troubadour.

In 1988 deed Van Merwijk mee aan het Amsterdams Kleinkunst Festival, met het lied Apartheid es ien skone zaak. Hij eindigde naar eigen zeggen rond de 81ste plaats. Hij verkocht het nummer aan Karin Bloemen, die er een swingend Zuid-Afrikaans arrangement onder zette. Onder haar nieuwe titel Zuid-Afrika werd het een groot succes; ze trad er onder andere mee op voor Nelson Mandela. Van Merwijks naam als tekstschrijver was hiermee gemaakt.

De jaren 90

Tussen 1992 en 1995 werkte Van Merwijk mee aan het cabaret van het VARA-radioprogramma Spijkers met Koppen, waarvoor hij onder andere het liedje "Bedankt voor die Bloemen" schreef. In 1993 verzorgde hij de gezongen column Wat een Week bij het VARA-televisieprogramma Zappelin.

In 1994 zegde Van Merwijk het theater vaarwel met het programma Van Merwijk legt het nog één keer uit. Het was een zeer cynisch programma met nummers als "Alle mannen moeten dood", dat een flink aantal bezoekers de zaal deed verlaten. Hij keerde echter in 1996 terug met Het Podiumbeest is terug.

Tussen 1995 en 1997 maakte Van Merwijk samen met Bavo Galama het 'mild satirische' KRO-radioprogramma Radio Magnolia. In 1999 brak Van Merwijk met Galama door naar de grotere zalen met het programma De omgekeerde wereld.

Vanaf 2000

Tussen 2001 en 2003 maakte Van Merwijk twee series van Mannen voor Vrouwen bij de RVU samen met Erik van Muiswinkel, Justus van Oel, Bert Klunder, Joep van Deudekom, Diederik van Vleuten, Beau van Erven Dorens en Hans Dorrestijn. In dit programma proberen deze mannen aan een publiek vol vrouwen duidelijk te maken hoe de man in elkaar steekt. Van Merwijk redigeerde het cursusboek Mannen voor Vrouwen. Hierop volgde de serie Beter van Niet bij de RVU tussen 2003 en 2005. In deze serie probeerde Erik van Muiswinkel als God de Vader aan de mensen uit te leggen wat de originele bedoeling van de schepping was. Eerst schreef Van Merwijk alleen teksten en zat hij in het publiek, maar in het tweede seizoen kreeg hij een sprekende rol: Van Merwijk kroop in de rol van de Heilige Geest, Gods sidekick.

Vanaf 2004 tot medio 2005 was Van Merwijk vaste columnist in het Utrechts Nieuwsblad. De eerste columns zijn in 2005 gebundeld in het boekje Dit lees je Nooit. In 2005 richtte Van Merwijk met een aantal anderen de aspirant-omroep NEE (Nieuw Elitair Elan) op, dat hoogstaande programma's moet gaan maken.

Voor zijn lied "Dat vinden jongens leuk" ontving Van Merwijk in 2006 de Annie M.G. Schmidtprijs, de prijs voor het beste lied uit een theaterprogramma. Van Merwijk schreef één van de inzendingen voor het televisieprogramma Het nieuwe volkslied. Het programma, waarin kijkers een nieuw Nederlands volkslied mochten kiezen, werd uitgezonden door de VPRO in oktober 2007. Het door Van Merwijk geschreven lied "Vervelië" werd gezongen door Paul de Munnik, en eindigde op de zesde plaats. "Vervelië" is gebaseerd op een gedachte van Gerard Reve. Van Merwijk zong het lied zelf in zijn theaterprogramma Graag meneer Van Merwijk!.

In februari 2008 schreef Van Merwijk het lied "Nie na China", een oproep aan sporters om de Olympische Spelen van 2008 in Peking te boycotten. Hij zong het lied samen met een groep cabaretiers.

In 2009 schreef hij het gehele libretto voor de Judas Passie van Egon Kracht. De Judas Passie ging in première in februari 2010. De unaniem lovende reacties prezen het wonderschone libretto, de inventieve muziek en het krachtige spel van de beide hoofdrolspelers: "Een loflied op de liefde en de vriendschap".

In 2010 schreef hij samen met o.a. Erik van Muiswinkel de Oudejaarsconference " Gedoog, Hoop & Liefde".

In april 2011 werd tijdens de gedenkdienst van Max van der Stoel in het Vredespaleis op diens verzoek "de mensenrechten zijn voor iedereen" ten gehore gebracht. Wouter Planteijdt componeerde de muziek voor dit nummer.

In 2012 schreef hij aan de Oudejaarsconference "Het eerlijke verhaal" voor de VARA.

"Er zijn nog kaarten", in 2013-2014 in de Nederlandse theaters, is de laatste solovoorstelling van Van Merwijk.

Werk

Thematiek

Van Merwijks werk bestaat voornamelijk uit liedjes. Alle liedjes worden gekenmerkt door Van Merwijks cynische humor en zijn taalgevoel. Deze zijn grofweg in te delen in drie soorten nummers: onzinliedjes, ironische liedjes, en gevoelige liedjes.

Onzinliedjes zijn liedjes als "Roltraplied" uit Een AVRO-lid is ook een mens, met als tekst onder meer: "Och was ik maar in een roltrap geboren/Nu eens een matje/Dan weer een tree/Echt het gevoel ergens bij te horen/Egalité en fraternité" Dit zijn vaak heel vrolijke, onschuldige liedjes, vol verwondering over de wereld. Het programma Geef mij mijn sperma terug is bijna geheel aan dit soort liedjes gewijd. Het programma Een AVRO-lid is ook een mens zit ook vol met dit soort liedjes. Van Merwijk noemt dit programma, zoals al zijn programma's, "een ode aan het leven".

Ironische liedjes zijn liedjes als "Weg met de Natuur" uit Geef mij mijn sperma terug met als teksten onder meer: "Weg met de natuur/Weg met de bossen, bomen, struiken/Zeekomkommers, alikruiken/Weg met de natuur/Als kiespijn kan ik kikkers missen/Ik heb schijt aan paling/De wal om met bedreigde vissen/Maling aan de ooievaarsgeboortedaling" Dit zijn vaak vrolijke klinkende liedjes, waarmee Van Merwijk ironisch de ondergang van de maatschappij, de natuur of de mensheid bezingt.

Gevoelige liedjes zijn liedjes als "Het wachten", "Ik kan je dromen", "Mooie woorden dromen", "Hekken om mijn hart" en vele anderen. In "Nog altijd ben je dood" staat onder meer de tekst:

"Nog altijd ben je dood/Nog altijd is er sinds jij dood bent nooit iets leuks op de TV/Nog steeds is elk bloot te bloot/Een rondvaartboot te rondvaartboot/En ben jij dood voor twee"

Van Merwijk kan gevoelig zingen over het gemis van zijn overleden vader en de liefde. In al zijn programma's zitten van dit soort nummers.

Theater

Van Merwijk heeft de volgende theaterprogramma's gespeeld:

• De Gymnasiast (1986; met Cees Rutgers)
• Van ouwehoer tot troubadour (1987)
• Geef mij mijn sperma terug (1989)
• Een AVRO-lid is ook een mens (1992)
• Van Merwijk legt het nog één keer uit (1994)
• Het podiumbeest is terug (1996)
• Van Merwijk werkt (1998)
• Twee artiest voor één geld (1998; met Harrie Jekkers)
• De omgekeerde wereld (1999; met Bavo Galama)
• Uw betrouwbare partner in cabaret (2001)
• West Side Story (2003; verteller)
• Ik ben blij dat ik mezelf niet ben (2003)
• Dat kunnen alleen de hele groten (2005)
• Graag meneer Van Merwijk! (2007)
• Dat moet meneer Van Merwijk nodig zeggen! (2009)
• Le big bazar (2010, met Wouter Planteijdt en René van Barneveld)
• De vleesgeworden bescheidenheid (2011-2012)
• Er zijn nog kaarten (2013-2014)
• Als we zo vrij mogen zijn (2015; met Harrie Jekkers)

Cd's

Van Merwijk heeft de volgende cd's uitgebracht:

• Live from the Papenstraat-theater (registratie van Geef mij mijn sperma terug, 1992)
• Van Merwijk goes the Blauwe Zaal (registratie van Een AVRO-lid is ook een mens, 1994)
• Van Merwijk legt het nog één keer uit (registratie van gelijknamig programma; 1996)
• Zelfportret met elektrische gitaar (registratie van Het podiumbeest is terug, 1998)
• Ik ben een vrouw (liedjes uit Uw betrouwbare partner in cabaret, 2002)
• Even iemand doodslaan (liedjes uit Ik ben blij dat ik mezelf niet ben, 2004)
• Dat kunnen alleen de héle groten (liederen uit het gelijknamige cabaretprogramma, 2005 - 2007)
• Vrij (rock-cd met eerder verschenen theaterliedjes, begeleid door de rockband Sjako!, 2007)
• Van Merwijks viervuldigheid (verzamelbox, 2 cd's Laarsbenen, 1 cd met liederen uit het theaterprogramma Dat moet meneer Van Merwijk nodig zeggen! en 1 dvd met het theaterprogramma Graag meneer Van Merwijk!, 2010)
• "Er zijn nog kaarten" (liederen uit het gelijknamige cabaretprogramma, 2013-2014)

Boeken

Van Merwijk heeft de volgende boeken uitgebracht:

• Knap stom. Over nitwits & allesweters (1991)
• Zelf kinderen nemen: een basiscursus voor beginners (1995)
• Wat zijn de vrouwen groot (1999; liedteksten)
• Mannen voor Vrouwen (2003; naar aanleiding van het televisieprogramma Mannen voor Vrouwen)
• Dit lees je nooit (2005; gebundelde columns uit het Utrechts Nieuwsblad)
• Ik ben een vrouw (2009; liedteksten)
• Mijnheer Van Merwijk's laatste woord over kunst & cultuur, daarna kan iedereen weer gaan twitteren (2011)
• Bestemming Paradijs, Linkse columns voor de Telegraaf (2012)

Televisie

Van Merwijk heeft aan de volgende televisieprogramma's mee gewerkt:

• De familie Bakkus (1990; mede-scenarist)
• Zapp (1993; VARA; gezongen column Wat een Week)
• Ik zie een ster (1996; gastrol Peter Maat)
• Aardige mensen (1997-1998; KRO)
• Mannen voor Vrouwen (2001-2003; RVU; geestelijk vader van het idee en presentatie)
• Beter van niet (2003-2005; RVU; teksschrijver en als rol H. de Geest in de tweede serie; met Erik van Muiswinkel)
• Van Zon op Zaterdag (2009, tekstschrijver)
• Gedoog, Hoop & Liefde (2010, tekstschrijver)
• Het Eerlijke Verhaal (2012, tekstschrijver)

Radio

Van Merwijk heeft aan de volgende radioprogramma's meegewerkt:

• Gort en watergruwel (KRO; medewerker)
• Rauhfaser (KRO; medewerker)
• Schoolradio (KRO; medewerker)
• Krachtvoer (KRO; medewerker)
• Nieuwsbox (KRO; medewerker)
• De Krijsende Tafel (KRO; medewerker)
• Ratel (KRO; medewerker)
• Het punt (1991; AVRO; verslaggever en presentator)
• Spijkers met koppen (1992-1995; VARA; cabaret)
• Radio Magnolia (1996-1997; KRO; als Yoris van Asperen; met Bavo Galama)
• Podium (1996-1998; NPS; presentator)

Liedjesschrijver

Van Merwijk heeft de volgende liedjes voor anderen geschreven:

• Zuid-Afrika (vertolkt door Karin Bloemen)
• De Treinen (voor Harrie Jekkers)
• De Straatnaambordjesblues (geschreven met Harrie Jekkers)
• Partnerjacht (geschreven met Harrie Jekkers)
• Wat zijn de Vrouwen groot (voor Hans Dorrestijn)
• Ja, ja het is wat (voor Adèle Bloemendaal)
• Libretto van de Judas Passie (2010 voor Egon Kracht)

Beeldende kunst

Naast zijn theaterwerk is Van Merwijk ook en bovenal beeldend kunstenaar. Tot 2014 schilderde hij onder het pseudoniem Malfet schilderijen in zowel olie- als acrylverf die hij in binnen- en buitenland geëxposeerd heeft. Onder deze naam heeft hij ook boekjes geïllustreerd, die hij als Jeroen van Merwijk schreef. In 2013 sprak hij een audiotour in voor het Kröller-Müller Museum voor de expositie 75 Topstukken.

Van Merwijk heeft in het diverse theater's geëxposeerd waaronder o.a. in Dronten, Hoofddorp, Naaldwijk en Winterswijk. Recentelijk heeft hij onder meer de volgende tentoonstellingen gehad:

• Christenhonden (2002, olieverfschilderijen, in Pulchri Studio te Den Haag)
• Niet bestaande dieren (2003)
• Jeroen van Merwijk presenteert: De Groep Malfet (2007, in Pulchri Studio te Den Haag)
• De Groep Malfet, c'est moi (2009, Galerie Stevens, Maastricht)
• Pentekeningen en gemengde techniek (2014, Galerie Duine-Rhee, Giethoorn)
• Heden/Verleden (2014, Galerie Stevens, Maastricht)

Externe links

• website van Jeroen van Merwijk
• Jeroen van Merwijk is te boeken via WallisFinkers
• stukje over Van Merwijk op de cabaret-site zwartekat.nl
• video-opnames van Van Merwijk op de website van de VARA
• website van Uitgeverij De Republiek

Voorganger: Freek de Jonge Robert Jan Stips voor Vergeet mij niet

Annie M.G. Schmidt-prijs 2005 voor Dat vinden jongens leuk

Opvolger: Daniël Lohues voor Annelie