Freek de Jonge (cabaretier)

Freek de Jonge
Freek de Jonge in 2018
Algemene informatie
Volledige naam	Frederik Jan Georg de Jonge
Geboren	30 augustus 1944
Geboorteland	Nederland
Jaren actief	1968-heden
Genre(s)	cabaret
Website
(en) IMDb-profiel
Portaal    Cabaret

Frederik Jan Georg (Freek) de Jonge (Westernieland, 30 augustus 1944) is een Nederlandse cabaretier. Hij werd bekend toen hij met Bram Vermeulen vanaf juni 1968 optrad als het sociaal geëngageerde Neerlands Hoop. In 1980 ging hij solo.

Biografie

Freek de Jonge is geboren in het Groningse dorp Westernieland. Hij is de zoon van een hervormd predikant. Het gezin verhuisde naar Workum, later naar Zaandam en toen naar het dorp Kloetinge, tegenwoordig deel van de gemeente Goes. Toen hij elf jaar was, stond De Jonge voor het eerst op een podium. Na het afronden van de HBS, wat maar met moeite lukte, ging hij culturele antropologie studeren in Amsterdam en werd hij lid van het Amsterdamsch Studenten Corps ASC/AVSV. Tijdens zijn studententijd ontmoette hij Bram Vermeulen en Johan Gertenbach, wat leidde tot de oprichting van Neerlands Hoop (in Bange Dagen) in 1968.

In 1980 ging Neerlands Hoop uit elkaar en begon De Jonge aan een solocarrière. Hij was de eerste cabaretier die een rode draad in zijn verhaal aanbracht. Typisch voor De Jonge is ook de running gag, een grap waarnaar meerdere malen verwezen wordt. De Jonge bracht vele succesvolle programma's op het toneel, waaronder ook meerdere oudejaarsconferences en nieuwjaarsconferences. De IKON is de eerste die een oudejaarsconference van Freek de Jonge uitzendt, daarna zendt de VPRO de conferences van De Jonge uit. Doordat De Jonge in 1989 zijn op dat moment oude shows aan RTL Véronique heeft verkocht, is het deze omroep die bij het van start gaan van de nieuwe zender elke week een registratie van zo'n oude show uitzendt.

Naast zijn werk als cabaretier ondernam De Jonge andere activiteiten. Zo schreef hij romans, waaronder Zaansch Veem (1987), Neerlands Bloed (1991) en Opa's Wijsvinger (1993), presenteerde hij televisieprogramma's en speelde hij een rol in enkele films, onder meer De Illusionist (1983) en De Komediant (1986). Een eenmalig optreden als stadionspeaker bij AFC Ajax (1989) speelde een rol bij het staafincident (De Jonge verwerkte deze ervaring in zijn programma De Volgende).

Eind 1994 en begin 1995 trad De Jonge op met de popgroep de Nits in het Nieuwe de la Mar Theater en Carré met het programma Dankzij De Dijken. Onder de naam Frits brachten ze veel liedjes van Neerlands Hoop. Na dit muzikale uitstapje werd Nits-keyboardspeler Robert Jan Stips de nieuwe muzikale partner van De Jonge. Samen met de band van Stips scoorde De Jonge met het nummer Leven na de dood (een bewerking van het Bob Dylan-nummer Death is not the end uit het album van 1988 - Down in the Groove) in 1997 een nummer 1-hit in de Top 40 en een nummer 2-hit in de Mega Top 100.

Van 1997 tot oktober 2000 schreef De Jonge dagelijks een korte column op de voorpagina van Het Parool.

In 1999 begon De Jonge met een nieuw cabaretexperiment. Onder de naam De Grens maakt hij in een jaar tijd tien verschillende shows, waarin alle vormen van cabaret aan bod komen.

In 2004 verbaasde De Jonge vriend en vijand door af te reizen naar Irak en daar voorstellingen te geven voor Nederlandse militairen. Hij vertrok op 9 februari en keerde een week later terug. Voor Boudewijn de Groot schreef hij De vondeling van Ameland, voor diens album Het eiland in de verte. Het lied vertelt het verhaal van een aangespoelde vondeling op Ameland, die zich meer thuis voelt in de zee dan op het eiland zelf. Uiteindelijk loopt de ex-vondeling vanaf het strand de zee (weer) in en verdrinkt.

In 2005 eindigde De Jonge op nummer 80 in de verkiezing van de grootste Nederlander.

Op 12 november 2005 ontving hij de Groenman-taalprijs, tijdens een congres van het Genootschap Onze Taal. Op 28 oktober begon het nieuwe televisieprogramma (Freek) Kortgehouden. Voor dit 25 minuten durende programma werd hij achter de schermen bijgestaan door jonge programmamakers en vormgevers. Elke aflevering was opgebouwd uit een aantal korte onderwerpen, steeds anders van opzet en onderwerp. De nadruk lag wisselend op vorm of op inhoud.

De Jonge in 2010

In 2008 sloeg De Jonge een nieuwe weg in met een theatershow die niet bedoeld was voor het grote publiek, maar voor mensen die "moeite willen doen".

In 2008 ontving hij uit handen van minister Ronald Plasterk de Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties oeuvreprijs.

Op 1 januari 2012 zond de VPRO de nieuwjaarsconference Lone Wolf van De Jonge uit. De conference kreeg een hoge waardering in de Volkskrant, maar leverde ook veel negatieve reacties op via het microblog Twitter.

Freek de Jonge in het op dat moment bezette Maagdenhuis, 2015

Op 26 december 2013, tweede kerstdag, werd het theaterprogramma Circus Kribbe van De Jonge uitgezonden door de VPRO op Nederland 2. De voorstelling was op 5 oktober 2013 nog afgelast wegens gebrek aan belangstelling.

In 2016 werd aan hem de vijfde Toon Hermans Award toegekend. Een jaar later wierp hij zich op als actievoerder om de problematiek van de schade door aardbevingen in de provincie Groningen onder de aandacht te brengen. Eind 2017 werd hij daarom verkozen tot Groninger van het Jaar.

Op 22 maart 2019 verstoorde Freek de Jonge de opening van het Boekenbal door vanuit de zaal op te roepen tot een statement tegen de overwinningsspeech van Thierry Baudet die met zijn partij Forum voor Democratie twee dagen eerder de verkiezingen voor Provinciale Staten gewonnen had en in de speech kunstenaars en wetenschappers aanviel. De oproep, die plaatsvond tijdens een herdenking van een bloedige aanslag in Utrecht enkele dagen ervoor, kreeg amper bijval in de zaal. Reacties die zijn optreden respectloos noemden wees hij van de hand.

In 2022 startte Freek de Jonge samen met Panenka Magazine en het Comité CancelQatar een petitie tegen het WK Voetbal in Qatar, in totaal werden ruim 20.000 handtekeningen opgehaald en overhandigd aan Marianne van Leeuwen, directeur betaald voetbal van de KNVB.

Privéleven

De Jonge is getrouwd met Hella Asser, dochter van Eli Asser, die hem helpt bij zijn shows, onder meer als ontwerper van zijn kostuums. Het echtpaar heeft twee kinderen. Hun eerste kind overleed drie maanden na zijn geboorte.

In 1987 ontving het gezin een dreigbrief, die afkomstig bleek van Jules Croiset. De Jonge verwerkte deze ervaring in zijn conference De conferencier, het Boekenweekgeschenk en de Leugen (2000). Die conference was een reactie op het Boekenweekgeschenk Het theater, de brief en de waarheid van Harry Mulisch, dat ook over Jules Croiset ging.

In januari 2020 kreeg De Jonge de erepenning van Zaandam.

Werk

Mies Bouwman en Freek de Jonge in 1969

Voorstellingen

met Neerlands Hoop:

• 1970: Neerlands Hoop in Bange Dagen
• 1971: Neerlands Hoop in Panama
• 1972: Plankenkoorts
• 1974: Neerlands Hoop Express
• 1975: Ingenaaid of Gebonden
• 1977: Interieur
• 1978: Bloed aan de Paal
• 1979: Offsmboet Ippq Dpef (Neerlands Hoop Code)

Solo:

• 1980: De Komiek
• 1981: De Tragiek
• 1982: De Mars
• 1982: De Openbaring (oudejaarsconference)
• 1983: De Mythe
• 1983: Stroman en Trawanten
• 1984: Een Verademing (oudejaarsconference)
• 1985: De Bedevaart
• 1985: De Finale (oudejaarsconference)
• 1986: Het Damestasje
• 1987: De Pretentie
• 1988: De Goeroe en de Dissident
• 1988: De Ontlading (nieuwjaarsconference)
• 1989: De Volgende
• 1992: Losse Nummers
• 1992: De Estafette (oudejaarsconference)
• 1994: De Tol
• 1995: Dankzij de Dijken (samen met de Nits onder de naam Frits)
• 1996: De Brand (nieuwjaarsconference op de radio)
• 1996: Langzame Liedjes
• 1996: Het Luik (oudejaarsconference)
• 1997: Gemeen Goed
• 1998: Rapsodia
• 1998: Papa Razzia (oudejaarsconference)
• 1999: De Grens - elke maand een nieuw programma, dat 's zondags werd uitgezonden op tv
  • De Kinderjaren
  • Zinloos Geweld
  • De Middenstand
  • Het Platteland
  • De Oorlog
  • Na de Vakantie
  • De Vluchteling
  • Het Akkoord (met Robert-Jan Stips)
  • De Feestdagen
  • Een Verdacht Koffertje
• 2000: De Conferencier, Het Boekenweekgeschenk en de Leugen
• 2000: De Gillende Keukenmeid (oudejaarsconference)
• 2001: Het Laatste Oordeel (oudejaarsconference)
• 2002: Parlando (met het Metropole Orkest)
• 2003: De Stemming (Verkiezingsconference)
• 2003: Laat de revue passeren (Eenmalige voorstelling, voorafgaand aan de tijdelijke sluiting van Carré)
• 2003: De Kneep
• 2004: De Vergrijzing - elke week een nieuw programma, dat 's zondags werd uitgezonden op tv
  • De Ganse Schepping
  • Het Offer - het Bijbelverhaal van Abraham en zijn zoon Isaak.
  • De Ontgroening - eerste dag in Amsterdam in de zomer van 1966.
  • De Loods
  • (De Hond Van) Jonas - bewerking van zijn eigen boek Door de Knieën.
  • De Vergrijzing
  • De Waan
  • The Happy Few
  • Hunebedrock
  • Hollywooddream
  • De Sterfscène (met Theo Maassen)
  • Neerlands Hoop In Memoriam - een hommage aan Neerlands Hoop met Jan de Hont, Thé Lau, Huub van der Lubbe, Frank Boeijen en anderen
  • De Grote Normen en Waarden Show (oudejaarsconference)
  • FRITS 2
• 2005: Cordon Sanitaire
• 2005: Freek Doet de Deur Dicht
• 2006: Wat is er nog Heilig?
• 2006: De Stemming 2006 (verkiezingsconference)
• 2007: De Toeschouwer
• 2008: De Laatste Lach
• 2008: De Limiet
• 2009: Freeks Nederland: Volendam (oudejaarsconference)
• 2010: De Stemming 3 (verkiezingsconference)
• 2010: Het Verlossende Woord (oudejaarsconference)
• 2011: Neven
• 2011: Lone Wolf
• 2012: De Stemming 4, Miereneuken (verkiezingsconference)
• 2012: Circus Kribbe
• 2013: Zondermeer
• 2014: Als je me nu nog niet kent
• 2017: De Stemming 5 (verkiezingsconference)
• 2018: De Suppoost
• 2019: De Canon
• 2019: De Lachgasfabriek (nieuwjaarsconference)
• 2019: De week van Freek (samen met Brigitte Kaandorp)
• 2021: De Loterij
• 2022: De Schreef
• 2024: Vrede op aarde

Filmografie

Film

• 1971: Mira (of de teleurgang van de Waterhoek) (gastrol)
• 1983: De Illusionist
• 1985: De KKKomediant
• 2015: De Overkant
• 2020: De Vogelwachter
• 2024: Opa Cor, als begrafenisondernemer

Televisie

• 2003, 2013-2015: Sinterklaasjournaal, als Eppo Zanik

Bibliografie

• 1982: Het kistje
• 1985: De wereldverbeteraar
• 1986: Freekick
• 1987: Zaansch Veem
• 1987: Het damestasje
• 1989: Het beste
• 1990: Iets rijmt op niets
• 1990: De brillenkoker
• 1991: Neerlands bloed
• 1992: Losse nummers
• 1993: Opa's wijsvinger
• 1995: De rode draad
• 1995: Zo zou ik nog wel uren door kunnen gaan
• 2000: De bal is vierkant
• 2000: De hoekvlag
• 2004: Door de knieën
• 2004: Leven na de dood
• 2006: De toeschouwer
• 2016: Met Annie en Joop naar de bBioscoop
• 2017: Reikhalzend verlangen
• 2017: Ben ik een Zeeuw?
• 2017: Plu
• 2021: Kom verder!
• 2024: De Zeeuwse jaren

Bestseller 60

Boeken met noteringen in de Nederlandse Bestseller 60	Jaar van verschijnen	Datum van binnenkomst	Hoogste positie	Aantal weken	Opmerkingen
Door de knieën	2004	25-08-2004	20	6
De Zeeuwse jaren	2024	26-06-2024	47	3

Discografie

Albums

Album met eventuele hitnotering(en) in de Nederlandse Album Top 100	Datum van verschijnen	Datum van binnenkomst	Hoogste positie	Aantal weken	Opmerkingen
De openbaring	1983	15-01-1983	6	11	Livealbum
De mars	1983	12-03-1983	35	5	Livealbum
De mythe	1983	22-10-1983	37	4	Livealbum
Stroman en trawanten	1984	16-06-1984	42	3	met Willem Breuker Kollektief / Livealbum
Een verademing	1985	12-01-1985	17	7	Livealbum
De bedevaart	1986	18-01-1986	39	7	Livealbum
De estafette	1993	16-01-1993	64	4	Livealbum
Dankzij de dijken	1995	25-03-1995	19	17	als Frits met de Nits / Livealbum
Het luik	1997	18-01-1997	60	7	Livealbum
Gemeen goed	1997	24-05-1997	27	17	met Stips / Livealbum
Rapsodia	1998	06-10-1997	?	?	met Stips / Livealbum
De gillende keukenmeid	2001	20-01-2001	83	1	Livealbum
Het laatste oordeel	2002	26-01-2002	79	1	Livealbum
En de kneep	2004	07-02-2004	58	4	Livealbum
Van A naar Z	2010	20-03-2010	25	5
Zonde	2013	27-04-2013	37	1*
Koffers	2017				Album met covers in het Nederlands

Singles

Single met eventuele hitnotering(en) in de Nederlandse Top 40	Datum van verschijnen	Datum van binnenkomst	Hoogste positie	Aantal weken	Opmerkingen
Dankzij de dijken	1995	15-04-1995	tip6	-	als Frits met de Nits
Leven na de dood	1997	26-07-1997	1(2wk)	17	met Stips / #2 in de Mega Top 100
Heer heb meelij (met de Belgen)	1997	15-11-1997	tip22	-	met Stips
Staakt makkers staakt	1999	08-05-1999	tip23	-	met Herman van Veen

Single met hitnotering(en) in de Vlaamse Ultratop 50	Datum van verschijnen	Datum van binnenkomst	Hoogste positie	Aantal weken	Opmerkingen
Leven na de dood	1997	04-10-1997	6	16	met Stips

NPO Radio 2 Top 2000

Nummer met noteringen in de NPO Radio 2 Top 2000	'99	'00-'01	'02	'03	'04	'05	'06	'07	'08	'09	'10
Leven na de dood (met Robert Jan Stips)	790	-	859	1067	1034	871	1141	1134	1087	1465	1737

Externe links

Wikiquote

Mediabestanden

• Officiële website
• Freek de Jonge bij Uitgeverij de Harmonie (gearchiveerd)
• (en)  Freek de Jonge in de Internet Movie Database
• Profiel op Theater.nl

Bronnen, noten en/of referenties

Bibliografische informatie

• Bibliothèque nationale de France: cb141092238 (data)
• Gemeinsame Normdatei: 17217175X
• International Standard Name Identifier: 0000 0000 4372 0412
• Library of Congress Control Number: n94032247
• MusicBrainz: 7cca2c6b-8e95-4030-a2eb-419f5ee09ca5
• Nederlandse Thesaurus van Auteursnamen: 073242446
• Système universitaire de documentation: 092013686
• Virtual International Authority File: 39583713
• WorldCat (via VIAF): 39583713

Voorganger: Lenette van Dongen Erik de Jong (Spinvis) voor Vergeet ik vergeet

Annie M.G. Schmidt-prijs 2004 voor Vergeet mij niet

Opvolger: Jeroen van Merwijk voor Dat vinden jongens leuk