Pyriet: verschil tussen versies
k ijzer(II)sulfide is de naam van het zout met de formule FeS, met daarin het sulfide-ion S2-. In pyriet zit het (S2)2- (sorry voor de notatie) ion, dit is het disulfide-ion, de systematische naam van pyriet is dan ook ijzer(II)disulfide |
Geen bewerkingssamenvatting Labels: Bewerking via mobiel Bewerking via mobiele website |
||
Regel 28: | Regel 28: | ||
| kenmerken = oplosbaar in [[salpeterzuur|HNO<sub>3</sub>]], maar niet in [[zoutzuur|HCl]] |
| kenmerken = oplosbaar in [[salpeterzuur|HNO<sub>3</sub>]], maar niet in [[zoutzuur|HCl]] |
||
}} |
}} |
||
'''Pyriet''' of '''ijzerkies''' is een [[mineraal]] met als formule FeS<sub>2</sub> (scheikundige naam: ijzer(II)disulfide). Het mineraal is een belangrijk ijzer- en zwavelerts. Het vormt vaak goed gevormde ([[euhedrisch]]e) kristallen in de vorm van een kubus met karakteristieke [[striatie]]s en met een goudachtige glans. Het wordt ook wel ''[[klatergoud]]'' of '' |
'''Pyriet''' of '''ijzerkies''' is een [[mineraal]] met als formule FeS<sub>2</sub> (scheikundige naam: ijzer(II)disulfide). Het mineraal is een belangrijk ijzer- en zwavelerts. Het vormt vaak goed gevormde ([[euhedrisch]]e) kristallen in de vorm van een kubus met karakteristieke [[striatie]]s en met een goudachtige glans. Het wordt ook wel ''[[klatergoud]]'' of ''het goud der dwazen'' (van het [[Engels]]e ''fool's gold'') genoemd omdat het soms voor [[goud]] aangezien werd. De naam ''kattengoud'' wordt soms ook ten onrechte gebruikt, dit slaat echter op gele [[mica]] of hars.<ref>http://www.encyclo.nl/begrip/kattengoud</ref><ref>http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M030857</ref> Omdat pyriet in ruime mate voorkomt kan dit de illusie van grote rijkdom wekken. Echter, pyriet is niet zeer veel waard (alhoewel het wel verkocht kan worden). Het wordt gevonden samen met andere zwavelhoudende mineralen, maar ook met oxiden, in kwartsaders, in afzettingsgesteenten in koolbedden en als vervangingsmineraal in fossielen. |
||
== Eigenschappen == |
== Eigenschappen == |
Versie van 29 okt 2020 22:28
Pyriet | ||||
---|---|---|---|---|
Mineraal | ||||
Chemische formule | FeS2 | |||
Kleur | glanzend geel | |||
Streepkleur | zwartgroen | |||
Hardheid | 6-6,5 | |||
Gemiddelde dichtheid | 5,01 kg/dm3 | |||
Glans | metaalglans | |||
Opaciteit | opaak | |||
Breuk | ongelijk conchoidaal breukvlak | |||
Splijting | slecht, [110] & [100] | |||
Habitus | kubisch | |||
Kristaloptiek | ||||
Kristalstelsel | Kubisch | |||
Eenheidscel | a = 541,75 pm | |||
Bijzondere kenmerken | oplosbaar in HNO3, maar niet in HCl | |||
Lijst van mineralen | ||||
|
Pyriet of ijzerkies is een mineraal met als formule FeS2 (scheikundige naam: ijzer(II)disulfide). Het mineraal is een belangrijk ijzer- en zwavelerts. Het vormt vaak goed gevormde (euhedrische) kristallen in de vorm van een kubus met karakteristieke striaties en met een goudachtige glans. Het wordt ook wel klatergoud of het goud der dwazen (van het Engelse fool's gold) genoemd omdat het soms voor goud aangezien werd. De naam kattengoud wordt soms ook ten onrechte gebruikt, dit slaat echter op gele mica of hars.[1][2] Omdat pyriet in ruime mate voorkomt kan dit de illusie van grote rijkdom wekken. Echter, pyriet is niet zeer veel waard (alhoewel het wel verkocht kan worden). Het wordt gevonden samen met andere zwavelhoudende mineralen, maar ook met oxiden, in kwartsaders, in afzettingsgesteenten in koolbedden en als vervangingsmineraal in fossielen.
Eigenschappen
Pyriet is een disulfide met zwavelparen (S2)2− en Fe2+ ionen in een octaëdrische omringing in een t2g6 lage spin toestand. Ten gevolge van het feit dat beide ionen een gesloten configuratie bezitten is het een diamagnetische halfgeleider.
Bij de verwering van pyriet ontstaan ijzer(hydr)oxiden, waarbij ook zwavelzuur vrijkomt. Dit zuur kan dan reacties aangaan met andere mineralen en daardoor leiden tot de vorming van bijvoorbeeld gips, aluniet en jarosiet.
Een belangrijke vindplaats van pyriet is het eiland Elba.
Naamgeving
De naam pyriet is zeer oud, afgeleid van het oude Indo-Europese woord pyr[bron?] (vuur, vgl. bijvoorbeeld pyrotechniek voor vuurwerkkunst, of het Engelse pyre (brandstapel), omdat men vonken kon maken door pyriet tegen vuursteen of ijzer aan te slaan. Vandaag de dag verstaan we onder vuursteen iets heel anders (een bepaalde vorm van SiO2).
Andere namen die men voor pyriet tegen kan komen zijn ferrosulfide, zwavelijzer en de minder gebruikelijke woorden ijzerblende en ijzerkies.
Pyriet werd vroeger wel voor nepgoud verkocht omdat het goudachtig glanst. De glans verandert echter als het glansvlak kantelt, bij goud blijft de goudglans hetzelfde. Ook is pyriet hoekig, met scherpe randjes en hard, terwijl goud rond en zacht is.
Pyriet in de antroposofie
Pyriet wordt in de antroposofie beschouwd als medicijn.[3] Het wordt gebruikt bij aandoeningen aan de luchtwegen, zoals tracheïtis (luchtpijpontsteking) en bronchitis.[4] Er is geen bewijs voor de werking gevonden en in de reguliere geneeskunde vindt het geen toepassing.
Zie ook
-
Calciet (wit) op pyriet
-
Enargiet en luzoniet met goudkleurig pyriet
-
Fluoriet met pyriet
- ↑ http://www.encyclo.nl/begrip/kattengoud
- ↑ http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M030857
- ↑ (en) C. Tautz, Childhood Asthma Anthroposophical Clinical Practice. AnthroMedLibrary. Geraadpleegd op 2 september 2011.
- ↑ F. Husemann, O. Wolff. The Anthroposophical Approach to Medicine. An Outline of a Spiritual Scientifically Oriented Medicine. Excerpt: Pages 145-182. The Seven Metals. Anthroposophic Press, 21, 33. Geraadpleegd op 2 september 2011.