Chocozoen
Een negerzoen (Nederland) of negerinnentet (Vlaanderen) bestaat uit licht gezoet eiwitschuim (luchtig opgeklopt eiwit) op een wafel afgedekt met een dunne laag chocolade. De handelsnaam negerzoen is na 86 jaar in 2006 veranderd in Zoenen om gehoor te geven aan protesten uit de samenleving. Andere fabrikanten verkopen zeer vergelijkbare producten onder hun eigen handelsnamen zoals Super Dickmann's. De lekkernij wordt wel eens als een eenvoudige variant van de moorkop beschouwd.
Geschiedenis
De voorganger van de negerzoen werd ongeveer 200 jaar geleden in Denemarken gecreëerd. Niet veel later werden ze in vele Noord-Europese landen vervaardigd onder namen als "Niggerkisses" in het Verenigd Koninkrijk, "Negerkuss" in Duitsland, "Tête de nègre" in Frankrijk, "Negerinnentet" in België en in veel andere landen onder één van de vele naamvariaties hierop. In Oostenrijk worden negerzoenen "Schwedenbomben" (Zweedse bommen) genoemd.
De moderne negerzoen is ontstaan in de 19e eeuw in banketbakkerijen in Frankrijk en werd gemaakt uit een luchtige schuimmassa die werd overgoten met een laag chocolade. Aan het begin van de 20e eeuw werden ze ook in banketbakkerijen buiten Frankrijk verkocht.
Na de Tweede Wereldoorlog is de fabrieksmatige massaproductie van negerzoenen op gang gekomen in Duitsland en in het midden jaren vijftig van de vorige eeuw ook in Nederland.
Negerzoenen in Nederland
In Nederland werden negerzoenen in 1920 geïntroduceerd door de firma "Banket en biscuit" van B.P. Buijs in Oudenbosch (Noord-Brabant), die al sinds 1890 allerlei verschillende koekjes bakte. In Nederlandstalige publicaties wordt deze dan ook vaak als 'uitvinder' van de lekkernij aangewezen.
Aanvankelijk werden de negerzoenen stuk voor stuk met de hand gemaakt, maar in 1957 werd de productie in navolging van Duitsland machinaal aangepakt en konden er 10.500 negerzoenen per uur geproduceerd worden. Nadat de fabriek van 'Buys' in 1997 verkocht was aan bakkerij Van der Breggen in Tilburg werd de productie in 2003 ook naar Tilburg overgeheveld, waar anno 2006 25.900 negerzoenen per uur geproduceerd worden (meer dan honderd miljoen per jaar).
Over hoe de negerzoenen aan hun naam kwamen zegt de fabrikant: "Iemand die een negerzoen eet, krijgt bruine lippen en als die een ander een kus geeft, is dat een kus van een neger. Maar dat weet ik alleen uit de overlevering."
Naamsverandering
Het merendeel van de namen die naar neger verwijzen is in de loop der tijd gewijzigd, omdat deze naam als discriminerend of racistisch kan worden ervaren; Duitse Negerküsse werden Schokoküsse of Schaumküsse, Franse Têtes de nègre werden Bisous de Mousse, Engelse Negro kisses werden Angel Kisses en Finse Neekerin suukot werd Brunberg suukot. Nederland en België vormden hierop echter een uitzondering.
In 2005 werd aangekondigd opnieuw te willen overwegen om de naam te wijzigen, omdat de Stichting Eer en Herstel Betalingen Slachtoffers van Slaverij in Suriname de naam, net als in de omringende landen, veranderd wilde zien. Voorzitter Roy Groenberg stelde: "Net als met het afschaffen van de slavernij is Nederland ook hiermee weer erg laat."
Op de website van de Stichting Eer en Herstel wordt gesteld dat het woord 'neger' niet alleen 'zwart' betekent maar ook: "Volgens Latijnse woordenboeken betekent het woord "niger" zwart in de zin van donker, hopeloosheid, verschrikkelijk, iets dat ellende veroorzaakt en tot de onderwereld behoort. "Neger" heeft bovendien ook verband met het Latijnse woord "necro" (voor dood). Zo wordt duidelijk dat Afrikanen in verband werden gebracht met de dood, vuil en slavernij."[1]
Koekfabrikant Van der Breggen deed vervolgens onderzoek naar de gevoeligheid van het woord "negerzoen", en op 23 maart 2006 werd publiekelijk bekend gemaakt dat ze hun negerzoenen voortaan zullen verkopen als "Buys Zoenen". De koekfabrikant stelt op zijn website: "Buys Zoenen zijn de opvolgers van onze alom bekende negerzoenen, die al 86 jaar populair zijn bij jong en oud. Na zorgvuldig markt-, merk-, en consumentenonderzoek vonden we het tijd de productnaam te moderniseren. Sommige mensen vinden het jammer dat de naam negerzoenen verdwijnt, omdat ze die al zo lang kennen. Er zijn echter ook mensen die minder enthousiast zijn over de benaming. Daar hebben we alle begrip voor. Buys Zoenen moeten zijn voor iedereen."[2]
Al vanaf de aankondiging voor overweging tot naamsverandering in 2005 waren de nodige schampere, kritische reacties op het voornemen te horen en direct na de definitieve bekendmaking in 2006 laaiden discussies opnieuw op. Critici stellen dat het woord 'neger' in de Nederlandse taal niet dezelfde negatieve (pejoratieve) en discriminerende lading draagt als het Engelse equivalent en dat de lekkere negerzoenen juist voor een positieve associatie met het woord 'neger' zorgen. Zij zien de naamsverandering als een duidelijk geval van totaal doorgeslagen 'politieke correctheid'.
De 'onderzoeken' van de fabrikant zelf hebben overigens uitgewezen dat het overgrote deel van de consumenten (94%) géén negatieve associaties met de productnaam had, en dat van de groep consumenten die er wel bedenkingen bij hadden het overgrote deel het product er niet om liet liggen. De fabrikant heeft dus een handelsnaam met zeer grote naamsbekendheid opgegeven omwille van een relatief kleine groep gekrenkten. Of het effect heeft valt echter te betwijfelen, de ervaring leert dat in de landen waar de naam eerder al werd bijgesteld in de volksmond hoofdzakelijk gewoon de oude naam gebezigd blijft. Ook aan Van Dale vroeg de stichting iets aan het woord te doen[3], maar verwijdering acht men daar voorlopig vrijwel uitgesloten: "Het woord is erg ingeburgerd. Het maakt bijna deel uit van onze cultuur en nationale identiteit". Pas als een woord erg lang niet meer gebruikt wordt neemt men verwijdering in overweging; Daar gaat minimaal dertig jaar overheen.
Varianten
De naam 'negerzoen' is de oude handelsnaam van bakkerij Buys (c.q. Van de Breggen), maar is in het taalgebruik meer tot een algemene soortnaam verworden. In Nederland zijn ook andere zeer sterk hierop gelijkende zoetwaren te verkrijgen die onder andere namen verkocht worden, met name de Super Dickmann's (groter) en mini Dickmann's (kleiner) vertonen veel overeenkomst.
De negerzoen-achtigen zijn tegenwoordig in vele varianten verkrijgbaar o.a. als:
- witte negerzoen (met witte chocolade)
- smaakaroma's als rum of vanille
- een vulling met rozijnen of krenten
- amandel-, walnoot- of kokos- of fantasiestrooisel over de chocolade
Een iets meer afwijkend product is in de Verenigde Staten van Amerika bekend als mallomar. Variaties hierop worden in Nederland onder andere verkocht als Melo Cakes (van Milka) en Mallo's (van Confibel). Deze hebben een steviger en kruimiger koekje of biscuitje als basis (in plaats van een wafeltje) met daarop een wat taaier schuim dat meer richting marshmallow gaat.
Trivia
- In de Hebreeuwse vertaling van Harry Potter en de Steen der Wijzen, is het favoriete snoepje van Albus Perkamentus een negerzoen.
- Er zijn in Nederland nog meer lekkernijen met historische namen die door sommigen als discriminerend worden beschouwd: De jodenkoek en de moorkop. De importeur van jodevet gebruikt tegenwoordig alleen nog de term borsthoning.
- Door de toenmalige dichter des Vaderlands werd in 2006 een snelsonnet over dit dit onderwerp geschreven.
-
Negerzoen: van schuin bovenaf bekeken -
Negerzoenen: van opzij beschouwd en doorgesneden -
Negerzoen: gedeeltelijk opgegeten -
_Zoenen_3_smaken_in_doos_060329_Deurne_2.jpg)
(220x165).gif){kind=link}