Toon Tellegen

Toon Tellegen
	Toon Tellegen in 2014
Algemene informatie
Volledige naam	Antonius Otto Hermannus Tellegen
Geboren	18 november 1941
Geboorteplaats	Brielle
Land	Nederland
Beroep	schrijver, arts, dichter
Werk
Jaren actief	1966-heden
Genre	jeugdliteratuur
Uitgeverij	Querido
	Dbnl-profiel
	(en) IMDb-profiel
Portaal	Literatuur

Antonius Otto Hermannus (Toon) Tellegen (Brielle, 18 november 1941) is een Nederlandse schrijver, arts en dichter die vooral bekend is om zijn kinderboeken. Vooral zijn dierenverhalen rond de mier en de eekhoorn zijn erg geliefd en worden ook door volwassenen graag gelezen vanwege de amusante, bizarre situaties en filosofische diepgang.^[1]^[2]

Biografie

Tellegen, telg uit het geslacht Tellegen, studeerde geneeskunde in Utrecht en vestigde zich na een verblijf van drie jaar in Kenia als huisarts in Amsterdam. Na al een aantal jaren gedichten voor volwassenen te hebben geschreven, begon hij verhalen voor zijn kinderen te schrijven. In 1984 verscheen zijn eerste kinderboek, Er ging geen dag voorbij: negenenveertig verhalen over de eekhoorn en de andere dieren. In de verhalen van Tellegen spelen dieren als de mier en de eekhoorn vaak de hoofdrol. De verhalen zijn vaak filosofisch van aard. Enkele boeken zijn met prijzen bekroond.

Toon Tellegen schrijft nog steeds en met grote regelmaat gedichten. Voor het kunstwerk Straatpoëzie Tuindorp Oostzaan schreef hij het gedicht Als een pijl uit een onzekere boog, geïnspireerd door de sterrenbeelden.

Speciaal voor actrice Ria Eimers schreef Toon Tellegen het toneelstuk Leven met een Onbekende - toneelstuk voor Ria Eimers en niemand anders. In januari 2008 ging dit toneelstuk in première in het O.T. Theater in Rotterdam.

In 2012 speelde Toon Tellegen een gastrol als schrijver in de verfilming van z'n eigen boek Mijn Avonturen door V. Swchwrm.

Op 4 oktober 2024 werd een hardstenen poëzietableau (1 meter bij 1,2 meter) in Leeuwarden (Tweebaksmarkt) onthuld met het gedicht AL WAS JE van Toon Tellegen. Het gedicht maakt onderdeel uit van de Leeuwarder poëzieroute en luidt als volgt: "Al was je een speld / in een van duizenden hooibergen- / als de zon opkwam vond ik je: je glinsterde / (en als ik je pakte prikte je)".

Prijzen

1969 - ANV-Visser Neerlandia-prijs voor Als moeder ergens ziek van wordt
1988 - Gouden Griffel voor Toen niemand iets te doen had
1990 - Zilveren Griffel voor Langzaam, zo snel zij konden
1992 - Woutertje Pieterse Prijs voor Juffrouw Kachel
1993 - Jan Campert-prijs voor Een dansschool
1994 - Woutertje Pieterse Prijs voor Bijna iedereen kon omvallen
1994 - Gouden Griffel voor Bijna iedereen kon omvallen
1994 - Zilveren Griffel voor Jannes
1997 - Theo Thijssenprijs voor zijn gehele oeuvre
1997 - Zilveren Griffel voor Teunis
1999 - Zilveren Griffel voor De verjaardag van alle anderen
2000 - Gouden Uil voor De Genezing van de Krekel
2007 - Constantijn Huygens-prijs voor zijn gehele oeuvre
2012 - Popescu Prize voor Raptors (de Engelse vertaling van Raafvogels)
2015 - Zilveren Palet voor Is er dan niemand boos?
2016 - Zilveren Griffel categorie vanaf zes jaar voor De tuin van de walvis

Bibliografie

Het onderscheid tussen de kinder- en jeugdboeken en de literatuur voor volwassenen is bij Toon Tellegen niet eenduidig. Veel van zijn kinderboeken met dierenverhalen worden immers ook door volwassenen gelezen. Omgekeerd worden zijn proza en poëzie ook door jeugdige lezers en adolescenten gesmaakt.

Onderstaande opdeling is gemaakt op basis van de gegevens van uitgeverij Querido en van de Koninklijke Bibliotheek van Nederland. De reguliere uitgaven van Toon Tellegen verschenen vrijwel allemaal bij Querido.

Kinderboeken

1984 - Er ging geen dag voorbij. Negenenveertig verhalen over de eekhoorn en de andere dieren
1985 - "Ik ga op reis" zei de eekhoorn. Uitgave Amstelveen, Zondagsdrukkers; op 45 exx.
1987 - Toen niemand iets te doen had, met illustraties van Mance Post
1989 - Langzaam, zo snel als zij konden, met illustraties van Mance Post
1990 - Het feest op de maan
1991 - Misschien waren zij nergens
1991 - Juffrouw Kachel, met illustraties van Harrie Geelen
1993 - Bijna iedereen kon omvallen
1993 - Jannes
1994 - Mijn vader
1995 - De verjaardag van de eekhoorn
1995 - Misschien wisten zij alles. 214 verhalen over de eekhoorn en de andere dieren (incl. cd waarop Toon Tellegen enkele verhalen voorleest)
1996 - Brieven aan niemand anders
1996 - De ontdekking van de honing
1996 - De verschrompeling van de olifant
1996 - Teunis
1997 - Dokter Deter, met illustraties van Gerda Dendooven)
1998 - Mijn avonturen door V. Swchwrm (in eerste druk uitgegeven als kinderboekenweekgeschenk)
1998 - De verjaardag van alle anderen
1999 - De genezing van de krekel
2000 - Ze sliepen nog
2001 - Taartenboek
2002 - Is er dan niemand boos?
2004 - Plotseling ging de olifant aan
2005 - Midden in de nacht
2005 - Pikkuhenki
2006 - De eenzaamheid van de egel
2007 - Post voor iedereen, met illustraties van Mance Post
2007 - Dierenverhalen van Toon Tellegen & het wisselend toonkwintet (luister-cd)
2007 - Ik zal je nooit vergeten
2007 - De almacht van de boktor
2008 - Morgen was het feest, met illustraties van Ingrid Godon
2009 - Het vertrek van de mier
2009 - Iedereen was er
2009 - Maar niet uit het hart. Dierenverhalen over afscheid.
2009 - Met hart en ziel. Dierenverhalen voor elk feest.
2009 - Een hart onder de riem. Dierenverhalen vol troost.
2009 - Na aan het hart. Dierenverhalen vol vriendschap.
2009 - Beterschap. Dierenverhalen over ziekte en gezondheid.
2009 - Welterusten. Dierenverhalen over slaap en sluimer.
2009 - Goede reis. Dierenverhalen over vertrek en aankomst.
2009 - Houd moed. Dierenverhalen over verdriet en eenzaamheid.
2010 - Het wezen van de olifant
2010 - Mano de brandweerjongen, met illustraties van Arjan Boeve, (serie Gouden Boekjes)
2010 - Waar is Mo?, met illustraties van Jan Jutte, (serie Gouden Boekjes)
2010 - Als Feda slaapt, met illustraties van Gerda Dendooven, (serie Gouden Boekjes)
2010 - Welterusten. Dierenverhalen over slaap en sluimer.
2010 - Wat dansen we heerlijk
2011 - Het geluk van de sprinkhaan
2012 - Dank je wel. Dierenverhalen om iemand te bedanken.
2013 - Het lot van de kikker
2014 - Het verlangen van de egel
2015 - De tuin van de walvis
2015 - Heden niet jarig
2017 - Wij alleen
2018 - Scherven brengen geluk. Dierenverhalen over vriendschap.
2019 - De genezing van de krekel, met illustraties van Gwen Stok, (beeldroman)
2020 - Ze wisten er meer van. Veel meer verhalen over de eekhoorn en de andere dieren
2021 - De hele tijd, met illustraties van Geerten Ten Bosch
2021 - De egel, dat ben ik, in samenwerking met Annemarie van Haeringen
2022 - Het verlangen van de Egel, in samenwerking met Annemarie van Haeringen
2022 - De liefste wens

Proza

1989 - Langzaam, zo snel als zij konden
1994 - Twee oude vrouwtjes (illustraties André Sollie)
1998 - Dora. Een liefdesgeschiedenis.
2000 - De trein naar Pavlovsk en Oostvoorne
2000 - Enkele onwaarschijnlijke aantekeningen van Dante Alighieri bij het schrijven van zijn goddelijke komedie
2002 - Brieven aan Doornroosje
2008 - Een nieuwe tijd – Grafisch Nederland 2008 met medewerking van Ontwerpbureau Lava, Elspeth Diederix, Paul Faassen, Harmen Liemburg, René Knip, Vittorio Roerade, Rauser, Hans Muller, Typophonics. Grafiek. De novelle in dit boek is van Toon Tellegen.
2014 - Ze dachten allemaal - verhalen over de krekel en de andere dieren
2015 - Een vorig leven.
2018 - De seringenboom - Herinneringen aan mijn broer
2023 - Waar gaan we eigenlijk heen, in samenwerking met Thé Tjong-Khing
2024 - Een nieuw begin

Poëzie

1980 - De zin van een liguster
1981 - De aanzet tot een web
1982 - Beroemde scherven
1984 - De andere ridders
1985 - Ik en ik
1987 - Mijn winter
1989 - In N. en andere gedichten
1991 - Een langzame val
1992 - Een dansschool
1994 - Tijger onder de slakken
1998 - Gewone gedichten
1996 - Als we vlammen waren
1997 - Over liefde en over niets anders
1999 - Er ligt een appel op een schaal. Bloemlezing
2000 - Gedichten 1977-1999. Bundeling verzamelde gedichten
2000 - Kruis en munt
2001 - De een en de ander
2001 - Een man en een engel. Uitg. Landgraaf, Herik; oplage 399 exx.
2002 - Alleen liefde
2002 - Wie A zegt. Gedichten
2004 - Minuscule oorlogen (niet met het blote oog zichtbaar)
2004 - Daar zijn woorden voor. Bloemlezing. Uitgave in Rainbow pockets
2005 - ...m n o p q... Gedichten
2006 - Raafvogels
2008 - Hemels en vergeefs
2009- Soms...een enkele keer
2009 - Stof dat als een meisje
2011 - Schrijver en lezer
2012 - De optocht
2014 - De werkelijkheid
2016 - Wonderbaarlijk buigt zich over water
2018 - Glas tussen ons
2019 - Een van ons zal omkijken – Zijn mooiste gedichten
2019 - Ik en mijzelf. Met illustraties van Ingrid Godon
2021 - Tot de winter er op volgt
2023 - Langs een helling
2023 - Voor elkaar

Toneel en film

1966 - Jimmy Walker
1980 - Wespen
1989 - Het vonnis (scenario voor korte speelfilm van Hillie Molenaar en Joop van Wijk met Jozef van den Berg in de hoofdrol)
2007 - Leven met een onbekende
2009 - Twee oude vrouwtjes
2015 - Een vorig leven

Bestseller 60

Boeken met noteringen in de Nederlandse Bestseller 60	Jaar van verschijnen	Datum van binnenkomst	Hoogste positie	Aantal weken	Opmerkingen^[3]
Is er dan niemand boos?	2014	14-10-2015	28	1
Wij alleen	2017	22-02-2017	53	1
Het liefst van al	2019	21-08-2019	38	8
Dank je wel	2012	30-06-2021	19	6
De egel, dat ben ik	2021	24-11-2021	11	22	in samenwerking met Annemarie van Haeringen
De liefste wens	2022	01-06-2022	55	2
Het komt goed	2022	17-08-2022	6	37
Voor elkaar	2023	19-07-2023	28	8
Waar gaan we eigenlijk heen	2023	15-11-2023	23	8	in samenwerking met Thé Tjong-Khing
Een nieuw begin	2024	31-07-2024	17	10

Bewerking

2008 - De korte film De laatste dag, geregisseerd door Saskia Diesing, is gebaseerd op een verhaal van Toon Tellegen.
2011 - De opera The Cricket Recovers van Richard Ayers ging in juni in premiere. Het libretto van Rozalie Hirs is gebaseerd op de bekroonde roman De genezing van de krekel (1999) van Toon Tellegen. Het Asko-Schönberg-ensemble voerde deze opera uit met VocaalLAB Nederland in het kader van het Holland Festival.
2018 - De Genezing van de Krekel, geregisseerd door Tom de Bleye en Jan Sobrie voor de Rederijkerskamer De Loofblomme uit Sint-Denijs-Westrem. De voorstelling werd hernomen voor het landjuweel waar ze laureaat werden.^[4]

Externe links

Commons heeft mediabestanden in de categorie Toon Tellegen.

Bronnen, noten en/of referenties

↑ www.vlabinvbc.be Vlabin-vbc
↑ Virtual International Authority File (VIAF): 44442311
↑ De Bestseller 60 | Toon Tellegen. DeBestseller60.nl (2014). Geraadpleegd op 14 oktober 2024.
↑ DE GESELECTEERDEN VOOR HET 81STE LANDJUWEEL. Open Doek. Gearchiveerd op 24 december 2019. Geraadpleegd op 24 december 2019.

4. [1]

[1] www.vlabinvbc.be Vlabin-vbc

[2] Virtual International Authority File (VIAF): 44442311

[3] De Bestseller 60 | Toon Tellegen. DeBestseller60.nl (2014). Geraadpleegd op 14 oktober 2024.

[4] DE GESELECTEERDEN VOOR HET 81STE LANDJUWEEL. Open Doek. Gearchiveerd op 24 december 2019. Geraadpleegd op 24 december 2019.

[1]

[2]

[3]

[4]