Politieke correctheid: verschil tussen versies
→'Inflatie van woorden': beetje dubbelop |
Heb informatie over de origine en vrij controversiële status van de term zelf toegevoegd. Leek me handig om ook het huidige debat meer in perspectief te plaatsen. |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
'''Politieke correctheid''' (soms afgekort tot '''policor''' of '''pc''') is een ([[Pejoratief|pejoratieve]]) term voor het vermijden/zuiveren van taaluitingen of gedragingen omdat deze als beledigend of discriminerend kunnen worden beschouwd voor bepaalde als achtergesteld of gemarginaliseerd te boek staande groepen (met name [[minderheid|minderheden]]). De omkering 'politiek ''in''correct' wordt wel in positieve zin gebruikt om verondersteld kwetsende uitingen een rebelse klank te geven. |
'''Politieke correctheid''' (soms afgekort tot '''policor''' of '''pc''') is een ([[Pejoratief|pejoratieve]]) term voor het vermijden/zuiveren van taaluitingen of gedragingen omdat deze als beledigend of discriminerend kunnen worden beschouwd voor bepaalde als achtergesteld of gemarginaliseerd te boek staande groepen (met name [[minderheid|minderheden]]). De omkering 'politiek ''in''correct' wordt wel in positieve zin gebruikt om verondersteld kwetsende uitingen een rebelse klank te geven. |
||
== Geschiedenis == |
|||
De term 'politieke correctheid' werd in de [[jaren dertig]] en [[Jaren veertig|veertig]] gebruikt om te verwijzen naar iemand die [[Dogmatisme|dogmatisch]] vasthield aan partijstandpunten. De term had in deze periode nog geen expliciet [[Ideologie|ideologische]] implicaties. Zo werd de term bijvoorbeeld ook gebruikt om te verwijzen naar de strikte orthodoxie van de Nazi Partij in Duitsland.<ref>{{Citeer web|url=https://www.washingtonpost.com/lifestyle/style/how-politically-correct-went-from-compliment-to-insult/2016/01/13/b1cf5918-b61a-11e5-a76a-0b5145e8679a_story.html|titel=How politically correct went from compliment to insult|auteur=Gibson, C.|datum=13/01/2016|uitgever=The Washington Post|taal=en}}</ref> |
|||
'Politiek correct' werd een populaire term onder [[Links (politiek)|linkse]] [[Academicus|academici]] in de [[Jaren 60|jaren zestig]] en [[Jaren zeventig|zeventig]]. De term, die naar alle waarschijnlijkheid werd overgenomen uit het [[Citaten van voorzitter Mao Zedong|Rode Boekje]] van [[Mao Zedong]], was een ''[[Inside joke|inside-joke]]'' onder [[Verenigde Staten|Amerikaanse]] academici om te lachen met mensen die te vol waren van zichzelf. De term politiek correct werd in linkse kringen uitsluitend [[Ironie|ironisch]] gebruikt.<ref name=":0">{{Citeer web|url=https://www.theguardian.com/us-news/2016/nov/30/political-correctness-how-the-right-invented-phantom-enemy-donald-trump|titel=Political correctness: how the right invented a phantom enemy|auteur=Weigel, M.|datum=30/11/2016|uitgever=The Guardian|taal=en}}</ref> |
|||
De term werd pas echt gepopulariseerd in de jaren negentig analisten en politiekers langs de rechterzijde van het politieke spectrum. Het boek ''[[The Closing of the American Mind]]'' van [[Allan Bloom]] wordt vaak gezien als de start van het hedendaagse gebruik van de term. Bloom, een professor filosoof, vertelde in dit werk over de opkomst van een [[Autoritarisme|autoritaire]] [[Progressivisme|progressieve]] [[consensus]] op universiteiten, waardoor professoren en studenten bang waren om hun mening te uiten over bepaalde onderwerpen of om 'foute woorden' te gebruiken. Blooms boek werd gevolgd door een reeks gelijkaardige boeken van [[Conservatisme|conservatieve]] analisten zoals [[Roger Kimball]] en [[Dinesh D’Souza]].<ref>{{Citeer web|url=https://s-usih.org/2015/02/politically-correct-a-history-part-i/|titel=“Politically Correct”: A History|auteur=Burnett, L.D.|datum=07/02/2015|uitgever=Society for US Intellectual History|taal=en}}</ref> |
|||
Tijdens de jaren negentig werd de term opgepikt door een reeks grote kranten in de Verenigde Staten. Het meest invloedrijke artikel werd geschreven door Richard Bernstein in [[1990]] in [[The New York Times|''The'' ''New York Times'']]. In latere artikels werd de term steeds breder toegepast en werd het niet alleen gebruikt in de context van universiteiten, maar om een bredere culturele en politieke stroming te bespreken. De term werd ook opgenomen door rechtse analisten en politiekers om te verwijzen naar het linkse kamp in de [[cultuurstrijd]].<ref>{{Citeer web|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1460-2466.1992.tb00780.x|titel=Media Coverage of the “Political Correctness” Debate|auteur=Whitney, D.|achternaam=Wartella|voornaam=E.|datum=1992|uitgever=Journal of Communication|taal=en}}</ref> Vooral deze meer brede versie van de term, die gepopulariseerd werd door rechtse analisten, werd later populair in [[Europa (werelddeel)|Europa]]. |
|||
== Kritiek op de term == |
|||
Doorheen de jaren is er veel kritiek gekomen op de relevantie van de term 'politieke correctheid' en de validiteit van een reeks claims die door sommige analisten worden gemaakt over de alomtegenwoordigheid van het fenomeen. We maken een onderscheid tussen kritiek op het enge gebruik van de term in de context van universiteiten en het bredere gebruik van de term als een algemeen maatschappelijk probleem. |
|||
=== Het enge gebruik van de term === |
|||
De vele werken over politieke correctheid over universiteiten die uitkwamen in de jaren negentig bestonden vooral uit een reeks [[Anekdote|anekdotes]] van vermeende slachtoffers van politieke correctheid. Later journalistiek onderzoek heeft aangetoond dat veel van deze anekdotes uit hun context werden gehaald, de feiten verdraaiden of volledig gefabriceerd waren. Zo liet Bloom in zijn kritiek op protesten van [[Afro-Amerikanen|Afro-Amerikaanse]] activisten op [[Cornell-universiteit|Cornell University]] weg dat deze protesten een reactie waren op een brandend kruis dat werd aangestoken op de campus van de universiteit. Het brandend kruis is een symbool van de KKK, dat gebruikt wordt om een doodsbedreiging te zenden naar Afro-Amerikanen.<ref name=":0" /> Veel van deze casussen werden ontkracht door de [[historicus]] [[Jon Weiner]].<ref>{{Citeer boek|titel=Historians in trouble : plagiarism, fraud, and politics in the ivory tower|auteur=Jon Wiener|url=https://www.worldcat.org/oclc/55488166|uitgever=New Press|plaats=New York|datum=2005|ISBN=1-56584-884-5}}</ref> |
|||
Volgens historicus John K. Wilson moet het discours rond politieke correctheid geplaatst worden binnen een bredere conservatieve politieke campagne tegen [[Universiteit|universitair onderwijs]] in de Verenigde Staten. Sinds de ''[[Rode schrik|Red Scare]]'', een [[morele paniek]] rond [[communisme]], werden universiteiten er vaak van beschuldigd 'een broedplaats voor [[Marxisme|marxistisch]] gedachtengoed' te zijn. Volgens Wilson zijn de beschuldigingen van extreemlinks gedachtengoed sinds de jaren negentig verschoven van de professoren naar de studenten en van marxisme naar meer algemene progressieve bewegingen.<ref name=":1">{{Citeer boek|titel=The myth of political correctness : the conservative attack on higher education|auteur=John K. Wilson|url=https://www.worldcat.org/oclc/32625496|uitgever=Duke University Press|plaats=Durham, N.C.|datum=1995|ISBN=0-8223-1713-3}}</ref> |
|||
=== Het brede gebruik van de term === |
|||
Volgens sommige academici moet het maatschappelijk debat rond politieke correctheid vooral begrepen worden als een morele paniek. Dat wil zeggen dat het moet begrepen worden als een zeer hevige en overdreven maatschappelijke reactie op een vermeende [[Moraal|morele]] dreiging, waarvoor slechts weinig concreet bewijs bestaat. Dit omdat critici van politieke correctheid gebruik maken van weinig betrouwbare of verzonnen anekdotes, onduidelijk zijn over het concrete gevaar van deze politieke correctheid, excessief reageren in relatie tot het beperkte bewijs voor handen en er geen politieke bewegingen zijn die zich positief met de term identificeren.<ref>{{Citeer web|url=https://www.buzzsprout.com/1112270/8355175|titel="Political Correctness"|auteur=Hobbes, M.|achternaam=Marshall|voornaam=S.|uitgever=You're Wrong About|taal=en}}</ref><ref name=":0" /><ref name=":1" /> |
|||
Sommige critici beweren ook dat de term vaak wordt overgenomen uit de Amerikaanse context, maar in feite niet van toepassing is in Europese [[Democratie|democratieën]]. [[Jef Verschueren]], [[gewoon hoogleraar]] aan de [[Universiteit Antwerpen]], stelt zo bijvoorbeeld dat er in de Belgische context geen duidelijke partij of politieke beweging is die de ideeën van politieke correctheid zou uitdragen. In tegenstelling beweert hij juist dat linkse politieke bewegingen en partijen de laatste jaren steeds meer rechts taalgebruik hebben overgenomen.<ref>{{Citeer web|url=https://www.demorgen.be/nieuws/ik-ben-het-beu-die-holle-mantra-over-politieke-correctheid~b94d0598/|titel=Ik ben het beu, die holle mantra over politieke correctheid|auteur=Verschueren, J.|uitgever=DeMorgen|taal=ne}}</ref> Deze claim wordt onderbouw door verschillende onderzoeken naar de normalisatie van (extreem)rechts gedachtengoed in de eerste twee decennia van de 21e eeuw, zowel in Europa als de Verenigde Staten.<ref>{{Citeer web|url=https://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/10350330.2020.1766199|titel=Discursive shifts and the normalisation of racism: |
|||
imaginaries of immigration, moral panics and the |
|||
discourse of contemporary right-wing populism|auteur=Krzyżanowski, M.|datum=2020|uitgever=Social Semiotics|taal=en}}</ref><ref>{{Citeer web|url=https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/07256868.2016.1235024|titel=Far Right Populism and Women: The Normalisation of Gendered Anti-Muslim Racism and Gendered Culturalism in the Netherlands|auteur=Vieten, U.|datum=28/10/2016|uitgever=Journal of Intercultural Studies|taal=en}}</ref> |
|||
Vaak wordt ook gewezen op de link tussen critici van politieke correctheid en [[Complottheorie|samenzweringstheorieën]], zoals het [[cultuurmarxisme]]. Aanhangers stellen dat een cultuurmarxistische elite verschillende maatschappelijke instituten is geïnfiltreerd om daar op stiekem wijze marxistisch gedachtengoed bij de jeugd te verspreiden.<ref>{{Citeer boek|titel=The post-war Anglo-American far right : a special relationship of hate|medeauteurs=Paul Jackson, Anton Shekhovtsov|url=https://www.worldcat.org/oclc/890161379|plaats=Basingstoke|datum=2014|ISBN=978-1-137-39621-1}}</ref> |
|||
== Debat == |
== Debat == |
||
Versie van 20 apr 2021 11:29
Politieke correctheid (soms afgekort tot policor of pc) is een (pejoratieve) term voor het vermijden/zuiveren van taaluitingen of gedragingen omdat deze als beledigend of discriminerend kunnen worden beschouwd voor bepaalde als achtergesteld of gemarginaliseerd te boek staande groepen (met name minderheden). De omkering 'politiek incorrect' wordt wel in positieve zin gebruikt om verondersteld kwetsende uitingen een rebelse klank te geven.
Geschiedenis
De term 'politieke correctheid' werd in de jaren dertig en veertig gebruikt om te verwijzen naar iemand die dogmatisch vasthield aan partijstandpunten. De term had in deze periode nog geen expliciet ideologische implicaties. Zo werd de term bijvoorbeeld ook gebruikt om te verwijzen naar de strikte orthodoxie van de Nazi Partij in Duitsland.[1]
'Politiek correct' werd een populaire term onder linkse academici in de jaren zestig en zeventig. De term, die naar alle waarschijnlijkheid werd overgenomen uit het Rode Boekje van Mao Zedong, was een inside-joke onder Amerikaanse academici om te lachen met mensen die te vol waren van zichzelf. De term politiek correct werd in linkse kringen uitsluitend ironisch gebruikt.[2]
De term werd pas echt gepopulariseerd in de jaren negentig analisten en politiekers langs de rechterzijde van het politieke spectrum. Het boek The Closing of the American Mind van Allan Bloom wordt vaak gezien als de start van het hedendaagse gebruik van de term. Bloom, een professor filosoof, vertelde in dit werk over de opkomst van een autoritaire progressieve consensus op universiteiten, waardoor professoren en studenten bang waren om hun mening te uiten over bepaalde onderwerpen of om 'foute woorden' te gebruiken. Blooms boek werd gevolgd door een reeks gelijkaardige boeken van conservatieve analisten zoals Roger Kimball en Dinesh D’Souza.[3]
Tijdens de jaren negentig werd de term opgepikt door een reeks grote kranten in de Verenigde Staten. Het meest invloedrijke artikel werd geschreven door Richard Bernstein in 1990 in The New York Times. In latere artikels werd de term steeds breder toegepast en werd het niet alleen gebruikt in de context van universiteiten, maar om een bredere culturele en politieke stroming te bespreken. De term werd ook opgenomen door rechtse analisten en politiekers om te verwijzen naar het linkse kamp in de cultuurstrijd.[4] Vooral deze meer brede versie van de term, die gepopulariseerd werd door rechtse analisten, werd later populair in Europa.
Kritiek op de term
Doorheen de jaren is er veel kritiek gekomen op de relevantie van de term 'politieke correctheid' en de validiteit van een reeks claims die door sommige analisten worden gemaakt over de alomtegenwoordigheid van het fenomeen. We maken een onderscheid tussen kritiek op het enge gebruik van de term in de context van universiteiten en het bredere gebruik van de term als een algemeen maatschappelijk probleem.
Het enge gebruik van de term
De vele werken over politieke correctheid over universiteiten die uitkwamen in de jaren negentig bestonden vooral uit een reeks anekdotes van vermeende slachtoffers van politieke correctheid. Later journalistiek onderzoek heeft aangetoond dat veel van deze anekdotes uit hun context werden gehaald, de feiten verdraaiden of volledig gefabriceerd waren. Zo liet Bloom in zijn kritiek op protesten van Afro-Amerikaanse activisten op Cornell University weg dat deze protesten een reactie waren op een brandend kruis dat werd aangestoken op de campus van de universiteit. Het brandend kruis is een symbool van de KKK, dat gebruikt wordt om een doodsbedreiging te zenden naar Afro-Amerikanen.[2] Veel van deze casussen werden ontkracht door de historicus Jon Weiner.[5]
Volgens historicus John K. Wilson moet het discours rond politieke correctheid geplaatst worden binnen een bredere conservatieve politieke campagne tegen universitair onderwijs in de Verenigde Staten. Sinds de Red Scare, een morele paniek rond communisme, werden universiteiten er vaak van beschuldigd 'een broedplaats voor marxistisch gedachtengoed' te zijn. Volgens Wilson zijn de beschuldigingen van extreemlinks gedachtengoed sinds de jaren negentig verschoven van de professoren naar de studenten en van marxisme naar meer algemene progressieve bewegingen.[6]
Het brede gebruik van de term
Volgens sommige academici moet het maatschappelijk debat rond politieke correctheid vooral begrepen worden als een morele paniek. Dat wil zeggen dat het moet begrepen worden als een zeer hevige en overdreven maatschappelijke reactie op een vermeende morele dreiging, waarvoor slechts weinig concreet bewijs bestaat. Dit omdat critici van politieke correctheid gebruik maken van weinig betrouwbare of verzonnen anekdotes, onduidelijk zijn over het concrete gevaar van deze politieke correctheid, excessief reageren in relatie tot het beperkte bewijs voor handen en er geen politieke bewegingen zijn die zich positief met de term identificeren.[7][2][6]
Sommige critici beweren ook dat de term vaak wordt overgenomen uit de Amerikaanse context, maar in feite niet van toepassing is in Europese democratieën. Jef Verschueren, gewoon hoogleraar aan de Universiteit Antwerpen, stelt zo bijvoorbeeld dat er in de Belgische context geen duidelijke partij of politieke beweging is die de ideeën van politieke correctheid zou uitdragen. In tegenstelling beweert hij juist dat linkse politieke bewegingen en partijen de laatste jaren steeds meer rechts taalgebruik hebben overgenomen.[8] Deze claim wordt onderbouw door verschillende onderzoeken naar de normalisatie van (extreem)rechts gedachtengoed in de eerste twee decennia van de 21e eeuw, zowel in Europa als de Verenigde Staten.[9][10]
Vaak wordt ook gewezen op de link tussen critici van politieke correctheid en samenzweringstheorieën, zoals het cultuurmarxisme. Aanhangers stellen dat een cultuurmarxistische elite verschillende maatschappelijke instituten is geïnfiltreerd om daar op stiekem wijze marxistisch gedachtengoed bij de jeugd te verspreiden.[11]
Debat
Er zijn diverse discussies rondom de term 'politieke correctheid'. In Nederland zijn vooral Frits Bolkestein, Pim Fortuyn, Paul Scheffer, Herman Vuijsje en Martin Sommer bekende critici. In België laten onder andere Tinneke Beeckman,[12] Maarten Boudry, Jean-Pierre Rondas,[13] en Johan Sanctorum zich kritisch uit over politieke correctheid. Andere bekende critici zijn Maajid Nawaz, Jordan Peterson en Roger Scruton. Kritiek komt vaak vanuit rechtse hoek, maar er zijn eveneens critici die zich links in het politiek spectrum bevinden, zoals Femke Halsema, Bill Maher, Stephen Fry[14] en Slavoj Žižek[15].
'Inflatie van woorden'
Politiek correct taalgebruik gaat mee met de tijd. Zo kan 'invalide' in de ene periode een welkom alternatief zijn voor 'kreupel', maar later zelf weer als te hard worden ervaren en langzaamaan worden vervangen door een term als 'gehandicapte', daarna gevolgd door 'persoon met een fysieke beperking'. Ook blijkt vaak dat een aanvankelijk neutraal bedoelde term op den duur niet is opgewassen tegen de negatieve lading van het aangeduide begrip, waarna een nieuwe benaming moet worden ingevoerd, die echter na verloop van tijd op zijn beurt eveneens weer moet worden vervangen, enzovoorts. Dit wordt ook weleens de “eufemisme-tredmolen” genoemd.[16]
'Nieuwe onderdrukking'
Een ander punt dat de genoemde critici inbrengen tegen politieke correctheid is dat het de vrijheid van meningsuiting beperkt. Doordat op diverse uitspraken een taboe komt, ontstaat daarmee mogelijk een soort nieuwe onderdrukking (in hyperbool ook wel 'gedachtepolitie' genoemd).
Voorbeelden van politieke correctheid
Critici van politieke correctheid wijzen op diverse gebeurtenissen die zij scharen onder het begrip 'politiek correct'. Enkele voorbeelden zijn:
- De 'walk-on-girls' die met dartspelers mee het podium op lopen, verdwijnen in Engeland omdat dit seksistisch zou zijn.[17]
- Justin Trudeau, premier van Canada, berispte een studente die tijdens een vraag aan hem het woord 'mankind' gebruikte: ze moest het meer neutrale, maar onbestaande woord 'peoplekind' toepassen.[18]
- In Duitsland pleitte de Minister voor gendergelijkheid Kristin Rose-Möhring in 2018 voor de vervanging van het woord 'Vaterland' in het Duitse volkslied 'Das Lied der Deutschen' in het genderneutrale 'Heimatland'. Bondskanselier Angela Merkel vond de aanpassing niet nodig maar in Canada en Oostenrijk werden de nationale hymnes wel al in gelijkaardige zin gewijzigd.[19]
Zie ook
Externe link
- YouTube: Politiek Correct (Mooie Woorden, RVU, 1994) "Bij gelijke geschiktheid hebben mooie wijven de voorkeur" - Peter van Straaten
Bronnen, noten en/of referenties
|