Spoorlijn Luzern - Interlaken

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
(Doorverwezen vanaf Brünigbahn)
Brünigbahn
Luzern - Interlaken Ost
Totale lengte74 km
Spoorwijdte1.000 mm
Aangelegd doorJura-Bern-Luzern-Bahn (JBL)
Geopend1888 / 1914
Huidige statusin gebruik
Type tandstaafRiggenbach
Geëlektrificeerdja
Aantal sporen1
Treindienst doorZentralbahn
Traject
WASSERqWASSERqWASSERq
BOOT Vierwaldstättersee
exKBHFeqexKBHFa Luzern
oud station tot 1897
KBHFa-LKBHFa-RexSTR 0,0 Luzern Aansluiting aan normaalspoornet (436m)
xABZgrxleABZg+rexSTR richting Olten
eABZg+lexSTRr < oud traject en station tot 1887
eABZgr 1,9 ex aftakking Eichwald
normaalsporige goederenlijn KLB
eABZg+r 2,3 aftakking Rösslimatt
normaalsporige goederenlijn KLB
DST 2,4 Rösslimatt
eBS2+lBS2+r
exSTRtSTRa < Allmendtunnel
exSTRtHST Luzern Allmend/Messe
exSTRtSTRe
eBS2lBS2r
HST 3,4 Kriens Mattenhof
eABZgr 4,3 aftakking Horw
goederenlijn SBB
BHF 4,5 Horw (441 m)
HST 7,4 Hergiswil Matt (445 m)
SPLa
vBHF 8,7 Hergiswil (449 m)
SHI1+lSHI1+r
tSTRatSTRa
tSTRtSTRl naar Engelberg
tSTRltSTR+r
tSTRe Lopper I (1186 m)
STR+rSTR Pilatusbahn
KHSTeBHF 13,2 Alpnachstad (435 m)
STR+lSTRr
BHF 14,9 Alpnach Dorf (452 m)
eBHF 18,7 Kerns-Kägiswil
BHF 20,6 Sarnen (473 m)
BHF 23,4 Sachseln (471 m)
HST Ewil Maxon
BHF 29,3 Giswil (485 m)
KMW begin tandstaaf
STR
KMW eind tandstaaf
BHF 32,2 Kaiserstuhl (698 m)
STR
TUNNEL1 Tschoren 44 m
BHF 35,8 Lungern (752 m)
KMW begin tandstaaf
TUNNEL1 Käppeli 146 m
KMW eind tandstaaf
eHST 37,8 Käppeli (896m)
KMW begin tandstaaf
BHF 40,1 Brünig-Hasliberg (1002 m)
eHST 42,1 Brunnenfluh (810m)
STRSTR+l naar Innertkirchen MIB
STRKBHFxe 0.2 Meiringen MIB (K)
< verbindingsspoor
STRKBHFxa
45.5
0.0
Meiringen Brünigbahn (K)
KMWSTR eind tandstaaf
STRlABZgr
eHST 50,8 Unterbach
BHF 53,2 Brienzwiler (575 m)
KBHFaBHF 57,8 Brienz
STRrSTR Brienz-Rothorn-Bahn
TUNNEL1 Brienzdorf 895 m
HST 59,3 Brienz West (581 m)
TUNNEL2 Dorni 361 m
HST 61,9 Ebligen (582 m)
TUNNEL2 Bolaui 134 m
BHF 65,0 Oberried am Brienzersee (589 m)
TUNNEL2 Kehlengraben 187 m
TUNNEL2 Grütgraben 55 m
BHF 68,3 Niederried (578 m)
TUNNEL2 Platten 26 m
TUNNEL2 Lehnen 53 m
BHF 71,0 Ringgenberg (596 m)
TUNNEL2 Bürgli 50 m
TUNNEL2 Rotegg 348 m
BS2+lBS2c4
hKRZWae Aarebrücke bij Ringgenberg (Be)
STR+lKRZoSTRq richting BLS werkplaats Böningen
STReABZglexSTR+r < bovenleiding loze verbindingspoor
STRSTRxABZg+l BOB van Grindelwald/Lauterbrunnen
BHFBHFBHF 74,0 Interlaken Ost 567
STRENDEeENDEe
STR naar Spiez

De spoorlijn Luzern - Interlaken Ost is een Zwitserse spoorlijn van de voormalige spoorwegonderneming SBB Brünig. De Brünigbahn was tot 31 december 2004 het enige metersporige spoorwegnetbedrijf van de Zwitserse Federale Spoorwegen (SBB-CFF-FFS).

De Brünigbahn omvat de lijn van Interlaken Ost via Brienz, Meiringen, de Brünigpas, Giswil en Alpnachstad naar Luzern. Op 1 januari 2005 werd de Brünigbahn samengevoegd met de LSE om verder te gaan onder de naam Zentralbahn.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

De lijn werd aangelegd door de Jura-Bern-Luzern-Bahn (JBL). Die opende de sectie tussen Brienz over de Brünigpas naar Alpnachstad in 1888. Aanvankelijk wordt op het meer van Brienz en op het meer van Luzern met stoomboten gevaren. In 1889 werd de lijn Alpnachstad – Luzern geopend. Met de overdracht van JBL aan SBB in 1903 werd de lijn het hele jaar door operationeel. Pas in 1914 kwam het laatste deel tussen Brienz en Interlaken in bedrijf.

De Brünigbahn begint in Interlaken op een station gedeeld met de Berner Oberland-Bahnen (BOB). In Brienz is het beginpunt van de Brienz-Rothorn-Bahn (BRB) naast het station van de Brünigbahn. Een historische stoomtrein van de Ballenberg Dampfbahn AG verzorgt in de zomermaanden enige ritten van Interlaken Ost over de Brünigpass naar Giswil. Voor deze ritten zijn een tandrad- en een normale stoomlocomotief uit het jaar 1910 resp. 1913 beschikbaar. De Meiringen-Innertkirchen-Bahn (MIB) begint bij station Meiringen en loopt over enige afstand parallel aan de Brünigbahn. Alpnachstad is uitgangspunt van de Pilatusbahn (PB). Het gedeelte tussen Hergiswil en Luzern wordt gedeeld met de LSE.

Op 30 juni 2004 heeft de Zwitserse Federale Raad de SBB gemachtigd de Brünigbahn te verkopen aan de Luzern-Stans-Engelbergbahn (LSE). Op 1 januari 2005 werd de Brünigbahn samengevoegd met de LSE om verder te gaan onder de naam Zentralbahn.

De sporen van de Brünigbahn, LSE, BOB en MIB zijn op elkaar aangesloten, hoewel de laatste twee gebruikmaken van verschillende stroomsystemen, zodat de locomotieven niet kunnen worden gedeeld. Er zijn geen Meersysteemlocomotieven of -treinstellen.

De Zentralbahn bouwde sinds 24 februari 2008 tussen Station Luzern en Station Kriens Mattenhof een twee kilometer lang dubbelsporig traject met de Allmendtunnel van 475 meter. Het traject is op 12 november 2012 in gebruik genomen en het Station Luzern Allmend/Messe is op 9 december 2012 geopend.[1]

Tandradsysteem[bewerken | brontekst bewerken]

De Brünigbahn maakt gebruik van het tandradsysteem Riggenbach. Riggenbach is een tandradsysteem ontwikkeld door de Zwitserse constructeur en ondernemer Niklaus Riggenbach (1817-1899).

Profiel[bewerken | brontekst bewerken]

De lijn kent veel hoogtewisselingen, met name tussen Giswil en Meiringen. Op dit traject van zeventien kilometer klimt de lijn van 485 meter boven zeeniveau naar 1002 meter, om weer vervolgens te dalen tot 595 meter. Onderstaande afbeelding toont het profiel van de lijn:

Aansluitingen[bewerken | brontekst bewerken]

In de volgende plaatsen is of was er een aansluiting van de volgende spoorlijnen:

Luzern[bewerken | brontekst bewerken]

Elektrische tractie[bewerken | brontekst bewerken]

De Brünigbahn werd in 1941 en 1942 geëlektrificeerd met 15.000 volt 16 2/3 Hz wisselspanning.

Literatuur[bewerken | brontekst bewerken]

Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

Zie de categorie Brünig railway line van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.