Dinheirosaurus
| Dinheirosaurus Status: Uitgestorven, als fossiel bekend | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Geslacht | |||||||||||||||||
| Dinheirosaurus Bonaparte & Mateus, 1999 | |||||||||||||||||
| Typesoort | |||||||||||||||||
| Dinheirosaurus lourinhanensis | |||||||||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Dinheirosaurus is een geslacht van plantenetende sauropode dinosauriërs, behorend tot de Neosauropoda, dat tijdens het late Jura leefde in het gebied van het huidige Portugal. De enige benoemde soort is Dinheirosaurus lourinhanensis.
Vondst en naamgeving[bewerken | brontekst bewerken]
Van 1983 af verzamelde Carlos Anunciação fossielen bij de Praia de Porto Dinheiro, de klippen bij Lourinhã op de kust van Estremadura. In 1987 vond hij daarbij resten van een sauropode op de top van een klip. Tussen 1987 en 1992 werden die verder opgegraven waarbij bedekkende rotsen met een bulldozer werden verwijderd. De vondst werd in 1992 gemeld door Pinner Margarida Dantas. Dantas en José Fernando Bonaparte begonnen in 1993 een artikel te schrijven over de vondst maar voltooiden dit niet. In 1998 werd de vondst door Dantas toegewezen aan Lourinhasaurus. Paul Sereno dacht dat het Camarasaurus betrof. Die conclusies werden echter niet aanvaard door Bonaparte die dacht dat het mogelijk om een nog onbekende soort ging. In ieder geval kon een identiteit met Lourinhasaurus niet bewezen worden aangezien er geen zeker overlappend materiaal was.
In 1999 benoemden en beschreven Bonaparte en Octávio Mateus de typesoort Dinheirosaurus lourinhanensis. Zowel de geslachtsnaam als de soortaanduiding verwijzen naar de vondstlocatie.
Het holotype, ML 414, is gevonden in de Amoreira-Porto Novo-afzetting van de Lourinhãformatie die dateert uit het late Kimmeridgien. Het bestaat uit een gedeeltelijk skelet zonder schedel. Bewaard zijn gebleven: twee halswervels, negen ruggenwervels, zeven centra, twaalf ribben, een mogelijke onderkant van een schaambeen en fragmenten van de ledematen. Daarnaast omvatte de vondst een honderdtal maagstenen. Het specimen maakt deel uit van de collectie van het Museu da Lourinhã.
In 2012 werd de soort in groter detail beschreven.
In 2015 plaatste Mateus het taxon als een soort van Supersaurus: Supersaurus lourinhanensis.
Beschrijving[bewerken | brontekst bewerken]
Dinheirosaurus is een grote diplodocide met een lengte tussen de twintig en vijfentwintig meter. De laatste halswervel, vermoedelijk de veertiende, heeft een lengte van zevenenvijftig centimeter.
Bonaparte stelde in 1999 wat typerende kenmerken vast. De halswervels en ruggenwervels zijn van het diplodocide type, met gevorkte doornuitsteeksels. Van de vierde ruggenwervel af loopt er slechts een enkele richel van de parapofyse naar de onderste achterhoek van de wervelboog. De ruggenwervels hebben een secundaire gewrichtsverbinding in de vorm van een hyposfeen-hypantrum-complex, een basaal kenmerk. Eveneens basaal is de lage hoogte van de wervelboog.
In 2015 werd een aantal autapomorfieën vastgesteld, unieke afgeleide eigenschappen. Anders dan Bonaparte dacht zijn de doornuitsteeksels van de achterste halswervels en voorste ruggenwervels juist enkelvoudig. De kiel op de onderzijde van de achterste halswervels is beperkt tot de achterkant van het wervellichaam. De laatste halswervels heeft een doornuitsteeksel met drie groeven op de zijkant, achter de normale uitholling. De lengte van de zijkanten van de ruggenwervels blijft min of meer constant over de hele waarneembare reeks. De zijuitsteeksels van de ruggenwervels steken omhoog onder een hoek van meer dan 30°. De onderkant van de voorste staartwervels heeft geen onregelmatig geplaatste aderkanalen.
In 2012 werden nog twee onderscheidende kenmerken genoemd. Er bevindt zich een min of meer verticale richel in de uitholling tussen het achterste gewrichtsuitsteeksel en de richel die van het wervellichaam naar de diapofyse loopt. Bij de middelste en achterste ruggenwervels verbindt een extra richel de hyposfeen met de richel die van het wervellichaam naar de diapofyse loopt. Beide kenmerken bleken achteraf echter niet uniek te zijn.
De ribben hebben een T-vormige doorsnede en zijn van het basale type.
Fylogenie[bewerken | brontekst bewerken]
Bonaparte plaatste Dinheirosaurus in de Diplodocidae. Dit is bevestigd door latere analyses.
De studies uit 2012 en 2015 vonden Dinheirosaurus als de zustersoort van Supersaurus.
| Diplodocidae |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Literatuur[bewerken | brontekst bewerken]
- Dantas, P.M., Sanz, J.L., and Galopim de Carvalho, A.M., 1992, "Dinossauro da Praia De Porto Dinheiro (dados preliminares)", GAIA, 5: 31-35
- J.F. Bonaparte and O. Mateus, 1999, "A new diplodocid, Dinheirosaurus lourinhanensis gen. et sp. nov., from the Late Jurassic beds of Portugal", Revista del Museo Argentino de Ciencias Naturales "Bernardino Rivadavia" e Instituto Nacional de Investigación de las Ciencias Naturales, Paleontología 5(2): 13-29
- P.D. Mannion, P. Upchurch, O. Mateus, R. N. Barnes, and M.E.H. Jones, 2012, "New information on the anatomy and systematic position of Dinheirosaurus lourinhanensis (Sauropoda: Diplodocoidea) from the Late Jurassic of Portugal, with a review of European diplodocoids", Journal of Systematic Palaeontology 10(3): 521-551