Leersum

**Leersum**
Plaats in Nederland
	(Details)
	;
Situering
Provincie	Utrecht
Gemeente	Utrechtse Heuvelrug
Coördinaten	52° 1′ NB, 5° 26′ OL
Algemeen
Inwoners ; (1 jan 2008)	7.575
Overig
Postcode	3956
Netnummer	0343
Belangrijke verkeersaders	N225, N226
Detailkaart
	Locatie in de gemeente Utrechtse Heuvelrug
Portaal	Nederland

Leersum is een dorp in de Nederlandse provincie Utrecht, gemeente Utrechtse Heuvelrug, op de gelijknamige Heuvelrug in het zuidoosten van de provincie. De Utrechtse Heuvelrug is sinds 2004 een nationaal park. De kern (bebouwde kom) van Leersum heeft 7.575 inwoners (1 januari 2008). Vanwege het bosrijke karakter en de ligging aan de voet van de Heuvelrug, is Leersum een gezocht vakantieoord.

De Rijksstraatweg verdeelt het dorp in een noordelijk, lommerrijk gedeelte en een zuidelijk stuk met dichtere bouw.

Leersum was tot 1 januari 2006 een zelfstandige gemeente. Per deze datum is Leersum samen met de gemeenten Maarn, Amerongen, Driebergen en Doorn opgegaan in de nieuwe gemeente Utrechtse Heuvelrug. Leersum is in omvang de 3e dorpskern van de gemeente.

Geschiedenis

De naam Leersum komt als "Hlarasheim" voor het eerst voor in de 11e eeuw, in een goederenregister van de abdij van Werden (in het Ruhrgebied). Later lezen we vaker de vormen "Laresheim" of "Laresheem". Tot op de dag van vandaag komen we deze naam in deze regio overigens tegen (bijvoorbeeld bij de lokale sportvereniging "Larsheim")

De betekenis van de naam heeft betrekking op de ligging in de bossen. Bij "leer" of "laar" moeten we denken aan een bos dat door de bewoners die er dichtbij woonden gebruikt werd (om o.a. hout te verzamelen), terwijl "heim" woonplaats betekent.

Leersum dankt haar ligging aan de Darthuizer Poort. Dit is een van de dalen die vele tienduizenden jaren geleden ontstonden op de Utrechtse Heuvelrug door schuivende ijslagen en smeltwater. Getuigen hiervan zijn de Zuilensteinse berg (52 m) en de Darthuizer berg (48 m). Op de hogere plaatsen werd het warmer en ontstond weelderige plantengroei, waaruit veenlagen voortkwamen. Door natuurrampen en vooral door menselijke ontginning ging veel bos verloren en ontstonden zandverstuivingen die bewoners in hun bestaan bedreigden. Herbebossing in de 19e eeuw bracht redding op de Heuvelrug. Nieuwe bossen zorgden voor handel en nijverheid en lokten veel natuurliefhebbers naar Leersum.

De bewoners woonden destijds voornamelijk rond het kruispunt van Rijksstraatweg, Kerkweg en Scherpenzeelseweg en in een aantal verspreid liggende boerderijen.

In 1905 liet rentmeester H.G. van Dam een stuk heide ontginnen en bos aanplanten. Bij de ingang van het terrein (Lombok) werden vier sierpalen gezet, die recentelijk (2003) in originele staat zijn teruggezet.

Op het hoogste punt van het Lombokbos werd een uitkijktoren gebouwd "Pyramide Lombok", met op de vier punten uilen, later kreeg hij zijn naam Uilentoren. In 1926 werd deze uilentoren eigendom van de gemeente. De jaarlijkse uilentorenloop (waar veel Leersummers aan meedoen), dankt zijn naam hieraan.

Tussen Amerongen en Leersum ligt kasteel Zuylestein. Begin 17e eeuw was dit kasteel in handen van de familie Godard van Reede. In 1630 werd het gekocht door stadhouder Frederik Hendrik, die in 1632 Leersum als rechtsgebied erbij krijgt. Van het oorspronkelijke kasteel zijn alleen nog het oude poortgebouw, de oranjerie, het speelhuis en enkele dienstwoningen blijven staan. De rest werd in 1945 per vergissing door de geallieerden vernield. Het huidige kasteel werd rond 1980 als een kopie herbouwd.

Naast de oude Hervomde Kerk uit ca. 1500 staat de herberg "King William" (uit ca 1690). Stadhouder-koning Willem III zou hier gelogeerd hebben in 1697, toen hij zijn vriend niet thuis trof op kasteel Zuylestein. Het werd oorspronkelijk als rechthuis gebouwd.

Na jarenlange discussie over een gemeentelijke herindeling, komt er vanuit Gedeputeerde Staten van Utrecht in april 2004 een concreet voorstel tot samenvoeging van de gemeenten Leersum, Maarn, Amerongen, Driebergen en Doorn tot één nieuwe gemeente. Leersum stemt (na een opinieonderzoek onder de bevolking) als enige gemeente tegen deze plannen. Desondanks wordt er uiteindelijk op 13 september 2005 door de Eerste Kamer besloten tot herindeling. De gemeente Leersum houdt daarmee per 1 januari 2006 op te bestaan.

Bezienswaardigheden

Als men naar Amerongen rijdt, valt de Hervormde kerk het meest op in Leersum. De geschiedenis van de kerk gaat terug tot ca. 1300, in die tijd kwam er een klein romaans gebouwtje te staan dat gewijd werd aan de aartsengel Michaël. Later kwam er een slanke toren (1500) aan vast en werd de kerk uitgebreid met één transept. Binnen staat er een preekstoel uit 1676 en een orgel van de firma Reil uit 1971.

Staatsbosbeheer Heuvelrug-Zuid beheert een natuurterrein van 610 ha groot, met overwegend naaldhout. Het bestaat uit de complexen Leersums Veld en De Hoogstraat. In het Leersumse Veld was vroeger een kokmeeuwenreservaat. Ondanks dat nu alle kokmeeuwen zijn verdwenen, heeft men wel de broedperiode aangehouden om het terrein met al zijn vogels rust te gunnen (het is dan ook nog steeds van 15 maart tot 15 juli gesloten).

Kasteel Broekhuizen (even westelijk van Leersum), dateert van 1650. Het is na een grote brand in 1906 zoveel mogelijk in de oude stijl herbouwd. De voorgevel draagt het wapen van de familie van Broeckhuysen, die al in 1294 bezittingen in dit gebied had.

De Graftombe van de familie van Nellesteijn is een monument op het hoogste punt van De Donderberg (36 m), met aan de voet ervan de grafkelder van de familie Van Nellesteijn. De graftombe is 14 m hoog en geeft een mooi uitzicht over de omgeving. De tombe is opengesteld op zondag tussen 12.00 en 16.00 uur.

Leersum beschikt over een (verwarmd) Bosbad, het enige zwem- en recreatiebad midden in de natuur in deze regio.

Jaarlijks wordt op de derde zaterdag en zondag van augustus een groot Bloemencorso gehouden. Op zaterdag rijden er ca. 15 praalwagens versierd met dahlia's twee ronden door het dorp, afgewisseld door muziekkorpsen. Er worden per corso ca. 1.200.000 dahlia's gebruikt.

Geboren

Karin Harmsen-Roosen (11 maart 1962), zitvolleybal
Jeffrey Erens (18 november 1984), acteur
Vito Wormgoor (16 november 1988), voetballer

Zie ook

Lijst van rijksmonumenten in Leersum

Externe links