Naar inhoud springen

Karatsjaj-Balkaars

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
(Doorverwezen vanaf Karatsjai-Balkarisch)
Karatsjaj-Balkaars
къарачай-малкъар тил
Gesproken in Vlag van Rusland Rusland
Vitaliteit potentieel bedreigd
Sprekers 305.000
Taalfamilie
Alfabet Cyrillisch
Officiële status
Officieel in
Taalcodes
ISO 639-1
ISO 639-2 krc
ISO 639-3 krc
■ Verspreiding van het Karatsjaj-Balkaars
 Verspreiding van het Karatsjaj-Balkaars
Portaal  Portaalicoon   Taal

Het Karatsjaj-Balkaars (къарачай-малкъар тил, qaracay-malqar til) is een Turkse taal, die gesproken wordt in de Russische deelrepublieken Kabardië-Balkarië en Karatsjaj-Tsjerkessië.

Het Karatsjaj-Balkaars wordt gesproken in de Russische deelrepublieken Kabardië-Balkarië en Karatsjaj-Tsjerkessië in de Noordelijke Kaukasus. Vanaf 1944 werden de Karatsjajers en de Balkaren gedeporteerd naar Centraal-Azië. Vanaf 1957 konden ze weer terugkeren naar hun oorspronkelijke woongebied. Vandaag heeft het Karatsjaj-Balkaars ongeveer 305.000 sprekers. Bij de laatste officiële volkstelling van de Sovjet-Unie (1989) waren er 151.000 Karatsjajers en 79.702 Balkaren die aangaven de taal te spreken.

Medeklinkers
labiaal alveolaar palataal velaar uvulaar glottaal
nasaal m n ŋ
plosief steml. p t k (q)
stemh. b d ɡ (ɢ)
affricaat steml. t͡s t͡ʃ
stemh. d͡ʒ
fricatief steml. f s ʃ x h
stemh. z (ɣ)
vibrant r
approximant w l j
Klinkers
voor achter
ongerond gerond ongerond gerond
open i y ɯ u
midden e ø o
open ɑ

Sinds 1938 wordt het Karatsjaj-Balkaars geschreven in het Cyrillisch, ter vervanging van het Latijnse alfabet dat sinds 1924 in gebruik was. Daarvoor werd het Arabisch alfabet gebruikt.

Cyrillisch alfabet
(1936-heden)
А а Б б В в Г г Гъ гъ Д д Дж дж Е е
Ё ё Ж ж З з И и Й й К к Къ къ Л л
М м Н н Нг нг О о П п Р р С с Т т
У у Ф ф Х х Ц ц Ч ч Ш ш Щ щ ъ
Ы ы ь Э э Ю ю Я я
Latijns alfabet
(1924-1936)
A a B в C c Ç ç D d E e F f G g
Ƣ ƣ I i J j K k Q q L l M m N n
Ꞑ ꞑ O o Ө ө P p R r S s Ş ş T t
Ь ь U u V v У y X x Z z Ƶ ƶ

Tekstvoorbeeld

[bewerken | brontekst bewerken]

De onderstaande tekst is een uittreksel uit de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens in het Karatsjaj-Balkaars.

Nederlands Karatsjaj-Balkaars Romanisatie
Alle mensen worden vrij en gelijk in waardigheid en rechten geboren. Zij zijn begiftigd met verstand en geweten, en behoren zich jegens elkander in een geest van broederschap te gedragen. Бютеу адамла эркин болуб эмда сыйлары бла хакълары тенг болуб тууадыла. Алагъа акъыл бла намыс берилгенди эмда бир-бирлерине къарнашлыкъ халда къараргъа керекдиле. Butey adamla erkin вolyв emda sьjlarь вla xaqlarь teꞑ вolyв tyyadьla alaƣa aqьl вla namьs вerilgendi emda вir-вirlerine qarnaşlьq xalda qararƣa kerekdile.