Keldermans (bouwmeestersgeslacht)
Het bouwmeestersgeslacht Keldermans, oorspronkelijk Van Mansdale (ook Van Mansdaele) was een Brabantse familie van architecten, glasschilders en beeldhouwers actief in de 15e en 16e eeuw, afkomstig uit Mechelen. Hun succes bestond erin dat zij een totaalconcept aanboden: zowel het ontwerp, als de uitvoering en de levering van bouwmaterialen. Ze bezaten een eigen steengroeve in Perk en een atelier in Mechelen aan de Dijle, waarlangs zij hun bouwmaterialen vervoerden. De plannen, tekeningen, berekeningen en kennis werden van generatie op generatie doorgegeven. Daardoor geleken de ontwerpen soms sterk op elkaar : bijvoorbeeld het paleis van de Grote Raad in Mechelen (onderdeel nu van het stadhuis) en het stadhuis van Middelburg of de Sint-Romboutstoren en zijn wat kleinere versie: de Sint-Jacobstoren in Antwerpen.
De eerste in de rij was architect Jan II Keldermans, die samen met zijn kinderen en diens nakomelingen vooral roem verwierven met typisch Brabants Gotische stijl in zowel de bouwkunst als in de beeldhouwkunst. Zij waren niet enkel actief in het hertogdom Brabant, maar kregen ook geregeld opdrachten vanuit Holland en Zeeland. De meesten onder hen werden evenals hun grootvader stadsarchitect van Mechelen en de latere generatie schopte het zelfs tot hofarchitect bij keizer Karel V (ca. 1500-1530). Een van hen, Antoon III, werkte als beeldhouwer zelfs in Spanje aan de nieuwe kathedraal van Salamanca. Opvallend is dat zij volledig uit beeld verdwenen nadat de gotiek als bouwstijl uit de mode was gevallen. Sommigen maakten carrière in andere domeinen: Jan, de zoon van Matthijs II, schopte het tot secretaris van de Grote Raad van Mechelen, Anthonis de zoon van Rombout II werd schepen van de stad Antwerpen.
Het geslacht Keldermans werd bekend door het ontwerp en de bouw van de grote toren van de Sint-Romboutskathedraal in Mechelen. Jan II komt het meest in aanmerking als de ontwerper, de architect en de belangrijkste bouwmeester[1]. Hij zou het begin van de werken echter zelf niet meer meemaken en de eerste steen werd bijgevolg gelegd onder toezicht van zijn zoon Andries. Andere telgen uit de familie Keldermans die achtereenvolgens de werken geleid hebben, zijn Antoon I, Antoon II, Rombout II en Laurens II.
De oorspronkelijke familienaam van het geslacht was Van Mansdale (ook, Van Mansdaele). De naam Keldermans werd door Jan II bedacht en in gebruik genomen, omdat het huis van de familie bekendstond als 'Het Kelderken' en hij als 'Jan van Het Kelderken' naambekendheid begon te verwerven. Sommigen hadden een hekel aan de bijnaam Keldermans en weigerden steevast hun plannen met die naam te tekenen en gebruikten dus hun echte naam Van Mansdale.
Stamboom van de familie Keldermans
[bewerken | brontekst bewerken]| Jan I (1345–1425) Beeldhouwer | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Pieter | Jan II (1375–1445) Architect | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Andries I (1400–1488) Architect | Rombout I (1420–1489) Glasschilder | Jan III Beeldhouwer | Matthijs I Beeldhouwer | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Antoon I (c. 1440–1512) Architect | Matthijs II (fl. 1478–1495) Beeldhouwer | Andries II | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Antoon II (d. 1515) Architect | Rombout II (1460–1531) Architect | Laurens I (fl. 1485) Beeldhouwer | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Laurens II (d. 1534) Architect | Johan Van Mansdale (d. 1516) Architect | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Marcelis (c. 1500–1557) Architect | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Het Keldermans bouwmeestersgeslacht
[bewerken | brontekst bewerken]- Jan II Keldermans stadsarchitect van Mechelen vanaf 1427, meester-architect van Brabant vanaf 1399
- Andries I Keldermans stadsarchitect van Mechelen vanaf 1452
- Rombout I Keldermans glasschilder
- Jan III Keldermans architect en beeldhouwer
- Matthijs I Keldermans architect en beeldhouwer
- Antoon I Keldermans stadsarchitect van Mechelen vanaf 1489, stadsarchitect van Bergen op Zoom vanaf 1476 en hofarchitect vanaf 1489
- Matthijs II Keldermans stadsarchitect van Leuven
- Antoon II Keldermans stadsarchitect van Mechelen en hofarchitect van keizer Karel V
- Rombout II Keldermans volgde Antoon II op als stadsarchitect van Mechelen en hofarchitect van Keizer Karel V, kreeg van deze laatste de adellijke titel Jonker van Mansdale
- Laurens I Keldermans beeldhouwer
- Laurens II Keldermans volgde Rombout II op als stadsarchitect van Mechelen en hofarchitect van Keizer Karel V
- Marcelis Keldermans architect, bouwde vooral militaire versterkingen
Lijst van bouwwerken (selectie)
[bewerken | brontekst bewerken]- Sint-Romboutskathedraal in Mechelen.
- Onze-Lieve-Vrouw-ten-Poel in Tienen (vanaf 1439)
- Sint-Pieterskerk in Leuven (vanaf 1439)
- Stadhuis van Leuven (vanaf 1439)
- Stadhuis van Gouda (1448-1459)
- Stadhuis van Tholen (ca. 1460)
- Onze-Lieve-Vrouwekerk in Veere (1479-1520)
- het Markiezenhof in Bergen-op-Zoom (1485-1511)
- Grote of Sint-Laurenskerk in Alkmaar (1470-1518)
- Stadhuis van Middelburg (1452-1520)
- Hof van Savoye in Mechelen (1507-1530)
- Stadhuis van Gent (1517-1533)
- Kasteel Vredenburg, Utrecht (circa 1530)
- Stadhuis van Zoutleeuw (1530-1538)
- Grote of St.-Bavokerk van Haarlem
- Kasteel van Breda van Breda
- Oude Kerk (Delft) van Delft
- Stadhuis van Veere van Veere
- Grote Kerk (Veere) in Veere
- Kasteel van Wouw van Wouw
- Sint-Katharinakerk (Hoogstraten) van Hoogstraten (1525-1546)
- Sint-Jacobskerk (Antwerpen)
Externe links
[bewerken | brontekst bewerken]- Architects: Keldermans family (15th & 16th centuries) Geeft een overzicht van de bouwwerken in Nederland
- Bouwmeestersgeslacht Keldermans
Literatuur
[bewerken | brontekst bewerken]- Herman Janse & J. H. van Mosselveld (red.), Keldermans – een architectonisch netwerk in de Nederlanden, Staatsuitgeverij: ’s-Gravenhage 1987, ISBN 90 12 05545 8
- Kerkelijke bouwprojecten van de bouwmeesters uit de Keldermans-familie, Bianca van den Berg