Lodewijk Mortelmans

Lodewijk Mortelmans
	Lodewijk Mortelmans
Algemene informatie
Volledige naam	Lodewijk Mortelmans
Geboren	5 februari 1868
Geboorteplaats	Antwerpen
Overleden	24 juni 1952
Overlijdensplaats	Antwerpen
Land	België
Werk
Genre(s)	symfonische muziek, kerkmuziek, vocale muziek
Beroep	componist, muziekpedagoog, dirigent, organist
Instrument(en)	orgel
	(en) AllMusic-profiel; (en) Discogs-profiel; (en) MusicBrainz-profiel;
Portaal	Muziek

opname van Kindje wat ben je toch zacht, compositie Lodewijk Mortelmans, Muziekdepartement van de Koninklijke Bibliotheek van België (KBR), Becko V-34-5 Mus

Lodewijk Mortelmans (Antwerpen, 5 februari 1868 - aldaar, 24 juni 1952) was een Belgisch musicus, componist, muziekpedagoog, dirigent en organist. Hij is de vader van Ivo Mortelmans, eveneens componist, muziekpedagoog en dirigent

Biografie

Mortelmans' vader Karel was drukker en gaf zijn zoon de kans muziek te studeren op het Koninklijk Vlaams Conservatorium Antwerpen bij Peter Benoit, Joseph Callaerts (orgel), Jan Blockx (harmonie) en Joseph Tilborghs (contrapunt en fuga). In 1893 werd hij op 25-jarige leeftijd laureaat van de Prix de Rome, nadat hij bij een vorige deelname in 1889 al een tweede prijs had behaald, samen met Paul Lebrun.. Mortelmans was lid van de kunstgroepen De Scalden (samen met zijn broer Frans, die kunstschilder was), Studie en De Kapel. Hij onderhield ook contact met de redactieleden van Van Nu en Straks en deelde hun ideeën voor een Vlaamse gemeenschapskunst.

Hij werd in 1901 leraar compositie en in 1924 directeur van het Koninklijk Vlaams Conservatorium Antwerpen. Onder zijn leerlingen vindt men o.a. Lodewijk De Vocht, Marinus De Jong, Flor Peeters en Oscar van Hemel.

Uit De Kapel (een licht anarchistische intellectuele vereniging in het hart van Antwerpen), ontstaan dankzij de steun van mecenas François Franck, groeide in 1903 de Maatschappij der Nieuwe Concerten te Antwerpen onder leiding van Lodewijk Mortelmans. Dit was in de vooroorlogse periode een Europees toporkest. Beroemde gastdirigenten als Gustav Mahler, Siegfried Wagner, Hans Richter, Richard Strauss en Sergej Rachmaninov traden met dit ensemble op. Ook wereldbefaamde solisten als Pablo de Sarasate, Jacques Thibaud, Pablo Casals en Fritz Kreisler speelden er onder zijn leiding. Zelf ondernam hij als dirigent een succesrijke tournee in de Verenigde Staten, waar hem in 1917 de leiding van het Boston Symphonic Orchestra werd aangeboden. Hij sloeg dit af omdat hij kort daarvoor zijn vrouw en twee kinderen had verloren. Hij wilde in België blijven bij zijn overige vijf kinderen.

Behalve componist en muziekpedagoog, was Lodewijk Mortelmans ook organisator en zakenman. Hij stond mee aan de wieg van NAVEA, het huidige SABAM (stamnummer 1), de vereniging die in België de materiële belangen van artiesten verdedigt. Hij stichtte mee de Eugène Ysaÿe-wedstrijd voor viool, de huidige Koningin Elisabethwedstrijd.

Zowel in Nederland als in België werd Mortelmans' werk erkend door hoge onderscheidingen. Hij overleed in 1952.

Werk

Lodewijk Mortelmans componeerde pianomuziek, orkestwerken en de symfonische gedichten, maar vooral liederen. Zijn bijnaam was dan ook "De Prins van het Vlaamse Kunstlied". In de tijdgeest behoort hij tot de laatromantiek, maar in zijn composities erkent men de invloed van de toenmalige Europese stromingen die hij aandachtig volgde en kende. Mortelmans schreef ook een opera, maar die was niet succesvol.

Mortelmans en Gezelle

Mortelmans heeft heel wat gedichten van Guido Gezelle op muziek gezet. Onder hen:

Als de ziele luistert
Moederken
Hoe schoon den morgendauw

Composities

Werken voor orkest

1889 Boertige optocht, voor orkest
1893 Lyrisch gedicht, voor strijkorkest en harp
1894 Helios, symfonisch gedicht
1895 Lente-idylle, symfonisch gedicht
1895 De Mythe der Lente, symfonisch gedicht
1897 Hulde aan Peter Benoit
1898 Homerische Symfonie, voor groot orkest
1910 Lyrische pastorale, voor hoorn en kamerorkest
1912 Twee landelijke stukjes, voor orkest
1917-1925 4 Élégies, voor orkest
1918 Bruiloftmars, voor orkest
1922 Morgenstemming, symfonisch gedicht
1925 Treurdicht, voor orkest
1928 Avondlied, voor kamerorkest
1930 Jubelmarsch, voor orkest
1933 Kindersuite, voor orkest
1934 Evangelisch diptiek
1935 Romanza, voor viool en kamerorkest
Mei, symfonisch gedicht

Missen en andere kerkmuziek

1895 Salve Regina, voor vierstemmig koor en orkest
1901 Ave Verum, voor vijfstemmig gemengd koor a capella
1901 Ave Verum Corpus, voor 3 stemmen en orgel ad libitum
1908 Eerste communielied, voor zangstem(men) (1 of 3 stemmen) en piano
1913 Eerste communiezang, voor 3 solo stemmen, gemengd koor, piano en harmonium
1927 Benedictus Dominus, voor sopraan, alt en orgel
1938 Hoger als mijn oogen dragen, voor gemengd koor a capella
Herders hij is geboren, voor zangstem en orkest
Het was een maget uitverkoren, voor zangstem en orkest
In Jesus' name, voor gemengd koor a capella
Maria die soude naar Bethleem gaan, voor zangstem en orkest
Ons is geboren een kindekijn, voor zangstem en orkest
Oud-vlaamsche kerstliederen, voor mezzosopraan en kamerorkest

Cantates

1905 De Merode cantate, voor gemengd koor, kinderkoren en orkest
1907 Jong Vlaanderen, voor kinderkoor en orkest
Hendrik Conscience herdacht, voor gemengd koor en orkest

Muziektheater

Opera's

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto
1901-1915	De Kinderen der Zee		1920, Antwerpen	Rafaël Verhulst

Vocale muziek

Werken voor koor

1890 Licht zij uw geest, voor mannenkoor a capella
1900 De Vlaamsche tale, voor massakoor en orkest
1901 Lofzang aan het vaderland, voor eenstemmig kinderkoor en orkest
1910 Kindje, wat ben je toch zacht, voor meisjeskoor en orkest
1921 Caecilia, voor gemengd koor a capella
1921 Gekwetst ben ik van binnen, voor mannenkoor a capella
1926 Blijdschap - Joie, voor tweestemmig vrouwenkoor en orkest
1938 Klaar bloed en louter wonden, voor gemengd koor a capella

Liederen

1887 De bloemen en de sterren, voor sopraan en orkest
1888 Leg op mijn hert uw voorhoofd, voor sopraan en orkest
1888 Sage van Koning Hagen, voor mezzosopraan en orkest
1889 Moeder en kind, voor bariton en strijkorkest
1893 Een zielekreet, voor zangstem en orkest
1894 L'ennemi, voor bariton en orkest
1894 Vlaamse volksliederen voor de jeugd, voor zangstem en piano
1895 Ellen, een lied van smart, concertaria voor tenor en orkest
1900 Hoe schoon de morgendauw, voor sopraan en orkest
1901 Koekoek, voor sopraan en orkest
1903 Doornroosje, voor sopraan en orkest
1908 Klokkenzang - Le chant des cloches, voor bas en orkest - tekst: Guido Gezelle
1910 Mijn lieveken open je deurken, voor sopraan en strijkorkest
1915 Vlaenderen, dijn recht is out, voor zangstem en piano
1925 Leliën, voor zangstem en orkest
1927 Avond in de herfst, voor zangstem en orkest
1927 Maagdeke mei, voor sopraan en orkest
1928 Blauwe meinacht, voor sopraan en orkest
Twintig oud-vlaamse volksliederen, voor zangstem en piano

Kamermuziek

1920 Eenzame herder - Berger solitaire, voor dwarsfluit, hobo, klarinet, hoorn en fagot
1929 Nocturne
1942 Weemoedig aandenken - voor piano

Werken voor piano

1916 Minuet varié
1917 Marche nuptiale
1919 Melancholia
1919 Memories
1920 Stemmingsbeeld
1921 Het Wielewaalt en Leeuwerkt
1923 Drie kleine elegiën - Trois petites élégies
1929 Klavierwerken, onder andere Impromptu, Intermezzo, Mazurka, Saïdjah's Lied
1929-1947 Miniaturen - Volumes I, II en III

Bibliografie

Flavie Roquet: Lexicon: Vlaamse componisten geboren na 1800, Roeselare, Roularta Books, 2007, 946 p., ISBN 978-90-8679-090-6
Thierry Levaux: Dictionnaire des compositeurs de Belgique du Moyen Âge à nos jours, Conseil de la musique de la Communauté Française de Belgique, 2006. 736 p., ISBN 2-930338-37-7
Francis Pieters: Ook zij schreven voor blaasorkest, Wormerveer, 1996. 310 p., ISBN 90-70628-35-X
H. Willaert, J. Dewilde: Het lied in ziel en mond - 150 jaar muziekleven en Vlaamse Beweging, Tielt, 1987.
Jozef Robijns, Miep Zijlstra: Algemene muziek encyclopedie, Haarlem: De Haan, 1979-1984, ISBN 978-90-228-4930-9
Marie-Therese Buyssens: Van Private Muziekschool tot Koninklijk Vlaams Muziekconservatorium, Antwerp: Koninklijk Vlaams Muziekconservatorium, 1981, 106 p.
H. Heughebaert: Lodewijk Mortelmans werd 100 jaar geleden geboren, in: Harop, Antwerpen, 1968, nr. 4, pp. 99–105
Jan L. Broeckx: Lodewijk Mortelmans, een Van-Nu-en-Strakser der Muziek. Uitg. Standaard-Boekhandel, Antwerpen, 1945. 346 p.
Geïllustreerd muzieklexicon, onder redactie van Mr. G. Keller en Philip Kruseman, medewerking van Sem Dresden, Wouter Hutschenruijter (1859-1943), Willem Landré, Alexander Voormolen en Henri Zagwijn; uitgegeven in 1932/1949 bij J. Philips Kruseman, Den Haag; pagina 474

Externe link

Lodewijk Mortelmans

Zie de categorie Lodewijk Mortelmans van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.