Anda Kerkhoven: verschil tussen versies
| Regel 25: | Regel 25: | ||
Zij groeide op in het voormalige [[Nederlands-Indië]], waar haar vader op [[West-Java]] de thee- en rubberonderneming Panoembangan bezat. Ze ging [[geneeskunde]] studeren in [[Batavia (Nederlands-Indië)|Batavia]], maar weigerde principieel [[Dierproef|dierproeven]] te doen. Daarom vertrok ze in 1938 naar Nederland om te studeren aan de [[Rijksuniversiteit Groningen]], waar dat niet verplicht was. Ze werd lid van de studentenvereniging [[GSC Vindicat atque Polit#Groninger Vrouwelijke Studenten Club Magna Pete|''Magna Pete'']] en schreef als 19-jarige student over haar [[pacifisme|pacifistische]] overtuigingen in het studentenblad ''Der Clercke Cronike''.<ref name=RUG>[http://www.unifocus.nl/site/pagina.php?id_item=228&tab=journaals Journaal RUG ter gelegenheid van het vierhonderdjarig bestaan]</ref> Niet al haar bijdragen werden positief ontvangen.<ref>De Groningse hoogleraar [[Klaas van Berkel|Van Berkel]] typeert haar artikelen als niet erg helder, haar bedoelingen werden volgens hem door weinigen begrepen. Zij nam stelling tegen de jodenvervolging in Duitsland. In haar poging de oorzaken van het [[nationaalsocialisme]] in Duitsland te begrijpen verwees zij naar de 'vernederingen' die de Duitsers na de Eerste Wereldoorlog hadden moeten ondergaan. Ze voegde daaraan toe, aldus Van Berkel, dat "de joden het in Duitsland heersende antisemitisme ook aan zichzelf te danken hadden door te profiteren van de Duitse nederlaag". Deze passage leidde tot kritische reacties. Haar uitlatingen waren aldus een van haar opponenten een teken, dat zij zelf of antisemitisch, of naïef en onkritisch was. Van Berkel, 2005, p. 131.</ref> |
Zij groeide op in het voormalige [[Nederlands-Indië]], waar haar vader op [[West-Java]] de thee- en rubberonderneming Panoembangan bezat. Ze ging [[geneeskunde]] studeren in [[Batavia (Nederlands-Indië)|Batavia]], maar weigerde principieel [[Dierproef|dierproeven]] te doen. Daarom vertrok ze in 1938 naar Nederland om te studeren aan de [[Rijksuniversiteit Groningen]], waar dat niet verplicht was. Ze werd lid van de studentenvereniging [[GSC Vindicat atque Polit#Groninger Vrouwelijke Studenten Club Magna Pete|''Magna Pete'']] en schreef als 19-jarige student over haar [[pacifisme|pacifistische]] overtuigingen in het studentenblad ''Der Clercke Cronike''.<ref name=RUG>[http://www.unifocus.nl/site/pagina.php?id_item=228&tab=journaals Journaal RUG ter gelegenheid van het vierhonderdjarig bestaan]</ref> Niet al haar bijdragen werden positief ontvangen.<ref>De Groningse hoogleraar [[Klaas van Berkel|Van Berkel]] typeert haar artikelen als niet erg helder, haar bedoelingen werden volgens hem door weinigen begrepen. Zij nam stelling tegen de jodenvervolging in Duitsland. In haar poging de oorzaken van het [[nationaalsocialisme]] in Duitsland te begrijpen verwees zij naar de 'vernederingen' die de Duitsers na de Eerste Wereldoorlog hadden moeten ondergaan. Ze voegde daaraan toe, aldus Van Berkel, dat "de joden het in Duitsland heersende antisemitisme ook aan zichzelf te danken hadden door te profiteren van de Duitse nederlaag". Deze passage leidde tot kritische reacties. Haar uitlatingen waren aldus een van haar opponenten een teken, dat zij zelf of antisemitisch, of naïef en onkritisch was. Van Berkel, 2005, p. 131.</ref> |
||
Na het begin van de [[Nederland in de Tweede Wereldoorlog|Tweede Wereldoorlog]] bleef zij pleiten voor geweldloos verzet. Zij sloot zich aan bij de [[Nederlands verzet in de Tweede Wereldoorlog|verzetsgroep]] 'De Groot' van [[Gerrit Boekhoven]], die |
Na het begin van de [[Nederland in de Tweede Wereldoorlog|Tweede Wereldoorlog]] bleef zij pleiten voor geweldloos verzet. Zij sloot zich aan bij de [[Nederlands verzet in de Tweede Wereldoorlog|verzetsgroep]] 'De Groot' van [[Gerrit Boekhoven]], die meer pacifistische studenten had aangeworven. Hun verzetsactiviteiten bestonden uit het maken van [[vervalsing]]en, het onderhouden van contacten tussen verzetsstrijders en het verspreiden van [[distributiebon]]nen, niet door gewelddadige overvallen, maar door het leggen van contacten. De groep speelde een centrale rol bij de distributie van de bonkaarten in het noorden en Anda Kerkhoven was een belangrijke [[koerierster]]. Op 27 december 1944 werd Anda gearresteerd door de [[Sicherheitsdienst]]. Ze werd in het [[Scholtenhuis]] te [[Groningen (stad)|Groningen]] aan zware martelingen onderworpen door onder anderen de [[Sicherheitsdienst|SD'er]] [[Robert Lehnhoff]].<ref>Liempt, Ad van ''De jacht op het verzet'', Amsterdam, 2013</ref> Zij bleef echter zwijgen. Nadat in januari 1945 ook Boekhoven en [[Dinie Aikema]] waren gearresteerd, werd vrijwel de hele groep 'De Groot' opgerold. |
||
Op 19 maart 1945 werd zij op aandringen van [[Zacharias Sleijfer]] doodgeschoten door leden van de Nederlandse Sicherheitsdienst onder aanvoering van |
Op 19 maart 1945 werd zij op aandringen van [[Zacharias Sleijfer]] doodgeschoten door leden van de Nederlandse Sicherheitsdienst onder aanvoering van Meindert Vonk en [[Harm Bouman|Harry Bouman]]. Op de plek waar dat gebeurde, op de bosrand aan de Oosterbroekweg op de grens van [[Glimmen (dorp)|Glimmen]] en [[Haren (Groningen)|Haren]], zijn 20 à 30 Nederlanders geëxecuteerd. Enkele dagen later werd op dezelfde plek Dinie Aikema vermoord<ref>Over de exacte datum waarop Aikema de dood vond, 21, 23 of 24 maart, is geen duidelijkheid.</ref> Gerrit Boekhoven had dat lot ondergaan op dezelfde dag als Anda Kerkhoven, maar enkele kilometers verderop op het landgoed [[Vosbergen (Eelde)]].<ref>Volgens sommige bronnen zou Boekhoven tegelijk met Anda Kerkhoven ook in de Appelbergen zijn gedood.</ref> |
||
Anda Kerkhoven werd op de plaats van de executie begraven. Op 22 juni 1945<ref>Sommige bronnen noemen de datum 23 augustus 1945.</ref> werden haar stoffelijke resten opnieuw ter aarde besteld op de [[Begraafplaatsen stad Groningen|Noorderbegraafplaats]] in [[Groningen (stad)|Groningen]], waar een grafmonument van [[Bas Galis]] werd geplaatst.<ref>[http://www.paradijsvogel.nl/graf.htm Graf Anda Kerkhoven]</ref> In 1967 werd zij herbegraven op de [[erebegraafplaats Loenen]]. Op de plek waar ze is doodgeschoten is in 2003 een [[Monument (gedenkteken)|gedenksteen]] onthuld. |
Anda Kerkhoven werd op de plaats van de executie begraven. Op 22 juni 1945<ref>Sommige bronnen noemen de datum 23 augustus 1945.</ref> werden haar stoffelijke resten opnieuw ter aarde besteld op de [[Begraafplaatsen stad Groningen|Noorderbegraafplaats]] in [[Groningen (stad)|Groningen]], waar een grafmonument van [[Bas Galis]] werd geplaatst.<ref>[http://www.paradijsvogel.nl/graf.htm Graf Anda Kerkhoven]</ref> In 1967 werd zij herbegraven op de [[erebegraafplaats Loenen]]. Op de plek waar ze is doodgeschoten is in 2003 een [[Monument (gedenkteken)|gedenksteen]] onthuld. |
||
Versie van 20 jun 2015 11:57
| Anda Kerkhoven | ||
|---|---|---|
| ||
Detail van het gedenkraam voor Anda Kerkhoven. Zij is de figuur rechts bovenin, gekleed in wit. Het raam hangt in de aula van het Academiegebouw van de Rijksuniversiteit Groningen
| ||
| Volledige naam | Melisande Tatiana Marie Kerkhoven | |
| Geboren | 10 april 1919, Saint-Cloud | |
| Overleden | 19 maart 1945, Glimmen, (Groningen) | |
| Land | Nederland | |
| Groep | Groep De Groot | |
Melisande Tatiana Marie (Anda) Kerkhoven (Saint-Cloud (Frankrijk), 10 april 1919 - Glimmen, 19 maart 1945) was een verzetsvrouw die werd doodgeschoten door Nederlandse handlangers van de Sicherheitsdienst.
Biografie
Anda Kerkhoven werd geboren in een welgestelde familie. Zij was een dochter van ir. Adriaan Rudolph Willem Kerkhoven en Constanze Pauline Marie Bosscha. Zij stamde zowel van vaderskant als van moederskant af van de bankier Johannes Kerkhoven en diens tweede vrouw Anna Jacoba van der Hucht.
Zij groeide op in het voormalige Nederlands-Indië, waar haar vader op West-Java de thee- en rubberonderneming Panoembangan bezat. Ze ging geneeskunde studeren in Batavia, maar weigerde principieel dierproeven te doen. Daarom vertrok ze in 1938 naar Nederland om te studeren aan de Rijksuniversiteit Groningen, waar dat niet verplicht was. Ze werd lid van de studentenvereniging Magna Pete en schreef als 19-jarige student over haar pacifistische overtuigingen in het studentenblad Der Clercke Cronike.[1] Niet al haar bijdragen werden positief ontvangen.[2]
Na het begin van de Tweede Wereldoorlog bleef zij pleiten voor geweldloos verzet. Zij sloot zich aan bij de verzetsgroep 'De Groot' van Gerrit Boekhoven, die meer pacifistische studenten had aangeworven. Hun verzetsactiviteiten bestonden uit het maken van vervalsingen, het onderhouden van contacten tussen verzetsstrijders en het verspreiden van distributiebonnen, niet door gewelddadige overvallen, maar door het leggen van contacten. De groep speelde een centrale rol bij de distributie van de bonkaarten in het noorden en Anda Kerkhoven was een belangrijke koerierster. Op 27 december 1944 werd Anda gearresteerd door de Sicherheitsdienst. Ze werd in het Scholtenhuis te Groningen aan zware martelingen onderworpen door onder anderen de SD'er Robert Lehnhoff.[3] Zij bleef echter zwijgen. Nadat in januari 1945 ook Boekhoven en Dinie Aikema waren gearresteerd, werd vrijwel de hele groep 'De Groot' opgerold.
Op 19 maart 1945 werd zij op aandringen van Zacharias Sleijfer doodgeschoten door leden van de Nederlandse Sicherheitsdienst onder aanvoering van Meindert Vonk en Harry Bouman. Op de plek waar dat gebeurde, op de bosrand aan de Oosterbroekweg op de grens van Glimmen en Haren, zijn 20 à 30 Nederlanders geëxecuteerd. Enkele dagen later werd op dezelfde plek Dinie Aikema vermoord[4] Gerrit Boekhoven had dat lot ondergaan op dezelfde dag als Anda Kerkhoven, maar enkele kilometers verderop op het landgoed Vosbergen (Eelde).[5]
Anda Kerkhoven werd op de plaats van de executie begraven. Op 22 juni 1945[6] werden haar stoffelijke resten opnieuw ter aarde besteld op de Noorderbegraafplaats in Groningen, waar een grafmonument van Bas Galis werd geplaatst.[7] In 1967 werd zij herbegraven op de erebegraafplaats Loenen. Op de plek waar ze is doodgeschoten is in 2003 een gedenksteen onthuld.
Kerkhoven staat samen met Aletta Jacobs als de enige twee vrouwen afgebeeld op een door de Ploegschilder Johan Dijkstra gemaakt gebrandschilderd raam voor de aula van de Rijksuniversiteit Groningen.[1] In 2008 werd een in 1990 ontdekte planetoïde naar haar genoemd.[8][9]
Portretten
Anda Kerkhoven poseerde meerdere malen voor Groninger kunstschilders. Een van de door De Ploeg-schilder Johan Dijkstra vervaardigde portretten werd in 2013 aangekocht door het Groninger Museum met steun van de BankGiro Loterij.[10] Twee andere portretten van haar kreeg het museum in bruikleen van de Stichting Johan Dijkstra.
Externe links
- Website gewijd aan Anda Kerkhoven (en)
- Het Scholtenhuis, virtuele reconstructie '44 '45
- Unifocus 12, Radio interview over Anda Kerkhoven
Literatuur
- Berkel, Klaas van: Academische illusies - De Groningse universiteit in een tijd van crisis, bezetting en herstel, 1930-1950, Amsterdam, 2005
- Brinks, Monique: Het Scholtenhuis 1940-1945. Deel 1. Daden. Groningen, 2009, p. 97-106; Deel 2. Daders. Groningen, 2013, p. 196.
- Nederland's Patriciaat, jaargang 35, 1949, blz. 128 t/m 142
Bronnen, noten en/of referenties
|