Exedra

Een opgegraven vloer van een laat-Romeinse villa in La Olmeda, Palencia, Spanje. De exedra is de ruimte waar de vloer nog aanwezig is. Waar de vloer ontbreekt, zijn de zuilen van de hypocaustum (kruipruimte voor vloerverwarming) zichtbaar.

Een neoklassieke exedra in de Hermitage in Sint Petersburg, Rusland door architect Leo von Klenze.

Een monument in de vorm van een exedra: Abraham Lincoln: The Head of State (1908), Grant Park, Chicago.

Een exedra (Oud-Grieks: ἡ ἐξ-ἒδρα, Latijn: exedra) is in de Oud-Griekse en Romeinse architectuur een halfcirkelvormige rond nis of uitbouw, soms in de gevel van een gebouw onder een halve koepel, die kon dienen voor vergaderingen, gesprekken en lezingen. In de oorspronkelijk Griekse vorm was een exedra een zitgelegenheid aan de buitenkant van een gebouw, een ruimte met een gebogen zitbank die grensde aan een zuilengalerij (stoa of peristylium). Een exedra kan ook een gebogen onderbreking zijn van een rechte colonnade (zuilenrij), met of zonder zitbank in de vorm van een halve cirkel.

Voorbeelden

Exedra's komen veelvuldig voor in klassieke villa's, paleizen, gymnasia en andere openbare gebouwen en werden door latere architecten geïmiteerd. In bredere zin kunnen ze ook deel uitmaken van een tuinontwerp, een folly of een stadsplein.

• Domus Aurea van keizer Nero
• Villa Adriana
• Piazza Esedra, Rome
• In de Trevifontein uit de Barok vormt een exedra met een standbeeld van Neptunus het centrale deel.
• Hermitage in Sint-Petersburg
• West Wycombe Park, Buckinghamshire, England
• Belton House, Grantham, Lincolnshire, England
• Abraham Lincoln: The Head of State (1908), Grant Park, Chicago
• Hollywood Bowl

Zie ook

• Apsis (architectuur)
• Erker