Talen in Suriname

De officiële taal in Suriname is het Nederlands, en het Surinaams-Nederlands is daarvan de plaatselijke variant. Onder elkaar, in minder formele context, spreken de meeste Surinamers ook vaak Sranantongo, of kortweg Sranan.

In Suriname worden twintig talen gesproken. De meeste Surinamers zijn meertalig. Qua aantallen sprekers zijn de belangrijkste talen in Suriname achtereenvolgens het Surinaams-Nederlands, het Sranantongo, het Sarnami Hindoestani (Surinaams Hindoestaans), het Javaans en de verschillende Marrontalen (vooral Saramaccaans en Aukaans). Daar de meeste Surinamers meertalig zijn (bijvoorbeeld Nederlands- én Surinaamstalig), is het echter niet eenvoudig om mensen in te delen in één bepaalde taalgroep.

Volgens de uitkomsten van de achtste algemene volks- en woningtelling, die in 2012 in Suriname werd gehouden, is Nederlands de meest gesproken thuistaal in Suriname. In ruim 73% van de huishoudens wordt Nederlands als eerste of tweede taal gesproken. Het Sranantongo wordt in 44% van de huishoudens gesproken, hoofdzakelijk als tweede taal, het Sarnami Hindoestani in ruim 21% en het Javaans in 9% van de huishoudens. Opmerkelijk is de tweetaligheid van de Surinaamse huishoudens: in bijna 80% wordt een tweede taal gesproken.

Gesproken talen per huishouden in Suriname, 2012
Taal	Meest gesproken thuistaal		Tweede thuistaal		Totaal bereik van de taal
	Aantal	%	Aantal	%	Aantal	%
Nederlands	69.715	49,7	33.883	24,1	103.598	73,8
Sranantongo	11.802	8,4	50.143	35,7	61.945	44,1
Sarnami Hindoestani	19.830	14,1	10.758	7,7	30.588	21,8
Javaans	5.531	3,9	7.436	5,3	12.967	9,2
Marrontalen	21.699	15,5	3.508	2,5	25.207	18,0
Overige talen	8.597	6,1	5.693	4,1	14.290	10,2
Geen tweede thuistaal	-	-	25.163	17,9
Onbekend	3.193	2,3	3.783	2,7
Totaal	140.367	100,0	140.367	100,0
Bron: Zevende algemene volks- en woningtelling 2012, Algemeen Bureau voor de Statistiek

Nederlands

Zie Nederlands in Suriname voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De officiële taal van Suriname is het Nederlands, dat zeker in het kustgebied door bijna iedereen beheerst wordt en er ook de belangrijkste thuistaal geworden is. Sinds 2005 is Suriname daarom lid van de Nederlandse Taalunie. Meer dan 500 woorden uit het Surinaams-Nederlands zijn in de nieuwste versie van het Groene Boekje opgenomen. Volgens een taalonderzoek, dat ter gelegenheid van de toetreding in opdracht van de Taalunie werd uitgevoerd, is het Nederlands voor 60% van de Surinamers de moedertaal. In het binnenland is het Nederlands echter nauwelijks verspreid.

Het Nederlands wordt gebruikt door de overheid, in het onderwijs, in de handel, in de media en in het dagelijks leven ook als schrijftaal. Er zijn tussen het Europees en het Surinaams-Nederlands verschillen in uitspraak die even groot zijn als die tussen het Nederlands-Nederlands en het Belgisch-Nederlands.

Surinaams of Sranantongo

De lingua franca is Sranantongo, wat letterlijk 'Surinaamse taal' betekent. Het is oorspronkelijk de taal van de Creoolse bevolkingsgroep, maar wordt ook door zeer veel Surinamers uit andere bevolkingsgroepen verstaan en gesproken (naar schatting 90% van de totale Surinaamse bevolking is de taal machtig). Het is in taalkundig opzicht een creoolse taal, die vooral een gesproken taal is en nauwelijks als schrijftaal wordt gebruikt. Begin 21ste eeuw is er wel een toename gekomen in het schriftelijk gebruik. Er is ook een groeiende literatuur in het Sranantongo.

Overzicht

Een overzicht van de talen die in Suriname gesproken worden, met het aantal moedertaalsprekers (ruwe schatting, met dubbeltellingen door twee- of meertaligheid):

• Talen uit Azië:
  • Sarnami Hindoestani (150.000), Surinaamse variant van het Caribisch Hindoestani, die is voortgekomen uit, en verwant is aan de Indo-Arische Biharitalen, vooral het Bhojpuri, gesproken in de huidige Indiase staten Uttar Pradesh en Bihar.
  • Javaans (60.000)
  • Chinees (12.000)
  • Libanees-Arabisch (klein aantal sprekers)
• Creoolse talen:
  • Sranantongo (120.000)
  • Saramaccaans (12.500)
  • Matawai (2000).
  • Aukaans of Ndyuka (15.500), inclusief Paramakaans en Aluku of Boni
  • Kwinti (klein aantal sprekers)
• Talen uit Amerika, onderverdeeld in drie taalfamilies:
  • Het Karaïbs, Kalina of Karaïbisch (2000), het Trio en Wayana (samen 600 sprekers)
  • Arawaktalen: Lokono (Arawak, 1200)
  • Warause talen: Warau (vermoedelijk in Suriname niet meer gesproken)
• Talen uit Europa:
  • Nederlands (300.000)
  • Engels, hoofdzakelijk als tweede taal
  • Braziliaans Portugees, naar schatting 40.000 sprekers.