Naar inhoud springen

Eiffeltoren

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Dit is een oude versie van deze pagina, bewerkt door Mathonius (overleg | bijdragen) op 23 feb 2012 om 19:15. (Heeft "Eiffeltoren" beveiligd: Voortdurend anoniem vandalisme ([edit=autoconfirmed] (vervalt op 23 feb 2013 om 17:15 (UTC)) [move=autoconfirmed] (vervalt op 23 feb 2013 om 17:15 (UTC))))
Deze versie kan sterk verschillen van de huidige versie van deze pagina.
Eiffeltoren
Eiffeltoren
Algemene gegevens
Aannemer(s) Gustave Eiffel
Ingenieur(s) Maurice Koechlin
Émile Nouguier
Architect(en) Stephen Sauvestre
Ontwerp Begonnen in 1884
Constructie 1887-1889
Opening 6 mei 1889
Locatie Champ de Mars, 75007 Parijs
Coördinaten 48° 51′ NB, 2° 18′ OL
Eigenaar Gemeente Parijs
Exploitant 1981-2005: Société nouvelle d'exploitation de la tour Eiffel (SNTE)
2006-2015: Société d'exploitation de la tour Eiffel (SETE)
Personeel 500
Bezoekers sinds opening 236 445 812 (tot 31 december 2007)
Technische gegevens
Hoogte 1e etage: 57,63 m
2e etage: 115,73 m
3e etage: 276,13 m
Top (incl. antenne): 324 m
Gewicht Totaal: 10 100 000 kg
Metalen geraamte: 7 300 000 kg
Materiaal IJzer
Staal
Samenstelling 18 038 stukken metaal
2 500 000 klinknagels
Aantal traptreden 1665
Officiële website
Portaal  Portaalicoon   Civiele techniek en bouwkunde
Parijs
De Eiffeltoren
De Eiffeltoren in mist, genomen vanaf Place Joffre op 25 december 2006

De Eiffeltoren (Frans: la tour Eiffel) is een monument te Parijs en een van de meest bezochte bezienswaardigheden van Frankrijk. Hij staat aan de linkeroever van de Seine in het 7e arrondissement van Parijs.

De Eiffeltoren is wereldwijd het symbool van Parijs. Hij wordt door velen gezien als een van de niet-klassieke wereldwonderen.

De toren is ontworpen door de ingenieurs Maurice Koechlin en Emile Nouguier, twee medewerkers van Gustave Eiffel. De toren ontvangt tegenwoordig jaarlijks meer dan zes miljoen bezoekers en is daarmee het meest bezochte monument ter wereld.[1][2] Op 28 november 2002 verwelkomde de Eiffeltoren zijn 200 miljoenste gast.

Op het eerste platform bevindt zich een expositie over de Eiffeltoren met foto's, schilderijen en informatie. Met de lift is het mogelijk naar de top van de Eiffeltoren te gaan (de trap is boven het tweede platform niet publiek toegankelijk). Informatiepanelen geven aan welke gebouwen te zien zijn vanaf de Eiffeltoren. Er is een uniek uitzicht over Parijs.

De Eiffeltoren is 317 meter hoog tot aan de top van de vlaggenstok, zonder de televisieantennes mee te rekenen. Met televisieantennes is de toren 324 meter hoog. Afhankelijk van de omgevingstemperatuur kan de toren 15 cm in hoogte veranderen door het uitzetten of inkrimpen van het metaal. De toren heeft vier poten; op verschillende niveaus bevinden zich platforms. De toren weegt 7300 ton (exclusief de fundering). Na zijn bouw was de Eiffeltoren 's werelds hoogste toren en hij is nog steeds de hoogste van Europa als men de televisietorens niet meetelt.

Van negen tot twaalf uur 's avonds gaan de lampen op de Eiffeltoren elk uur een paar minuten knipperen. Dit is voor het eerst gedaan op Oudejaarsavond 2000. Omdat dit mooi werd gevonden, gebeurt dit nu elke avond.

Geschiedenis

De Eiffeltoren werd tussen 1887 en 1889 gebouwd ter gelegenheid van de Wereldtentoonstelling van 1889; de Eiffeltoren zou de monumentale toegang tot de tentoonstelling worden. Het jaar 1889 was niet toevallig uitgekozen: het was de honderdste verjaardag van de Franse Revolutie. De Eiffeltoren werd op 31 maart 1889 ingehuldigd en op 6 mei officieel geopend. In totaal werkten 250 staalarbeiders mee aan de bouw. Het was voor die tijd opmerkelijk, dat geen enkele arbeider tijdens de bouw het leven liet (er verongelukte alleen een arbeider die buiten werktijd met zijn verloofde de toren beklom).

De Parijse bevolking was, tijdens de eerste jaren dat de toren er stond, helemaal niet blij met het monument. In veler ogen was het een metalen onding. Vandaag de dag wordt de Eiffeltoren echter beschouwd als een architectonisch meesterwerk. Een bijzonderheid is de veelheid aan fijnmazige ornamenten (smeedwerk) die op de toren zijn aangebracht, een prestatie die Eiffel de bijnaam ijzertovenaar gaf.

Oorspronkelijk was het de bedoeling dat de Eiffeltoren na twintig jaar weer gesloopt zou worden, maar omdat de toren waardevol bleek voor communicatiedoeleinden mocht hij langer blijven staan. Op 12 januari 1908 werd het eerste langeafstandsradiobericht vanaf de toren verzonden.

Op 3 januari 1956 beschadigde een brand de top van de toren. Een jaar later werd de huidige antenne op de top geplaatst.

In de jaren '80 werden een oud restaurant en zijn ondersteunende steigerconstructie ontmanteld en van de Eiffeltoren verwijderd. Het geheel werd verkocht en heropgebouwd in New Orleans. Tegenwoordig bevinden zich nog twee restaurants in de toren: Altitude 95 op de eerste verdieping en het restaurant Le Jules Verne op 125 meter hoogte. Le Jules Verne heeft één Michelinster.

In het jaar 2000 installeerde men talloze knipperlichten en krachtige zoeklampen op de toren. Iedere avond is er een lichtshow, en de zoeklampen bovenaan maken 's nachts van de Eiffeltoren een lichtbaken in de Parijse skyline. Elk jaar op quatorze juillet, 14 juli, de Franse nationale feestdag, wordt rond de Eiffeltoren een groots vuurwerk afgestoken ter ere van de verjaardag van de Franse Revolutie.

Naar aanleiding van de 120ste verjaardag in 2009 gaf de Société d'exploitation de la Tour Eiffel het monument een opknapbeurt met een bouwkundige ingreep aan de top ervan door het bureau Serero Architectes de Paris. De ingreep kwam neer op het plaatsen van een platform met een webvormige uitwaaierende transparante structuur, dat 1700 bezoekers per uur kan dragen. Het uit Kevlar gemaakte web, ultralicht en uit koolstofvezels samengesteld, is aan de top van de toren vastgemaakt, zoals de vleugels van een vliegtuig aan de romp worden bevestigd.

Constructie

Aanvankelijk had Gustave Eiffel - toentertijd meester in de architectuur met ijzer - gedacht twaalf maanden bezig te zijn met de constructie. In werkelijkheid duurde de bouw echter tweemaal zo lang. De bouwfase, die begon op 28 januari 1887, eindigde pas eind maart 1889, maar dat was nog op tijd voor de officiële opening van de wereldtentoonstelling van 1889. Het monument heeft in totaal 1,5 miljoen frank meer gekost dan aanvankelijk verwacht werd.

Op de bouwplaats is het aantal werknemers nooit boven de 250 geweest. De reden hiervoor is dat een groot deel van het werk al tevoren was gedaan in de fabrieken van Eiffel, in Levallois-Perret. Van de 2,5 miljoen klinknagels in de toren zijn er slechts 1.050.846 op de bouwplaats geplaatst, ongeveer 42% van het totaal. De meeste onderdelen zijn op de grond geassembleerd in de fabrieken in Levallois-Perret, per brokken van vijf meter, met voorlopige bouten. Op de bouwplaats werden vervolgens de bouten vervangen door klinknagels.

Voor het ontwerp zijn vijftig ingenieurs twee jaar bezig geweest met het tekenen van 5300 tekeningen van details van de Eiffeltoren. Van elk van de 18.038 ijzeren stukken van de Eiffeltoren is een schets gemaakt.

Op de bouwplaats werden, als eerste stap, vier betonnen voetstukken geplaatst ter ondersteuning van de vier poten. Dit was nodig om de druk op de grond te verspreiden.

De montage van het metaal begon op 1 juli 1887. De mannen die verantwoordelijk waren voor deze gigantische "Meccano" worden les voltigeurs genoemd. Zij stonden onder leiding van Jean Compagnon. Tot op 30 meter hoogte werden de stukken met behulp van een kraan omhoog gehesen. Tussen de 30 en 45 meter hoogte werd gebouwd met behulp van 12 houten steigers. Boven de 45 meter hoogte werden er nieuwe steigers gebouwd, die bevestigd waren aan balken van 70 ton voor de eerste verdieping. En daarna volgde het aansluiten van de enorme balken met de vier randen, voor de eerste verdieping. Deze aansluiting is voltooid op 7 december 1887. Voor de bouw van de tweede verdieping moesten er opnieuw steigers worden gemaakt.

In september 1888, toen de tweede verdieping al gebouwd was, gingen de werknemers in staking. Ze waren het niet eens met de arbeidstijd: in de winter 9 uur per dag en in de zomer 12 uur per dag, en ze vonden de lonen te laag tegenover de risico's. Eiffel gaf hierop aan dat de risico's niet anders zijn op een hoogte van 50 meter dan op een hoogte van 200 meter. En hoewel de werknemers al beter betaald werden dan het gemiddelde toentertijd, werd de eis van de salarisverhoging ingewilligd. Drie maanden later brak er opnieuw een staking uit, maar ditmaal hield de leiding het been stijf en weigerde elke onderhandeling.

Toen het gebouw voltooid was, moest er nog een voorziening getroffen worden om de derde verdieping te kunnen bezoeken. De liften van Backmann, die oorspronkelijk gepland waren in het ontwerp dat werd ingezonden voor de wedstrijd in mei 1886, werden afgewezen door de jury. Eiffel maakte daarom gebruik van drie nieuwe leveranciers: Roux-Combaluzier et Lepape, het Amerikaanse bedrijf Otis en Léon Edoux.

Constructie in beeld

Tot de Eerste Wereldoorlog

Op 6 mei 1889 opende de Eiffeltoren zijn deuren voor het publiek, ter ere van de wereldtentoonstelling van dat jaar. Vanaf 15 mei mocht het publiek de toren beklimmen. Hoewel de toren tijdens de bouw werd bekritiseerd door onder anderen een aantal van de bekendste kunstenaars van die tijd, was hij snel een succes. In de eerste week, toen de liften nog niet in gebruik waren, hebben 28.922 personen de toren beklommen tot de top. Ongeveer 32 miljoen bezoekers hebben de toren bezocht voor de wereldtentoonstelling.

Het monument was, tot de bouw van de Chrysler Building in New York (1930), het hoogste gebouw ter wereld.

Nadat de wereldtentoonstelling afgelopen was, daalde de belangstelling en daarmee het aantal bezoekers snel. In 1899 waren er slechts 149.580 bezoekers. Er werd begonnen de toren commercieel te exploiteren, door de prijs van de toegangskaarten te verlagen; echter met nauwelijks zichtbaar resultaat. Op de wereldtentoonstelling van 1900, die opnieuw in Parijs was, werden meer dan een miljoen toegangskaarten verkocht, veel meer dan de tien jaren daarvoor. Maar in 1901 was de daling alleen maar groter, omdat veel mensen de toren al hadden gezien in 1889.

De daling van het aantal bezoekers zorgde ervoor dat de toekomst van de toren niet meer zeker was na 31 december 1909, bij het verlopen van de vergunning. Sommigen meenden zelfs dat de toren zou worden afgebroken na die datum. De oplichter Victor Lustig speelde handig op deze geruchten in en wist de toren aan een schroothandelaar te verkopen.

Rond 1937

De toren onderging een modernisering naar aanleiding van de wereldtentoonstelling in 1937. De modernisering bestond uit het verwijderen van de ouderwetse decoraties van de eerste verdieping en het toevoegen van nieuwe verlichting op de hele toren.

Vanaf de Tweede Wereldoorlog

In 1944 ontsnapte de toren aan brandstichting door de Duitse bezetters. De aanslag werd opgeëist door de Wehrmacht.

In het begin van de jaren '60 begon het internationale toerisme te groeien. Dit had direct gevolgen voor het aantal bezoekers van de toren. Dit aantal steeg sterk en kwam later zelfs dichtbij de zes miljoen bezoekers per jaar. (In 1998 werd dit record voor het eerst gehaald.) Een nieuwe renovatie van de toren was nodig. De renovatie was gericht op de volgende punten:

  • Het stroomlijnen van de structuur van het gebouw
  • Het totaal heropbouwen van liften en trappen
  • Het creëren van veiligheid aangepast aan de populariteit van de Eiffeltoren

Daartoe werd de toren ontdaan van 1340 ton overbodig materiaal en opnieuw opgeschilderd en behandeld tegen corrosie. Ook werden de liften voor de derde verdieping vervangen en werd het restaurant Le Jules Verne geopend.

Vanaf de jaren '70 is de Eiffeltoren steeds populairder geworden, wereldberoemd en een van de bekendste symbolen van Frankrijk.

Op 26 december 1978 begon, dankzij Thierry Sabine, de eerste Parijs-Dakar rally aan de voet van de Eiffeltoren. Verscheidene concerten zijn ook op deze plek gehouden: Jean-Michel Jarre in 1995 en Johnny Hallyday in 2000.

In 2002 is de mijlpaal van 200 miljoen toegangskaarten bereikt en in 2004 was het vijfde in de meest bezochte monumenten van Île-de-France.

Verdiepingen

De afmetingen van de Eiffeltoren
De afmetingen van de Eiffeltoren

Dit is een lijst met de belangrijkste gegevens van de Eiffeltoren. [3][4]

Hoogte boven de grond Hoogte boven zeeniveau breedte oppervlakte
Derde verdieping 276,13 meter 309,63 meter 18,65 meter 352 m²
Tweede verdieping 115,73 meter 149,23 meter 40,96 meter 1650 m²
Eerste verdieping 57,63 meter 91,13 meter 70,69 meter 4200 m²
Bodem 33,50 meter 124,90 meter (74,24 tussen de pilaren)

De informatie hieronder beschrijft de belangrijkste technische gegevens op elke verdieping, en de belangrijkste bezienswaardigheden voor bezoekers.[5][6]

Basis

Gesitueerd Afmetingen Constructie Ontwerpers Materialen
Voet van de toren Breedte: 25 m
Hoogte: 4 m
1887 Maurice Koechlin
Émile Nouguier
Stephen Sauvestre
Beton
Grind
Staal

De toren bevindt zich in een vierkant van 125 x 125 meter, volgens de regels van de wedstrijd in 1886. De toren heeft een hoogte van 325 meter, met zijn 116 antennes. De toren bevindt zich op 33,5 meter boven zeeniveau.

De fundering: Twee poten van de toren bevinden zich bij de École Militaire. De fundering bestaat uit een laag beton van twee meter die rust op een laag grind van zeven meter. De onderkant van de fundering ligt zelf onder het niveau van de Seine.

De werknemers werkten in een metalen caisson, naar idee van Jacques Triger. Zestien massieve funderingen ondersteunen elke rand van de vier poten en de enorme verankering van 7,8 meter.

De poten: Elk van de vier poten beweegt mee met de wind. De fundering van elke poot is een dikke betonnen laag. De trappen zijn open voor het publiek, De zuidelijke poot heeft een lift, bestemd voor het personeel en de klanten van het restaurant Le Jules-Verne, op de tweede verdieping.

De bogen: Tussen de poten zijn vier bogen, 39 meter boven de grond en hebben een diameter van 74 meter. Hoewel ze op de schetsen van Stephen Sauvestre rijkelijk versierd zijn, zijn ze dat tegenwoordig minder.

Eerste verdieping

Gesitueerd Afmetingen Oppervlakte Gebouwd Materialen
57,63 m boven de grond Breedte: 70,69 meter 4200 m2 1887 IJzer
Staal

Op 57 meter boven de grond bevindt zich de eerste verdieping met een oppervlakte van 4200 m2 en berekend op 3000 mensen.

De eerste verdieping biedt rondom uitzicht over Parijs en de Parijse monumenten. Aan de buitenkant zijn de 72 namen van Franse wetenschappers, ingenieurs en enkele andere personen uit de 18e en 19e eeuw geplaatst.

Op de eerste verdieping bevindt zich ook het restaurant Altitude 95, dat zich uitstrekt over twee niveaus. Het biedt een panoramisch uitzicht over Parijs en de binnenkant van de toren. De naam is afgeleid van de hoogte van de eerste verdieping van de Eiffeltoren, die 95 meter boven zeeniveau ligt.

Het is ook mogelijk om overblijfselen die te maken hebben met de geschiedenis van de Eiffeltoren, te zien, inclusief een deel van een wenteltrap die oorspronkelijk bedoeld was voor het klimmen naar de top. Deze trap werd afgebroken in 1986, tijdens de renovatie van de toren. 21 van de 22 delen van deze trap werden geveild, waarbij de meeste gekocht werden door Amerikaanse verzamelaars.

Tweede verdieping

Gesitueerd Afmetingen Oppervlakte Gebouwd Materialen
115,73 m boven de grond Breedte: 40,96 m 1650 m2 1888 IJzer
Staal

Op 115 meter boven de grond bevindt zich de tweede verdieping met een oppervlakte van 1650 m2 en berekend op 1600 mensen.

Op deze verdieping is het uitzicht op Parijs het beste, het is de optimale hoogte ten opzichte van de lagere gebouwen. Op de derde verdieping zijn de gebouwen minder goed zichtbaar. Als het weer helder is, is de geschatte afstand tot waar je kunt zien naar het zuiden 55 kilometer, naar het noorden 60 km, naar het oosten 65 km en naar het westen 70 km.

In de vloer zijn ramen geplaatst die het mogelijk maken het veld eronder te bekijken. De metalen hekken voorkomen elke sprong naar beneden: zoals zelfmoord of parachutespringen.

Het restaurant Le Jules-Verne is een restaurant met een capaciteit van 95 zitplaatsen. Het restaurant is bekroond met een Michelinster. Het decor van dit restaurant wordt somber bevonden en is al onveranderd sinds de opening in 1983. Vanuit het restaurant heeft men uitzicht op de structuur van de toren en Parijs. In het restaurant werken dertig koks en 60 andere personeelsleden.

Derde verdieping

Gesitueerd Afmetingen Oppervlakte Gebouwd Hoogste televisiemast
276,13 m boven de grond Breedte: 18,65 m 350 m2 1889 325 m boven de grond

Op 275 meter boven de grond bevindt zich de derde verdieping met een oppervlakte van 350 vierkante meter en berekend op 400 mensen.

Om op de derde verdieping te komen moet men de lift nemen, omdat de trap vanaf de tweede verdieping verboden is voor het publiek. Vanaf de derde verdieping is het mogelijk nog een paar trappen te nemen naar een platform buiten, dat soms (ten onrechte) de vierde verdieping wordt genoemd.

Op deze verdieping is een reconstructie van het Musée Grévin te zien, dat naar een idee van Eiffel is gemaakt. Het lijkt hier alsof Eiffel dit heeft gebruikt als kantoor. De historische werkelijkheid is echter anders. In feite is de plek gebruikt voor meteorologisch onderzoek, door Gustave Ferrié in 1910. Voor deze experimenten werd draadloze telegrafie gebruikt.

Op de top van de toren werd van 1957 tot 1959 een televisiemast geplaatst. Deze werd gebruikt voor ongeveer 10 miljoen huishoudens. Op 17 januari 2005 is de eerste antenne voor digitale televisie geplaatst, de toevoeging van de 116e antenne heeft ervoor gezorgd dat de toren nu 325 m hoog is, in plaats van 324 m.

72 namen op de Eiffeltoren

Zie 72 namen op de Eiffeltoren voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Op de Eiffeltoren zijn in gouden letters 72 namen aangebracht van Franse wetenschappers, ingenieurs en enkele andere notabele mensen uit erkentelijkheid voor hun bijdragen aan Eiffel. De namen bevinden zich aan de rand van de eerste verdieping.

Locatie

Locatie eiffeltoren in het 7e arrondissement

De Eiffeltoren bevindt in het 7e arrondissement, te Parijs, op de coördinaten 48° 51' N, 2° 17' O.

Bezoekers

Jaarlijks bezoekersaantal van de Eiffeltoren

De eerste tabel laat de eigenlijke bezoekersaantallen per jaar zien vanaf 1889, met de periodes dat de toren gesloten was voor het publiek, tussen 1915 en 1918 (Eerste Wereldoorlog) en tussen 1940 en 1945 (Tweede Wereldoorlog). Er zijn ongeveer 243.376.000 mensen sinds de opening op de Eiffeltoren geweest (medio 8 mei 2009) [7]

Aantal jaarlijkse bezoekers van de Eiffeltoren, vanaf 1889.
Jaar Bezoekers Jaar Bezoekers Jaar Bezoekers Jaar Bezoekers Jaar Bezoekers Jaar Bezoekers
1889 1 968 287 1909 181 574 1929 577 624 1949 1 143 046 1969 2 561 157 1989 5 580 363
1890 393 414 1910 203 803 1930 580 075 1950 1 026 631 1970 2 757 768 1990 5 698 613
1891 335 829 1911 204 168 1931 822 550 1951 1 129 637 1971 2 899 070 1991 5 442 346
1892 277 276 1912 258 950 1932 339 242 1952 1 250 094 1972 3 003 659 1992 5 747 357
1893 265 894 1913 261 337 1933 363 720 1953 1 204 371 1973 2 914 814 1993 5 537 155
1894 210 836 1914 152 725 1934 322 969 1954 1 301 152 1974 3 018 455 1994 5 419 462
1895 218 974 1915 Gesloten 1935 288 643 1955 1 435 192 1975 3 045 573 1995 5 212 677
1896 226 654 1916 Gesloten 1936 264 145 1956 1 476 400 1976 3 050 606 1996 5 530 279
1897 199 827 1917 Gesloten 1937 809 978 1957 1 632 647 1977 3 298 844 1997 5 719 773
1898 183 391 1918 Gesloten 1938 258 306 1958 1 591 005 1978 3 430 886 1998 6 051 603
1899 149 580 1919 311 714 1939 252 495 1959 1 668 558 1979 3 429 571 1999 6 368 534
1900 1 024 887 1920 417 869 1940 Gesloten 1960 1 735 230 1980 3 594 190 2000 6 315 324
1901 131 724 1921 426 635 1941 Gesloten 1961 1 763 448 1981 3 393 208 2001 6 103 987
1902 121 144 1922 422 172 1942 Gesloten 1962 1 735 796 1982 3 399 683 2002 6 157 042
1903 122 979 1923 551 444 1943 Gesloten 1963 2 013 594 1983 3 701 558 2003 5 864 969
1904 156 918 1924 585 730 1944 Gesloten 1964 2 143 173 1984 4 183 857 2004 6 230 050
1905 169 770 1925 631 758 1945 Gesloten 1965 2 295 193 1985 4 368 573 2005 6 428 441
1906 182 399 1926 657 004 1946 603 349 1966 2 405 554 1986 4 386 291 2006 6 719 200
1907 190 026 1927 555 087 1947 1 009 161 1967 2 416 502 1987 4 293 187 2007 6 822 000
1908 189 338 1928 634 819 1948 958 386 1968 2 070 417 1988 4 668 468 2008 6 930 000

Zelfmoordpogingen

Sinds 1911, toen de eerste persoon zelfmoord pleegde op de Eiffeltoren,[8] [9] is de toren één van de populairste zelfmoordlocaties in Frankrijk: er plegen, in een gemiddeld jaar, vier mensen zelfmoord. [10] In totaal hebben ongeveer 350 tot 400 mensen zich hier van het leven beroofd. [11] Zelfdoding wordt voornamelijk veroorzaakt doordat mensen zich ophangen aan de stalen balken of doordat mensen van de toren afspringen. Er zijn slechts twee gevallen bekend waarin iemand de zelfmoordpoging overleefde, beide vanaf de eerste verdieping van de toren: de eerste keer blies de wind een man op een spant van een gebouw, en de andere keer viel een vrouw op het dak van een auto. Opmerkelijk is dat zij, nadat ze eenmaal fysiek hersteld was, met de eigenaar van de auto trouwde.

Afbeeldingen

Zie ook

Externe links

Commons heeft mediabestanden op de pagina Tour Eiffel.

[[Wikipedia:Bronvermelding#Bron gevraagd|<span title="Voor deze uitspraak is een bronvermelding gewenst. Motivering: * Grote delen vertaald uit fr:Tour Eiffel

  • (nl) Parijs.nl: Eiffeltoren

">[bron?]]]