Termunterzijl
Dorp in Nederland 
| |||
|---|---|---|---|
| |||
| Situering | |||
| Provincie |  Groningen
| ||
| Gemeente |  Delfzijl
| ||
| Coördinaten | 53°22'NB, 7°4'OL | ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | 0,33[1] km² | ||
| - land | 0,26[1] km² | ||
| - water | 0,06[1] km² | ||
| Inwoners (2023-01-01) |
305[1] (924 inw./km²) | ||
| Woningvoorraad | 151 woningen[1] | ||
| Overig | |||
| Woonplaatscode | 3243 | ||
| |||
Termunterzijl (Gronings: Ziel) is een dorp aan de Eemsmonding in de gemeente Delfzijl in de provincie Groningen in Nederland. Het dorp telt 305 inwoners (2023).
Geschiedenis
Het dorp is ontstaan nadat in 1601 in het Termunterzijldiep een sluis werd gelegd. Hier eindigde de Stadsweg die de stad Groningen via Appingedam, Farmsum en de Oosterhoek verbond met Oost-Friesland en kon men de reis naar Emden voortzetten per veerboot. In 1686 werd de zijl verwoest en kwamen bijna alle inwoners om tijdens de Sint-Maartensvloed. In 1725 werd in opdracht van de stad Groningen onder leiding van stadsbouwmeester Anthony Verburgh een nieuwe sluis gelegd: de Boog van Ziel.
Aan het einde van de Franse tijd was Termunterzijl van militair belang omdat er een batterij gelegerd was voor het beleg van Delfzijl (1813-1814). Rond het midden van de 19e eeuw was het een vissers- en handelsplaats. De groei van Termunterzijl als handelsplaats was voor een belangrijk deel te danken aan de bloei van de veenkoloniale scheepvaart. In de laatste decennia van de twintigste eeuw werd de recreatieve scheepvaart belangrijk voor de haven. Bij de verhoging van de dijken op deltahoogte in 1972 werden een nieuwe sluis en een buitendijkse stormvloedkering aangelegd. In 2000 kwam het Gemaal Rozema klaar. Ook het oude Gemaal Cremer uit 1930-31 is met de status van rijksmonument nog aanwezig.
Tussen 1919 en 1948 liep door Termunterzijl de stoomtramlijn Winschoten - Delfzijl van de Stoomtramweg-Maatschappij Oostelijk Groningen.
In 1990 werd de gemeente Termunten, waartoe Termunterzijl behoorde, bij de gemeente Delfzijl gevoegd.
Tot de bezittingen van het Termunterzijlvest behoorden nog in 1832 het Termunterzijldiep en het Hondshalstermaar, de grenssloot tussen het Oldambt en Fivelingo en verder een woning met een perceel land te Termunterzijl en enkele landerijen langs het Termunterzijldiep.
Toerisme
Termunterzijl heeft een beschermd dorpsgezicht. Boven het oude zijl staat de Boog van Ziel: de brug uit 1725 boven de oude sluis, die versierd is met de wapens van de zijlvesten en zijlvesters van Groningen en uit het Oldambt. Door het dorp loopt de Internationale Dollardroute. Bij het dorp is een zandstrand voor recreatie aangelegd.
Geboren
- Jan Arkema (1791-1863), burgemeester (van Warffum) en chirurgijn
- Wia Buze (1970), zangeres
Afbeeldingen
-
Termunterzijl Nieuwe sluis met op achtergrond gemaal Rozema (2010) -
Termunterzijl 18 Binnen(jacht)haven (2010) -
Termunterzijl Buitengaards (2010) -
Termunterzijl 24 Zeedijk (2010) -
Termunterzijl Zeedijk trap naar camping (2010) -
Het nieuwe Rozema Gemaal dat in 2000 gemaal Cremer verving
Zie ook
Bronnen, noten en/of referenties
|
Sjabloon:Navigatie gemeente Delfzijl
