Vuurbaak van Katwijk aan Zee

Vuurbaak van Katwijk aan Zee
	Vuurbaak van Katwijk aan Zee
Plaats	Katwijk aan Zee
Status	gedoofd (1913)
Opening	1605
Monument	sinds 1971
Monumentstatus	Rijksmonument
Monumentnummer	23540
Bouwwerk
Hoogte	14 m
Vorm	vierkant
Kleur	wit
Uitrusting
Lichthoogte	30 m boven zeeniveau
Portaal	Maritiem

De vuurbaak van Katwijk aan Zee, ook wel Vierboet genoemd, is na de Brandaris het oudste bewaard gebleven vuurtorengebouw van Nederland. De toren heeft een hoogte van 14 meter en staat achter de boulevard bij het Vuurbaakplein, aan de zuidwestkant van het dorp. Tegen kinderen in Katwijk werd niet verteld dat zij door de ooievaar werden gebracht, maar dat zij uit deze Vierboet kwamen. In de zomermaanden is de toren sinds 1968 geopend voor publiek.

Geschiedenis

Het verzoek om een vuurbaak te bouwen werd in 1605 ingediend bij stadhouder Prins Maurits. Uiteindelijk werd hier pas in 1628 goedkeuring aan gegeven. In navolging van Katwijk kreeg elke vissersplaats aan de kust zijn eigen vuurtoren of vuurbaak.

Op het platte dak lag een rooster waarop een houtvuur werd gestookt, later een kolenvuur en halverwege de 19e eeuw werd een olielamp met reflector in een lichthuis geplaatst. Het visserslicht werd alleen ontstoken als er schepen van de eigen vloot waren uitgevaren. Katwijk heeft nooit een vissershaven gehad, hoewel er een waterweg was van de Haarlemmertrekvaart naar zee en deze door Katwijk liep. De bomschuiten lagen echter gewoon op het strand. De Vierboet staat dus niet bij de monding van die waterweg, maar een stuk zuidelijker. Sinds 1913 is de vuurbaak niet meer in werking, omdat er toen geen schepen meer in Katwijk aan land kwamen.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd de toren door de Koninklijke Marine als uitkijkpost gebruikt. Na de oorlog werden veel huizen in de nabijheid van de Vierboet gebouwd, die tijdens de Tweede Wereldoorlog weer afgebroken moesten worden toen de Atlantikwall gebouwd werd. In de Vierboet werd toen een mitrailleurspost geplaatst.

Na de oorlog werden er nieuwe huizen gebouwd, maar ten noorden van de Vierboet werd ruimte overgelaten voor het langwerpige Vuurbaakplein.

De Vierboet is sinds 1971 een rijksmonument. In 2005 bestond de vuurtoren 400 jaar. Ter gelegenheid hiervan werd de toren met krimpfolie omwikkeld en daarna voorzien van een graffitikunstwerk, dat na de zomer weer verwijderd werd.

Trivia

Door sommige dorpsbewoners (voornamelijk ouderen) wordt nog wel eens, als grap, beweerd dat de Vuurbaak 's nachts twee keer zwart licht geeft en je hem één keer niet ziet.