Amoebozoa: verschil tussen versies

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerkingNieuwere bewerking →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
Stuk erbij
Regel 1: Regel 1:
{{Taxobox
{{Taxobox
| type=Eukaryota
| type=Eukaryota
| fossiel=<br>[[Neoproterozoïcum]]<ref name="Parfrey2011">{{citeer journal | auteur = Parfrey LW, Lahr DJ, Knoll AH, Katz LA | title = Estimating the timing of early eukaryotic diversification with multigene molecular clocks | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 108 | issue = 33 | pages = 13624–9 | date = 2011 | taal = en|pmid = 21810989 | pmc = 3158185 | doi = 10.1073/pnas.1110633108 }}</ref> – [[holoceen|heden]]
| fossiel=[[Neoproterozoïcum]] - heden
| afbeelding=Schleimpilz Urwald Sababurg.jpg
| afbeelding=Schleimpilz Urwald Sababurg.jpg
| afbeeldingtekst=De [[Slijmzwammen|slijmzwam]] ''[[Trichia varia]]''
| afbeeldingtekst=De [[Slijmzwammen|slijmzwam]] ''[[Trichia varia]]''
Regel 11: Regel 11:
| datum=1913
| datum=1913
}}
}}
'''Amoebozoa''' is een omvangrijke groep van [[eencellige]] [[eukaryoten]], binnen de [[Supergroep (biologie)|supergroep]] van de [[Unikonta]].<ref name="Pawlowski_2012">{{citeer journal | auteur = Pawlowski J, Audic S, Adl S, Bass D, Belbahri L | taal=en | title = CBOL protist working group: barcoding eukaryotic richness beyond the animal, plant, and fungal kingdoms | journal = PLOS Biology | volume = 10 | issue = 11 | pages = e1001419 | date = 2012 | pmid = 23139639 | pmc = 3491025 | doi = 10.1371/journal.pbio.1001419 }}</ref> De Amoebozoa bestaat uit ongeveer 2.400 [[amoebe|amoeboïde]] [[protisten]] waarvan de meeste soorten zich voortbewegen met behulp van vingervormige [[pseudopodia]].
De '''Amoebozoa''' vormen een [[Rijk (biologie)|rijk]] van [[eencellige]] [[eukaryoten]], dat een [[zustergroep]] vormt van de [[Opisthokonta]] (met de [[schimmels]] en de [[dierenrijk|dieren]]) binnen de [[Supergroep (biologie)|supergroep]] van de [[Unikonta]].


Amoebozoa worden vaak geclassificeerd als een [[fylum]] binnen het rijk [[Protista]],<ref>{{citeer journal | taal=en |title=The Kingdom Protista and its 45 Phyla |last=Corliss |first=John O. |date=1984 |journal=BioSystems |volume=17 |issue=2 |pages=87–126 |doi=10.1016/0303-2647(84)90003-0 |pmid=6395918 }}</ref> of binnen het rijk [[Protozoa]].<ref name = "Cavalier-Smith_2003">{{citeer journal |title=Protist phylogeny and the high-level classification of Protozoa |last=Cavalier-Smith |first=Thomas | taal=en|journal=European Journal of Protistology |doi=10.1078/0932-4739-00002 |volume=39 |issue=4 | date = 2003 |pages=338–348}}</ref> In het classificatiesysteem van de International Society of Protistologists wordt Amoebozoa binnen de Eukaryota geplaatst als een rangloze ''supergroep''. Moleculaire analyses hebben uitgewezen dat Amoebozoa waarschijnlijk [[monofyletische groep|monofyletisch]] is. Meestal wordt het als zustergroep beschouwd van [[Opisthokonta]], een andere belangrijke clade waartoe de schimmels en dieren behoren omvat, evenals zo'n 300 soorten eencellige protisten.<ref name="Cavalier-Smith_2015">{{citeer journal | auteur = Cavalier-Smith T, Fiore-Donno AM, Chao E, Kudryavtsev A, Berney C, Snell EA, Lewis R | title = Multigene phylogeny resolves deep branching of Amoebozoa | journal = Molecular Phylogenetics and Evolution | volume = 83 | pages = 293–304 | date = 2015 | pmid = 25150787 | taal=en|doi = 10.1016/j.ympev.2014.08.011 }}</ref>
== Eigenschappen ==

⚫
Alle Amoebozoa zijn eencellige organismen, die kenmerkend een [[amoebe|amoeboïde]] vorm hebben. Ze bewegen zich met behulp van zogenaamde [[pseudopodium|pseudopodia of schijnvoetjes]], bij Amoebozoa [[lobopodium|lobopodia]] genoemd, voort. Bij de meeste Amoebozoa ligt de [[cel (biologie)|cel]] naakt, behalve bij de [[Thecamoebida]], waarbij de cel een omhulsel ([[Thecamoebida|theca]]) heeft. De [[crista]]e van de [[mitochondriën]] zijn meestal [[microtubulus|microtubuli]], die in sommige taxa gereduceerd zijn. Sommige taxa kunnen meer dan één celkern hebben. Daarnaast zijn [[cyst]]en, zoals celinsluitsels als [[parasoom|parasomen]] of [[trichocyst]]en niet zeldzaam. Amoebozoa kunnen in een bepaald ontwikkelingsstadium een enkel [[Zweepstaartje|flagel]] hebben en worden daarom wel ingedeeld bij de [[Unikonta]].
== Diversiteit ==
De meest bekende vertegenwoordigers van Amoebozoa zijn amoeboïde organismen, zoals ''[[Chaos (geslacht)|Chaos]]'', ''[[Entamoeba]]'', ''[[Pelomyxa]]'' en uiteraard het geslacht ''[[Amoeba (geslacht)|Amoeba]]''. Sommige soorten bezitten een omhulsel, anderen zijn naakt en hebben [[flagella]]. Vrijlevende soorten komen veel voor in zout en zoet water, maar ook in de bodem, mos en bladafval. Sommige amoebozoën leven als [[parasiet]] of [[symbiont]] met andere organismen, en van enkele soorten is bekend dat ze ziektes veroorzaken bij mensen en andere dieren.

Veruit de meeste Amoebozoa zijn [[eencellig]], maar de groep omvat ook verschillende groepen [[slijmzwammen]], die een macroscopisch, meercellig levensstadium hebben. Slijmzwammen bestaan uit veel individuele amoeboïde cellen die na meervoudige celdeling een macroscopisch [[Plasmodiale slijmzwammen|plasmodium]] vormen. Ook kunnen cellen simpelweg aggregeren tot een plasmodium.

Amoebozoa variëren sterk in grootte. Sommige hebben een diameter van slechts 10-20 μm, andere groeien door tot macroscopische afmetingen. De soort ''Amoeba proteus'', die wel 800 μm lang kan worden, wordt vaak in het onderwijs bestudeerd als een exemplarisch eencellig organisme, mede vanwege zijn handige formaat. Meerkernige amoeben zoals ''Chaos'' en ''Pelomyxa'' zijn vaak maar enkele millimeters lang zijn, en sommige meercellige amoebozoën, zoals [[heksenboter]] (''Fuligo septica''), kunnen een oppervlakte van enkele vierkante meters beslaan.<ref>{{citeer journal | auteur = Zhulidov DA, Robarts RD, Zhulidov AV, Zhulidova OV, Markelov DA, Rusanov VA, Headley JV | title = Zinc accumulation by the slime mold Fuligo septica (L.) Wiggers in the former Soviet Union and North Korea | journal = Journal of Environmental Quality | volume = 31 | taal = en |issue = 3 | pages = 1038–42 | year = 2002 | pmid = 12026071 | doi = 10.2134/jeq2002.1038 }}</ref>

<gallery widths=150px>
Amoeba proteus.jpg|''[[Amoeba proteus]]'' (Lobosa: Tubulinea)
Pelomyxa palustris.jpg|''[[Pelomyxa palustris]]'' (Conosa: Archamoebae)
Stemonitis_fusca_a1_(3).JPG|''[[Stemonitis]]'' sp. (Conosa: [[Myxogastria]])
Slime Mold Olympic National Park North Fork Sol Duc.jpg|''[[Fuligo]]'' sp. ([[Mycetozoa]])
</gallery>

== Kenmerken ==
⚫
Alle Amoebozoa zijn eencellige organismen, die kenmerkend een [[amoebe|amoeboïde]] vorm hebben. Ze bewegen zich met behulp van zogenaamde [[pseudopodium|pseudopodia of schijnvoetjes]], bij Amoebozoa [[lobopolobopodia]] genoemd, voort. Bij de meeste Amoebozoa ligt de [[cel (biologie)|cel]] naakt, behalve bij de [[Thecamoebida]], waarbij de cel een omhulsel ([[Thecamoebida|theca]]) heeft. De [[crista]]e van de [[mitochondriën]] zijn meestal [[microtubulus|microtubuli]], die in sommige taxa gereduceerd zijn. Sommige taxa kunnen meer dan één celkern hebben. Daarnaast zijn [[cyst]]en, zoals celinsluitsels als [[parasoom|parasomen]] of [[trichocyst]]en niet zeldzaam. Amoebozoa kunnen in een bepaald ontwikkelingsstadium een enkel [[Zweepstaartje|flagel]] hebben en worden daarom wel ingedeeld bij de [[Unikonta]].


De ''[[Entamoeba histolytica]]'' kan de voor mensen gevaarlijke [[amoebedysenterie]] veroorzaken.
De ''[[Entamoeba histolytica]]'' kan de voor mensen gevaarlijke [[amoebedysenterie]] veroorzaken.
Regel 51: Regel 67:
{{Stamboom2/einde}}
{{Stamboom2/einde}}


==Zie ook==
⚫
{{Appendix|2=
* [[Protozoa]]
⚫
{{References}}

⚫
'''Literatuur'''
⚫
{{Appendix||2=
⚫
* [http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1550-7408.2005.00053.x/pdf {{en}}{{aut|Adl, S.M., A.G.B Simpson et al.}} (2005) ''The New Higher Level Classification of Eukaryotes with Emphasis on the Taxonomy of Protists'', The Journal of Eukaryotic Microbiology '''52''' (5), pp 399-451.]
==Referenties==
* [http://comenius.susqu.edu/biol/202/taxa.htm {{en}}{{aut|Holt, J.R. & C.A. Iudica}} (2013) ''Diversity of Life.'']
⚫
{{References||2}}
⚫
==Literatuur==
*{{citeer boek | auteur = Schilde C, Schaap P | taal = en | chapter = The Amoebozoa | volume = 983 | pages = 1–15 | year = 2013 | pmid = 23494299 | pmc = 4037983 | doi = 10.1007/978-1-62703-302-2_1 | chapter-url = https://link.springer.com/content/pdf/10.1007%2F978-1-62703-302-2_1.pdf | isbn = 978-1-62703-301-5 | series = Methods in Molecular Biology | title = Dictyostelium discoideum Protocols }}
⚫
* {{Citeer journal|auteur= Adl, S.M., A.G.B Simpson et al. |jaar=2005 |titel= The New Higher Level Classification of Eukaryotes with Emphasis on the Taxonomy of Protists |journal= The Journal of Eukaryotic Microbiology |volume= 52|issue= 5|pages=399-451 |url= http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1550-7408.2005.00053.x/pdf |doi= |taal=en|pmid=}}
*{{Citeer journal|auteur= Holt, J.R. & C.A. Iudica |jaar= 2013|titel=Diversity of Life |url= http://comenius.susqu.edu/biol/202/taxa.htm|taal=en}}
}}
}}
{{Commonscat|Amoebozoa}}
{{Commonscat|Amoebozoa}}

Versie van 9 sep 2020 19:09

Amoebozoa
Fossiel voorkomen:
Neoproterozoïcum[1] – heden
De slijmzwam Trichia varia
Taxonomische indeling
Domein:Eukaryota
Clade:Unikonta
Clade
Amoebozoa
Lühe, 1913
Afbeeldingen op Wikimedia Commons Wikimedia Commons
Amoebozoa op Wikispecies Wikispecies
Portaal  Portaalicoon   Biologie

Amoebozoa is een omvangrijke groep van eencellige eukaryoten, binnen de supergroep van de Unikonta.[2] De Amoebozoa bestaat uit ongeveer 2.400 amoeboïde protisten waarvan de meeste soorten zich voortbewegen met behulp van vingervormige pseudopodia.

Amoebozoa worden vaak geclassificeerd als een fylum binnen het rijk Protista,[3] of binnen het rijk Protozoa.[4] In het classificatiesysteem van de International Society of Protistologists wordt Amoebozoa binnen de Eukaryota geplaatst als een rangloze supergroep. Moleculaire analyses hebben uitgewezen dat Amoebozoa waarschijnlijk monofyletisch is. Meestal wordt het als zustergroep beschouwd van Opisthokonta, een andere belangrijke clade waartoe de schimmels en dieren behoren omvat, evenals zo'n 300 soorten eencellige protisten.[5]

Diversiteit

De meest bekende vertegenwoordigers van Amoebozoa zijn amoeboïde organismen, zoals Chaos, Entamoeba, Pelomyxa en uiteraard het geslacht Amoeba. Sommige soorten bezitten een omhulsel, anderen zijn naakt en hebben flagella. Vrijlevende soorten komen veel voor in zout en zoet water, maar ook in de bodem, mos en bladafval. Sommige amoebozoën leven als parasiet of symbiont met andere organismen, en van enkele soorten is bekend dat ze ziektes veroorzaken bij mensen en andere dieren.

Veruit de meeste Amoebozoa zijn eencellig, maar de groep omvat ook verschillende groepen slijmzwammen, die een macroscopisch, meercellig levensstadium hebben. Slijmzwammen bestaan uit veel individuele amoeboïde cellen die na meervoudige celdeling een macroscopisch plasmodium vormen. Ook kunnen cellen simpelweg aggregeren tot een plasmodium.

Amoebozoa variëren sterk in grootte. Sommige hebben een diameter van slechts 10-20 μm, andere groeien door tot macroscopische afmetingen. De soort Amoeba proteus, die wel 800 μm lang kan worden, wordt vaak in het onderwijs bestudeerd als een exemplarisch eencellig organisme, mede vanwege zijn handige formaat. Meerkernige amoeben zoals Chaos en Pelomyxa zijn vaak maar enkele millimeters lang zijn, en sommige meercellige amoebozoën, zoals heksenboter (Fuligo septica), kunnen een oppervlakte van enkele vierkante meters beslaan.[6]

Kenmerken

Alle Amoebozoa zijn eencellige organismen, die kenmerkend een amoeboïde vorm hebben. Ze bewegen zich met behulp van zogenaamde pseudopodia of schijnvoetjes, bij Amoebozoa lobopolobopodia genoemd, voort. Bij de meeste Amoebozoa ligt de cel naakt, behalve bij de Thecamoebida, waarbij de cel een omhulsel (theca) heeft. De cristae van de mitochondriën zijn meestal microtubuli, die in sommige taxa gereduceerd zijn. Sommige taxa kunnen meer dan één celkern hebben. Daarnaast zijn cysten, zoals celinsluitsels als parasomen of trichocysten niet zeldzaam. Amoebozoa kunnen in een bepaald ontwikkelingsstadium een enkel flagel hebben en worden daarom wel ingedeeld bij de Unikonta.

De Entamoeba histolytica kan de voor mensen gevaarlijke amoebedysenterie veroorzaken.

Binnen de slijmzwammen kunnen vele eencellige organismen zich ophopen, zodat de kolonie op een (meercellige) schimmel lijkt.

Indeling

Binnen de Amoebozoa worden acht groepen zonder taxonomische rang onderscheiden:[7]

Deze indeling wordt echter niet algemeen overgenomen. Een alternatieve, wat eenvoudigere indeling is als volgt[8]:

Zie ook

Zie de categorie Amoebozoa van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Amoebozoa&oldid=57093855"