Sisteronia

Sisteronia Status: Uitgestorven Fossiel voorkomen: Midden-Krijt
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia (Dieren) Stam: Chordata (Chordadieren) Klasse: Reptilia (Reptielen) Orde: Ichthyosauria Familie: Ophthalmosauridae Onderfamilie: Platypterygiinae
Geslacht
Sisteronia Fischer et al., 2014
Typesoort
Sisteronia seeleyi
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Sisteronia op Wikispecies
Portaal    Biologie Herpetologie

Sisteronia is een geslacht van uitgestorven ophthalmosauride ichthyosauriërs, bekend uit het Midden-Krijt van zuidoost-Engeland en zuidoost-Frankrijk. Het bevat als enige soort Sisteronia seeleyi.

Ontdekking

Sisteronia werd in 2014 benoemd door Valentin Fischer, Nathalie Bardet, Myette Guiomar en Pascal Godefroit en de typesoort is Sisteronia seeleyi. De geslachtsnaam is afgeleid van Sisteron, een gemeente in de Alpes-de-Haute-Provence in het zuidoosten van Frankrijk, waar relatief complete exemplaren zijn verzameld die toegewezen zijn aan Sisteronia, waaronder een gedeeltelijk in verband liggend skelet en ten minste drie extra in verband liggende exemplaren die in een privécollectie worden bewaard. De soortaanduiding seeleyi eert de beroemde Britse paleontoloog Harry Govier Seeley die duizenden fragmentarische exemplaren van ichthyosauriërs van de Cambridge Greensand-afzetting van de Lower Chalk-formatie catalogiseerde. Nu ondergebracht in de collecties van het Sedgwick Museum of Earth Sciences (CAMSM), het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (IRSNB), het Hunterian Museum and Art Gallery (GLAHM), het Leicester Museum & Art Gallery (LEICT) en het Natural History Museum (NHMUK), zijn de meeste van deze exemplaren nooit grondig opnieuw beoordeeld sinds de publicatie van Seeley in 1869, en omvatten het holotype van Sisteronia.

Fischer et alii wezen CAMSM B58257_67 aan als het holotype van Sisteronia. Het is een van de meest complete exemplaren uit de Cambridge Greensand-afzetting, dat een onvolledig, in verband liggend skelet vertegenwoordigt, inclusief een gedeeltelijk basicranium (het onderste deel van het achterhoofd), een schouderblad, een opperarmbeen en vijf centra.

Beschrijving

Sisteronia bezit drie autapomorfieën, unieke eigenschappen, die het onderscheiden van alle andere momenteel bekende platypterygiine ophthalmosauriden. Bij Sisteronia bezit het basioccipitale een verhoogd uitsteeksel op de bodem van het foramen magnum, het achterhoofdsgat. Zoals verder alleen waargenomen bij een juveniel exemplaar van Platypterygius australis, mist het opisthoticum bijna volledig een processus paroccipitalis. Volwassen individuen van Platypterygius australis missen deze toestand, in tegenstelling tot volwassen exemplaren van Sisteronia. De tanden van Sisteronia hebben een rechthoekige dwarsdoorsnede met een kleine kroon en wortel, waarbij de labiolinguale lengte overdwars gewoonlijk gelijk is aan de helft van de anteroposterieure lengte, dus de breedte in zijaanzicht. Zoals gesuggereerd door zijn delicate, slanke en niet versleten tanden, joeg Sisteronia op zachte en kleine prooien zoals kleine vissen en neocoleoïde koppotigen.

Het quadratum

Sisteronia kan ook worden onderscheiden van andere platypterygiines door een unieke combinatie van op zich niet unieke kenmerken. In tegenstelling tot Aegirosaurus en Sveltonectes insolitus, is de voorste tak van zijn bovenkaaksbeen naar voren verlengd en bereikt het niveau van het neusbeen. Net als bij Sisteronia insolitus heeft Sisteronia prominente opisthotische facetten op het basioccipitale en een brede holte van de sacculus op het opisthoticum, zoals te zien is bij Acamptonectes en volwassen individuen van 'P.' Australiër. Sisteronia heeft een U-vormig supraoccipitale, zoals Platypterygius australis, Platypterygius hercynicus en Ophthalmosaurus natans, en een horizontaal verkorte gewrichtsknobbbel van het quadratum zoals ook aanwezig bij Ophthalmosaurus icenicus en Sisteronia insolitus. Ten slotte heeft het opperarmbeen van Sisteronia een facet voor een achterste accessoire element, dus een extra onderarmbeen, zoals te zien is bij Ophthalmosaurus monocharactus, Platypterygius hercynicus, Platypterygius americanus en Platypterygius sp. uit Texas en de Northwest Territories.

Fylogenie

Fischer et alii (2013) wezen Sisteronia toe aan de Platypterygiinae omdat het verschillende synapomorfieën van deze clade bezit en de synapomorfieën van ophthalmosaurine ophthalmosauriden mist.

Een grote fylogenetische analyse uitgevoerd door Fischer (2013) in zijn niet-gepubliceerde proefschrift vond ook dat Sisteronia lid was van Platypterygiinae. Hoewel varianten van deze analyse formeel zijn gepubliceerd, zijn de scores van Sisteronia voornamelijk gebaseerd op onbeschreven verwezen materiaal dat momenteel in een privécollectie wordt bewaard, en daarom is de publicatie van dit cladogram in behandeling.

Het volgende cladogram toont een mogelijke fylogenetische positie van Sisteronia in Platypterygiinae volgens de analyse uitgevoerd door Zverkov en Jacobs (2020):

Ophthalmosauria

Ophthalmosaurinae Acamptonectes densus Mollesaurus periallus Ophthalmosaurus natans Ophthalmosaurus icenicus Gengasaurus nicosiai Nannopterygius yasykovi Nannopterygius enthekiodon Nannopterygius saveljeviensis Nannopterygius borealis Arthropterygius volgensis Arthropterygius lundi Arthropterygius thalassonotus Arthropterygius hoybergeti Arthropterygius chrisorum Platypterygiinae Brachypterygius extremus Aegirosaurus leptospondylus Muiscasaurus catheti Leninia stellans Sveltonectes insolitus Athabascasaurus bitumineus Platypterygius americanus Acuetzpalin carranzai Platypterygius sachicarum Caypullisaurus bonapartei Grendelius mordax Grendelius alekseevi Grendelius pseudoscythicus Grendelius zhuravlevi Undorosaurus kielanae Undorosaurus nessovi Undorosaurus gorodischensis Platypterygius australis Plutoniosaurus bedengensis Simbirskiasaurus birjukovi Platypterygius hercynicus Sisteronia seeleyi Platypterygius platydactylus Maiaspondylus lindoei

Bronnen, noten en/of referenties

Literatuur

• Valentin Fischer (2013). "Origin, biodiversity and extinction of Cretaceous ichthyosaurs". Liège, Belgium: Université de Liège: 576 pp.
• Fischer, V.; Bardet, N.; Guiomar, M.; Godefroit, P. (2014). "High Diversity in Cretaceous Ichthyosaurs from Europe Prior to Their Extinction". In Farke, Andrew A. PLoS ONE 9: e84709. doi:10.1371/journal.pone.0084709.

Noten

• Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Sisteronia op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.