Naar inhoud springen

Tskaltoebo (stad): verschil tussen versies

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerkingNieuwere bewerking →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
k Link naar doorverwijspagina Kirovsk gewijzigd in Kirovsk (oblast Loehansk) met DisamAssist.
infobox upgrade en update cijfers, redactie e.a
Regel 1: Regel 1:
{{Infobox plaats in Georgië
{{Infobox plaats in Georgië
| soort = Stad
| soort = Stad
⚫
| regio = Imereti
| land = Georgië
| deelstaat =
⚫
| regio = [[Imereti]]
| gemeente = [[Tskaltoebo (gemeente)|Tskaltoebo]]
| gemeente = [[Tskaltoebo (gemeente)|Tskaltoebo]]
| naam = Tskaltoebo
| naam = Tskaltoebo
| altnaam = წყალტუბო
| schriftnaam = {{lang|ka|წყალტუბო}}
| voormaligenamen =
| algemeen2 = 1953
| vlag =
⚫
| algemeennaam2 = Stad sinds
| wapen =
⚫
| inwoners = {{verlies}} 8.599 <ref name=geostatpop />
| statussinds = 1953
⚫
| meetjaar = 2022
⚫
| statussindsnaam = Stad sinds
⚫
| hoogte = 120
| gesticht =
⚫
| website=[https://tskaltubo.gov.ge/ tskaltubo.gov.ge]
⚫
| hoogte = 120
⚫
| lat_deg = 42
| inwoners = 8458
⚫
| lat_min = 19
⚫
| inwonersref = <ref name=geostatpop />
⚫
| lat_sec = 35
⚫
| meetjaar = 2023
| lat_dir = N
| etniciteit = [[Georgiërs|Georgisch]] (98,8%)
⚫
| lon_deg = 42
| etniciteitjaar = 2014
⚫
| lon_min = 36
⚫
| website = [https://tskaltubo.gov.ge/ tskaltubo.gov.ge]
⚫
| lon_sec = 02
| detailkaarttype = relief
| lon_dir = E
⚫
| lat_deg = 42
⚫
| image = Sanatorium Zheleznodorozhnik in Tsqaltubo, Georgia. 1957.jpg
⚫
| lat_min = 19
⚫
| caption = Sanatoria in Sovjet-Unie
⚫
| lat_sec = 35
⚫
| lon_deg = 42
⚫
| lon_min = 36
⚫
| lon_sec = 02
⚫
| image = Sanatorium Zheleznodorozhnik in Tsqaltubo, Georgia. 1957.jpg
⚫
| caption = Sanatoria in de Sovjet-Unie (1957)
}}
}}
'''Tskaltoebo''' ([[Georgisch]]: {{lang|ka|წყალტუბო}}) is een stad in het westen van [[Georgië]], in de [[Bestuurlijke indeling van Georgië|regio]] (''mchare'') [[Imereti]] met 8.599 inwoners (2022) en is het bestuurlijk centrum van de [[Tskaltoebo (gemeente)|gelijknamige gemeente]]. Het ligt op ongeveer 120 meter boven zeeniveau in het Noordelijke Colchis Heuvelland, 14 kilometer ten noordwesten van regiohoofdstad [[Koetaisi]] en 240 kilometer ten westen van hoofdstad [[Tbilisi]].
'''Tskaltoebo''' ([[Georgisch]]: {{lang|ka|წყალტუბო}}) is een stad in het westen van [[Georgië]], in de [[Bestuurlijke indeling van Georgië|regio]] (''mchare'') [[Imereti]] met 8.458 inwoners (2023) en is het bestuurlijk centrum van de [[Tskaltoebo (gemeente)|gelijknamige gemeente]]. Het ligt op ongeveer 120 meter boven zeeniveau in het Noordelijke Colchis Heuvelland, 14 kilometer ten noordwesten van regiohoofdstad [[Koetaisi]] en 240 kilometer ten westen van hoofdstad [[Tbilisi]]. Tskaltoebo kende hoogtijdagen in de [[Sovjet-Unie]] als [[kuuroord]]. Er staan in de stad verschillende monumentale kuuroorden uit deze periode, die niet meer in gebruik zijn. Een aantal sanatoria werd in 1992 beschikbaar gesteld aan vluchtelingen uit [[Abchazië]] en [[Zuid-Ossetië]].


== Geschiedenis ==
Tskaltoebo kende hoogtijdagen in de [[Sovjet-Unie]] sinds het in 1934 verbonden werd per spoor en stond bekend om zijn zachte klimaat en warme, licht radioactieve thermische bronnen. De bronnen werken tegen [[reuma]] en andere gewrichtsaandoeningen. Een aantal sanatoria is in 1992 beschikbaar gesteld aan vluchtelingen uit [[Abchazië]] en [[Zuid-Ossetië]].
Tskaltoebo bestaat minimaal sinds de 7e eeuw en in de 12e-13e eeuw stond de plaats bekend als geneeskrachtige plek.<ref name="imereti">{{Citeer web | url=http://imereti.gov.ge/geo/static/45/ | titel=წყალტუბოს მუნიციპალიტეტი (Gemeente Tskaltoebo) |werk=Website regio Imereti | bezochtdatum=2023-07-21 | taal=ka }}</ref> In de daaropvolgende eeuwen kende Tskaltoebo een bestaan van periodieke opleving, afhankelijk van de politieke of economische situatie van het land. In 1782 verschenen de eerste internationale publicaties over het geneeskrachtige water van Tskaltoebo, uitgebracht door de ''Berlijnse vereniging van vrienden van natuurwetenschappen''.<ref name="histowns">{{Citeer web | url=http://www.histowns.ge/ისტორიული/ქალაქი/წყალტუბო/ნომერი/44 | titel= წყალტუბო (Tskaltoebo) |werk=ისტორიული ქალაქების ქსელი (Netwerk van historische steden) | bezochtdatum=2023-07-21 | taal=ka }}</ref> Ondanks verschillende Europese publicaties over het heilzame water in Tskaltoebo en de [[Keizerrijk Rusland|Russische overheersing]] in de 19e eeuw, duurde het tot de 20e eeuw eer dit tot ontwikkeling van Tskaltoebo tot [[kuuroord]] leidt.

=== Ontwikkeling tot kuuroord ===
[[Bestand:Tskaltubo 14 14 28 610000.jpeg|miniatuur|260px|Sanatorium Tbilisi (1950-51)]]
In 1920 werd het territorium van Tskaltoebo genationaliseerd en kreeg het de functie van [[balneologie|balneologisch]] kuuroord. In 1926 bestond de Tskaltoebo-gemeenschap uit twee dorpen, met een bevolking van 7.528 mensen en een oppervlakte van 104,3&nbsp;km2.<ref name="histowns" /> Onder het [[Sovjet-Unie|Sovjetbewind]] werd de grootschalige ontwikkeling van Tskaltoebo ingezet. In de jaren 1930 werd het eerste ontwerpplan voor het kuuroord onder architectuur van [[Nikolai Severov]] opgesteld.<ref name="bse">{{Citeer web | url=http://bse.sci-lib.com/article121278.html | titel=Definition of "Tskaltubo" |werk=Great Soviet Encyclopedia, 3rd edition 1969–1978 | bezochtdatum=2023-07-21 | taal=ru }}</ref> In 1934 kreeg Tskaltoebo een spoorweg vanaf [[Koetaisi]] en reden er op een bepaald moment rechtstreekse treinen uit Moskou naar het kuuroord.

[[Bestand:Tskaltubo 14 13 18 658000.jpeg|miniatuur|260px|Voormalig hotel Savane]]
In 1952 herzagen de architecten Ioseb Zaalishvili en Valerian Kedia van het Wetenschappelijk Onderzoeksinstituut voor Spabehandeling en Fysiotherapie van Georgië het ontwerp van het algemene plan van Tskaltoebo. Ingegeven door de aard van de locatie kwamen zij uit op een ringvormig bouwplan.{{refn|Zie plattegrond in 'New Perspectives for Tskaltubo'.<ref>{{Citeer web | url=https://caucasusedition.net/new-perspectives-for-tskaltubo/ | titel=New Perspectives for Tskaltubo |werk=Caucasus Edition - Journal of Conflict Transformation | datum=2020-07-01 | bezochtdatum=2023-07-21 | taal=en }}</ref>}} Volgens het plan was Tskaltoebo ingedeeld in aparte balneologische, [[sanatorium]]- en woonzones. Badhuizen bevonden zich in het dal, in het Mineraalwaterpark. Dit park kreeg 150 loof- en naaldbomen. Het heuvelachtige terrein werd gebruikt voor de bouw van sanatoria en het zuidoostelijke deel van Tskaltoebo werd toegewezen aan woonwijken. Door de planmatige schikking van de sanatoria op de hellingen, als een amfitheater, zijn vanuit elk sanatorium de andere sanatoria te zien. In totaal kwamen er 22 sanatoria en negen badhuizen.<ref name="jamnews">{{Citeer web | url=https://jam-news.net/tskaltubo-georgias-abandoned-paradise/ | titel=Tskaltubo – Georgia’s abandoned paradise |werk=Jam News | datum=2019-07-30 | bezochtdatum=2023-07-21 | taal=en }}</ref>

In 1953 kreeg Tskaltoebo stadsrechten.<ref name="histowns" /> Het unieke aan Tskaltoebo is dat het ontworpen is volgens een wetenschappelijk onderbouwd plan.<ref name="imereti" /> Met 5.800 bedden was Tskaltoebo eind jaren 1980 een van de meest populaire toeristische bestemmingen in de Sovjet-Unie. De stad kreeg in volle bezetting 160.000 bezoekers per jaar.<ref name="histowns" /> In De Sovjet-periode zijn tientallen gebouwen in de stad verrezen die een kuuroord-functie hadden.<ref>{{Citeer web | url=https://abandonedrecreation.com/c20-tskaltubo/ | titel=C20: Guide to the architecture of Tskaltubo |werk=Abandoned Recreation| bezochtdatum=2023-07-21 | taal=en }}</ref>

=== Bron nr.6 ===
Het bekendste badhuis in Tskaltoebo is Bron nr.6, een badhuis in het centrale Mineraalwaterpark dat gebouwd werd voor [[Jozef Stalin]] met een privé badkamer voor de Sovjetleider. Stalin zou hier uiteindelijk maar een paar dagen hebben doorgebracht, maar zijn bezoek leidde wel tot de bouw van meer sanatoria. In 1953 werd in Tskaltoebo een [[datsja]] voor Stalin gebouwd die nog steeds boven de stad staat. Bron nr.6 was eigendom van het Sovjetministerie van Defensie en ontving 1.300 bezoekers per dag. Het werd in 2014 geprivatiseerd om volledig gerestaureerd te worden.<ref name="jamnews" /><ref>{{Citeer web | url=https://michaelharrison.org.uk/2019/12/spring-no-6-tskaltubo/ | titel=Spring No. 6 – Tskaltubo |werk=Left side of the road | datum=2019-12-30 | bezochtdatum=2023-07-21 | taal=en }}</ref>

Andere sanatoria zijn ook verkocht door de staat met grootse plannen voor herontwikkeling, maar deze zijn niet van de grond gekomen.<ref name="jamnews" />

=== Vluchtelingen ===
[[Bestand:Tskaltubo - Hotel Sakartvelo.jpg|miniatuur|260px|Voormalig hotel Sakartvelo bewoond door Georgische vluchtelingen]]
Door de burgeroorlogen in [[Abchazië]] en [[Zuid-Ossetië]] in 1991-1993 ontvluchtten veel etnisch [[Georgiërs]] naar centraal-Georgië. Deze [[Interne verdrevene]]n werden op verschillende plekken in het land opgevangen in leegstaande gebouwen, waaronder in de kuuroorden van Tskaltoebo die door het [[uiteenvallen van de Sovjet-Unie]] buiten gebruik waren geraakt. In 2014 woonden nog 5.000 van deze vluchtelingen in Tskaltoebo,bijna de helft van de bevolking.<ref name="jamnews" /> In de stad zijn sindsdien elf gebouwen gebouwd voor de permanente huisvesting van de vluchtelingen. De statige kuuroorden van weleer zijn geheel vervallen geraakt.

== Geografie en klimaat ==
Tskaltoebo ligt op de rand van het [[Colchis]]-laagland in de vallei van de rivier Tskaltoebo, een rechterzijrivier van de [[Rioni]]. De uitlopers van de Samgaroeli-heuvels liggen ten noorden van Tskaltoebo. Deze zijn onderdeel van het Okriba-heuvelland, of ook wel het Noordelijke Imereti-heuvelland. Het gebied is rijk aan [[kalksteen]].<ref name="GeomorphGeorgia">{{Citeer boek|titel=Geomorphology of Georgia|hoofdstuk=11.3 Northern Kolkheti Foothill Hillock Relief|auteur=Levan Tielidze|medeauteurs=Ramin Gobejishvili, Levan Maruashvili en Nikoloz Astakhov|taal=en|URL=https://link.springer.com/book/10.1007/978-3-319-77764-1|uitgever=Springer|plaats=|datum=2019|pagina's=199|ISBN=978-3-319-77764-1|bezochtdatum=2023-09-21}}</ref> Rondom de stad liggen theeplantages.

Het klimaat is er subtropisch nat. De zomers zijn warm en zonnig met een gemiddelde temperatuur van 24 °C in augustus. De winters zijn erg zacht en sneeuwloos met een gemiddelde temperatuur van 5°C in januari. De herfst is er lang, warm en zonnig. De totale jaarlijkse neerslag is 1700 millimeter en het aantal zonne-uren is 2000 per jaar.<ref name="bigenc">{{Citeer web | url=https://old.bigenc.ru/medicine/text/4678802 | titel=Цхалту́бо (Tskaltoebo) | bezochtdatum=2023-07-21 | werk=Grote Russische Encyclopedie | taal=ru }}</ref>

=== Balneologie ===
De voornaamste natuurlijke genezende factor in Tskaltoebo is het thermische mineraalwater met een temperatuur tot 35 ° C. Het water is licht [[Radioactiviteit|radioactief]] en heeft concentraties van radon, stikstofsulfaat, koolwaterstofchloride, calcium-natrium en magnesium. Het water wordt gebruikt om in te baden en zwemmen in zwembaden, maar ook voor inhalatie en spoeling bij ziekten in de bloedsomloop, beweging en ondersteuning, zenuwstelsel en gynaecologische ziekten.<ref name="bigenc" /> De bronnen werken tegen [[reuma]] en andere gewrichtsaandoeningen.


== Demografie ==
== Demografie ==
Begin 2022 had Tskaltoebo 8.599 inwoners,<ref name=geostatpop>{{Citeer web | url=https://www.geostat.ge/en/modules/categories/41/population | titel=Population and Demography - Population by cities and boroughs (daba), as of 1 January | datum=2022-01-01 | bezochtdatum=2022-09-05 | werk=National Statistics Office of Georgia, Geostat | taal=en }}</ref> een daling van bijna 24% sinds de volkstelling van 2014. De bevolking van Tskaltoebo bestond in 2014 vrijwel geheel uit [[Georgiërs]] (98,8%). De grootste etnische minderheid zijn [[Russen (volk)|Russen]], gevolgd door enkele tientallen [[Oekraïners]] en [[Armeniërs in Georgië|Armeniërs]].
Begin 2023 had Tskaltoebo 8.458 inwoners,<ref name=geostatpop>{{Citeer web | url=https://www.geostat.ge/en/modules/categories/41/population | titel=Population and Demography - Population by cities and boroughs (daba), as of 1 January | datum=2023-01-01 | bezochtdatum=2023-07-21 | werk=National Statistics Office of Georgia, Geostat | taal=en }}</ref> een daling van 25% sinds de volkstelling van 2014. De bevolking van Tskaltoebo bestond in 2014 vrijwel geheel uit [[Georgiërs]] (98,8%). De grootste etnische minderheid zijn [[Russen (volk)|Russen]], gevolgd door enkele tientallen [[Oekraïners]] en [[Armeniërs in Georgië|Armeniërs]].
{| class="wikitable" style="text-align:right"
{| class="wikitable" style="text-align:right"
|-
|-
! Jaar
! Jaar
! 1923 !! 1939 !! 1959 !! 1970 !! 1979 !! 1989 !! 2002{{refn|name="nootcensus2002"}} !! 2014 !! 2021 !! 2022
! 1923 !! 1939 !! 1959 !! 1970 !! 1979 !! 1989 !! 2002{{refn|name="nootcensus2002"}} !! 2014 !! 2020 !! 2023
|-
|-
! Aantal
! Aantal
| 2.207 || 3.409|| {{winst}} 11.575 || {{winst}} 16.572 || {{winst}} 17.658 || {{winst}} 21.280 || {{verlies}} 16.841 || {{verlies}} 11.281 || {{verlies}} 9.125 || {{verlies}} 8.599
| 2.207 || 3.409|| {{winst}} 11.575 || {{winst}} 16.572 || {{winst}} 17.658 || {{winst}} 21.280 || {{verlies}} 16.841 || {{verlies}} 11.281 || {{verlies}} 9.313 || {{verlies}} 8.458
|-
|-
|colspan=15 class="wikitable" style="align:left;text-align:left;background-color:#eaecf0"|Verantwoording data: Bevolkingsstatistiek Georgië 1897 tot heden<ref name="inwplaatsen">{{Citeer web | url=http://pop-stat.mashke.org/georgia-cities.htm | titel=Population cities & towns of Georgia | bezochtdatum=2022-09-05 | werk=Population Statistics Eastern Europe and former USSR | taal=en }}</ref><ref name="etn1923">{{Citeer web | url=http://pop-stat.mashke.org/georgia-ethnic-loc1923.htm | titel=Ethnic composition rural Georgia 1923 | bezochtdatum=2022-09-05 | werk=Population Statistics Eastern Europe and former USSR | taal=en }}</ref>{{refn|name="nootcensus2002"|Bij de volkstelling van 2014 werd een onverklaarbaar gat ten opzichte van de data van het nationaal statistisch bureau Geostat gevonden. Uit VN begeleid onderzoek is gebleken dat de volkstelling van 2002 ongeveer 8-9 procent te hoog was. Zie <ref name=retro2017>{{Citeer web | url=https://geostat.ge/media/20624/3.-Population-Dynamics_ENGL-_print_F.pdf | titel=Population Dynamics in Georgia - An Overview Based on the 2014 General Population Census Data | datum=2017-11-29 | bezochtdatum=2022-01-01 | werk=National Statistics Office of Georgia, Geostat | taal=en |formaat=pdf }}</ref>, "1. Introduction", Pagina 1.}}
|colspan=15 class="wikitable" style="align:left;text-align:left;background-color:#eaecf0"|Verantwoording data: Bevolkingsstatistiek Georgië 1897 tot heden<ref name="inwplaatsen">{{Citeer web | url=http://pop-stat.mashke.org/georgia-cities.htm | titel=Population cities & towns of Georgia | bezochtdatum=2022-09-05 | werk=Population Statistics Eastern Europe and former USSR | taal=en }}</ref><ref name="etn1923">{{Citeer web | url=http://pop-stat.mashke.org/georgia-ethnic-loc1923.htm | titel=Ethnic composition rural Georgia 1923 | bezochtdatum=2022-09-05 | werk=Population Statistics Eastern Europe and former USSR | taal=en }}</ref>{{refn|name="nootcensus2002"|Bij de volkstelling van 2014 werd een onverklaarbaar gat ten opzichte van de data van het nationaal statistisch bureau Geostat gevonden. Uit VN begeleid onderzoek is gebleken dat de volkstelling van 2002 ongeveer 8-9 procent te hoog was. Zie <ref name=retro2017>{{Citeer web | url=https://geostat.ge/media/20624/3.-Population-Dynamics_ENGL-_print_F.pdf | titel=Population Dynamics in Georgia - An Overview Based on the 2014 General Population Census Data | datum=2017-11-29 | bezochtdatum=2022-01-01 | werk=National Statistics Office of Georgia, Geostat | taal=en |formaat=pdf }}</ref>, "1. Introduction", Pagina 1.}}
Regel 41: Regel 74:


==Vervoer==
==Vervoer==
[[Bestand:Tskaltubo Railway Station.jpg|miniatuur|260px|Station van Tskaltoebo]]
Als gemeentelijk centrum dichtbij regio hoofdstad [[Koetaisi]] is de stad goed verbonden met regionale infrastructuur. De belangrijkste weg is de [[Lijst van Georgische hoofdwegen#1-50|nationale route Sh15]], de hoofdweg naar Koetaisi enerzijds en naar de regio [[Ratsja-Letsjchoemi en Kvemo Svaneti]] anderzijds. Verder is de stad verbinden met [[Choni (plaats)|Choni]] via de [[Lijst van Georgische hoofdwegen#51-101|Sh52]]. Sinds de jaren 1930 is Tskaltoebo per spoor verbonden Koetaisi maar sinds [[2020]] rijden er geen treinen meer.
Als gemeentelijk centrum dichtbij regio hoofdstad [[Koetaisi]] is de stad goed verbonden met regionale infrastructuur. De belangrijkste weg is de [[Lijst van Georgische hoofdwegen#1-50|nationale route Sh15]], de hoofdweg naar Koetaisi enerzijds en naar de regio [[Ratsja-Letsjchoemi en Kvemo Svaneti]] anderzijds. Verder is de stad verbinden met [[Choni (plaats)|Choni]] via de [[Lijst van Georgische hoofdwegen#51-101|Sh52]]. Sinds de jaren 1930 is Tskaltoebo per spoor verbonden Koetaisi maar sinds [[2020]] rijden er geen treinen meer.


Regel 57: Regel 91:
De lokale voetbalclub [[Samgoerali Tskaltoebo]] werd oorspronkelijk in 1945 opgericht en gebruikt het 26 Mei Stadion als thuisbasis. Door financiële problemen werd de club in [[2004]] opgeheven om in [[2009]] opnieuw van start te gaan. Sindsdien speelde de club in de [[Liga 3 (Georgië)|Liga 3]], maar voornamelijk in de [[Erovnuli Liga 2]]. Na seizoen [[2020]] promoveerde de club naar het hoogste niveau, [[Erovnuli Liga]].
De lokale voetbalclub [[Samgoerali Tskaltoebo]] werd oorspronkelijk in 1945 opgericht en gebruikt het 26 Mei Stadion als thuisbasis. Door financiële problemen werd de club in [[2004]] opgeheven om in [[2009]] opnieuw van start te gaan. Sindsdien speelde de club in de [[Liga 3 (Georgië)|Liga 3]], maar voornamelijk in de [[Erovnuli Liga 2]]. Na seizoen [[2020]] promoveerde de club naar het hoogste niveau, [[Erovnuli Liga]].


== Zie ook ==
== Externe links ==
{{Commonscatklein|Tsqaltubo}}
* {{ka}} [http://tskaltubo.gov.ge/ Website gemeente Tskaltoebo]
* {{ka}} [http://tskaltubo.gov.ge/ Website gemeente Tskaltoebo]
* {{en}} [https://abandonedrecreation.com/c20-tskaltubo/ C20: Guide to the architecture of Tskaltubo]


== Referenties ==
⚫
{{Appendix|2=
{{References||2}}
{{Commonscat}}
⚫
{{Appendix||2=
{{References}}
}}
}}


Versie van 21 jul 2023 22:02

Tskaltoebo
წყალტუბო
Stad in Georgië Vlag van Georgië
Tskaltoebo (Georgië)
Tskaltoebo
Geografie
Regio Imereti
Gemeente Tskaltoebo
Hoogte 120 m
Coördinaten 42° 20′ NB, 42° 36′ OL
Bevolking
Inwoners (2023) 8.458 [1]
Etniciteit (2014) Georgisch (98,8%)
Overige informatie
Stad sinds 1953
Tijdzone UTC+4
Website tskaltubo.gov.ge
Tskaltoebo in Imereti
Tskaltoebo (Imereti)
Tskaltoebo
Foto's
Sanatoria in de Sovjet-Unie (1957)
Sanatoria in de Sovjet-Unie (1957)
Portaal  Portaalicoon   Georgië

Tskaltoebo (Georgisch: წყალტუბო) is een stad in het westen van Georgië, in de regio (mchare) Imereti met 8.458 inwoners (2023) en is het bestuurlijk centrum van de gelijknamige gemeente. Het ligt op ongeveer 120 meter boven zeeniveau in het Noordelijke Colchis Heuvelland, 14 kilometer ten noordwesten van regiohoofdstad Koetaisi en 240 kilometer ten westen van hoofdstad Tbilisi. Tskaltoebo kende hoogtijdagen in de Sovjet-Unie als kuuroord. Er staan in de stad verschillende monumentale kuuroorden uit deze periode, die niet meer in gebruik zijn. Een aantal sanatoria werd in 1992 beschikbaar gesteld aan vluchtelingen uit Abchazië en Zuid-Ossetië.

Geschiedenis

Tskaltoebo bestaat minimaal sinds de 7e eeuw en in de 12e-13e eeuw stond de plaats bekend als geneeskrachtige plek.[2] In de daaropvolgende eeuwen kende Tskaltoebo een bestaan van periodieke opleving, afhankelijk van de politieke of economische situatie van het land. In 1782 verschenen de eerste internationale publicaties over het geneeskrachtige water van Tskaltoebo, uitgebracht door de Berlijnse vereniging van vrienden van natuurwetenschappen.[3] Ondanks verschillende Europese publicaties over het heilzame water in Tskaltoebo en de Russische overheersing in de 19e eeuw, duurde het tot de 20e eeuw eer dit tot ontwikkeling van Tskaltoebo tot kuuroord leidt.

Ontwikkeling tot kuuroord

Sanatorium Tbilisi (1950-51)

In 1920 werd het territorium van Tskaltoebo genationaliseerd en kreeg het de functie van balneologisch kuuroord. In 1926 bestond de Tskaltoebo-gemeenschap uit twee dorpen, met een bevolking van 7.528 mensen en een oppervlakte van 104,3 km2.[3] Onder het Sovjetbewind werd de grootschalige ontwikkeling van Tskaltoebo ingezet. In de jaren 1930 werd het eerste ontwerpplan voor het kuuroord onder architectuur van Nikolai Severov opgesteld.[4] In 1934 kreeg Tskaltoebo een spoorweg vanaf Koetaisi en reden er op een bepaald moment rechtstreekse treinen uit Moskou naar het kuuroord.

Voormalig hotel Savane

In 1952 herzagen de architecten Ioseb Zaalishvili en Valerian Kedia van het Wetenschappelijk Onderzoeksinstituut voor Spabehandeling en Fysiotherapie van Georgië het ontwerp van het algemene plan van Tskaltoebo. Ingegeven door de aard van de locatie kwamen zij uit op een ringvormig bouwplan.[6] Volgens het plan was Tskaltoebo ingedeeld in aparte balneologische, sanatorium- en woonzones. Badhuizen bevonden zich in het dal, in het Mineraalwaterpark. Dit park kreeg 150 loof- en naaldbomen. Het heuvelachtige terrein werd gebruikt voor de bouw van sanatoria en het zuidoostelijke deel van Tskaltoebo werd toegewezen aan woonwijken. Door de planmatige schikking van de sanatoria op de hellingen, als een amfitheater, zijn vanuit elk sanatorium de andere sanatoria te zien. In totaal kwamen er 22 sanatoria en negen badhuizen.[7]

In 1953 kreeg Tskaltoebo stadsrechten.[3] Het unieke aan Tskaltoebo is dat het ontworpen is volgens een wetenschappelijk onderbouwd plan.[2] Met 5.800 bedden was Tskaltoebo eind jaren 1980 een van de meest populaire toeristische bestemmingen in de Sovjet-Unie. De stad kreeg in volle bezetting 160.000 bezoekers per jaar.[3] In De Sovjet-periode zijn tientallen gebouwen in de stad verrezen die een kuuroord-functie hadden.[8]

Bron nr.6

Het bekendste badhuis in Tskaltoebo is Bron nr.6, een badhuis in het centrale Mineraalwaterpark dat gebouwd werd voor Jozef Stalin met een privé badkamer voor de Sovjetleider. Stalin zou hier uiteindelijk maar een paar dagen hebben doorgebracht, maar zijn bezoek leidde wel tot de bouw van meer sanatoria. In 1953 werd in Tskaltoebo een datsja voor Stalin gebouwd die nog steeds boven de stad staat. Bron nr.6 was eigendom van het Sovjetministerie van Defensie en ontving 1.300 bezoekers per dag. Het werd in 2014 geprivatiseerd om volledig gerestaureerd te worden.[7][9]

Andere sanatoria zijn ook verkocht door de staat met grootse plannen voor herontwikkeling, maar deze zijn niet van de grond gekomen.[7]

Vluchtelingen

Voormalig hotel Sakartvelo bewoond door Georgische vluchtelingen

Door de burgeroorlogen in Abchazië en Zuid-Ossetië in 1991-1993 ontvluchtten veel etnisch Georgiërs naar centraal-Georgië. Deze Interne verdrevenen werden op verschillende plekken in het land opgevangen in leegstaande gebouwen, waaronder in de kuuroorden van Tskaltoebo die door het uiteenvallen van de Sovjet-Unie buiten gebruik waren geraakt. In 2014 woonden nog 5.000 van deze vluchtelingen in Tskaltoebo,bijna de helft van de bevolking.[7] In de stad zijn sindsdien elf gebouwen gebouwd voor de permanente huisvesting van de vluchtelingen. De statige kuuroorden van weleer zijn geheel vervallen geraakt.

Geografie en klimaat

Tskaltoebo ligt op de rand van het Colchis-laagland in de vallei van de rivier Tskaltoebo, een rechterzijrivier van de Rioni. De uitlopers van de Samgaroeli-heuvels liggen ten noorden van Tskaltoebo. Deze zijn onderdeel van het Okriba-heuvelland, of ook wel het Noordelijke Imereti-heuvelland. Het gebied is rijk aan kalksteen.[10] Rondom de stad liggen theeplantages.

Het klimaat is er subtropisch nat. De zomers zijn warm en zonnig met een gemiddelde temperatuur van 24 °C in augustus. De winters zijn erg zacht en sneeuwloos met een gemiddelde temperatuur van 5°C in januari. De herfst is er lang, warm en zonnig. De totale jaarlijkse neerslag is 1700 millimeter en het aantal zonne-uren is 2000 per jaar.[11]

Balneologie

De voornaamste natuurlijke genezende factor in Tskaltoebo is het thermische mineraalwater met een temperatuur tot 35 ° C. Het water is licht radioactief en heeft concentraties van radon, stikstofsulfaat, koolwaterstofchloride, calcium-natrium en magnesium. Het water wordt gebruikt om in te baden en zwemmen in zwembaden, maar ook voor inhalatie en spoeling bij ziekten in de bloedsomloop, beweging en ondersteuning, zenuwstelsel en gynaecologische ziekten.[11] De bronnen werken tegen reuma en andere gewrichtsaandoeningen.

Demografie

Begin 2023 had Tskaltoebo 8.458 inwoners,[1] een daling van 25% sinds de volkstelling van 2014. De bevolking van Tskaltoebo bestond in 2014 vrijwel geheel uit Georgiërs (98,8%). De grootste etnische minderheid zijn Russen, gevolgd door enkele tientallen Oekraïners en Armeniërs.

Jaar 1923 1939 1959 1970 1979 1989 2002[12] 2014 2020 2023
Aantal 2.207 3.409 Gestegen 11.575 Gestegen 16.572 Gestegen 17.658 Gestegen 21.280 Gedaald 16.841 Gedaald 11.281 Gedaald 9.313 Gedaald 8.458
Verantwoording data: Bevolkingsstatistiek Georgië 1897 tot heden[13][14][12]

Vervoer

Station van Tskaltoebo

Als gemeentelijk centrum dichtbij regio hoofdstad Koetaisi is de stad goed verbonden met regionale infrastructuur. De belangrijkste weg is de nationale route Sh15, de hoofdweg naar Koetaisi enerzijds en naar de regio Ratsja-Letsjchoemi en Kvemo Svaneti anderzijds. Verder is de stad verbinden met Choni via de Sh52. Sinds de jaren 1930 is Tskaltoebo per spoor verbonden Koetaisi maar sinds 2020 rijden er geen treinen meer.

Stedenbanden

Tskaltoebo onderhoudt stedenbanden met:[16]

Sport

De lokale voetbalclub Samgoerali Tskaltoebo werd oorspronkelijk in 1945 opgericht en gebruikt het 26 Mei Stadion als thuisbasis. Door financiële problemen werd de club in 2004 opgeheven om in 2009 opnieuw van start te gaan. Sindsdien speelde de club in de Liga 3, maar voornamelijk in de Erovnuli Liga 2. Na seizoen 2020 promoveerde de club naar het hoogste niveau, Erovnuli Liga.

Externe links

Referenties

Zie de categorie Tsqaltubo van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tskaltoebo_(stad)&oldid=64751090"