1-butaanthiol

1-butaanthiol
Structuurformule en molecuulmodel
	Structuurformule van 1-butaanthiol
Algemeen
Molecuulformule	C4H10S
IUPAC-naam	butaan-1-thiol
Andere namen	n-butaanthiol, 1-butylmercaptaan
Molmassa	90,1872 g/mol
SMILES	CCCCS
InChI	1/C4H10S/c1-2-3-4-5/h5H,2-4H2,1H3
CAS-nummer	109-79-5
EG-nummer	203-705-3
PubChem	8012
Wikidata	Q195823
Beschrijving	Kleurloze tot gele vloeistof met zeer onaangename geur
Waarschuwingen en veiligheidsmaatregelen
H-zinnen	H225 - H302 - H315 - H319 - H332 - H335
EUH-zinnen	geen
P-zinnen	P210 - P261 - P305+P351+P338
VN-nummer	2347
ADR-klasse	Gevarenklasse 3
LD50 (ratten)	1500 mg/kg
Fysische eigenschappen
Aggregatietoestand	vloeibaar
Kleur	kleurloos-geel
Dichtheid	0,83 g/cm³
Smeltpunt	−116 °C
Kookpunt	98 °C
Vlampunt	2 °C
Dampdruk	(bij 20°C) 4000 Pa
Oplosbaarheid in water	0,6 g/L
Goed oplosbaar in	ethanol, di-ethylether
Matig oplosbaar in	water
log(Pow)	2,28
Tenzij anders vermeld zijn standaardomstandigheden gebruikt (298,15 K of 25 °C, 1 bar).
Portaal	Scheikunde

1-butaanthiol of n-butylmercaptaan (IUPAC: butaan-1-thiol) is een organische verbinding met als brutoformule C₄H₁₀S. De zuivere stof komt voor als een vluchtige, heldere, licht ontvlambare vloeistof met een zeer sterke afstotende zwavelgeur, die gelijkt op de geur die stinkdieren ter verdediging verspreiden. De vloeistof die de stinkdieren afscheiden bestaat voor een groot deel uit chemisch gelijkaardige verbindingen.

1-butaanthiol is een thiol en bijgevolg het zwavelanaloog van 1-butanol.

Toepassingen[bewerken | brontekst bewerken]

1-butaanthiol wordt aan aardgas toegevoegd als waarschuwingsstof. In Nederland en enkele andere landen wordt echter tetrahydrothiofeen gebruikt. Het is een tussenproduct bij de synthese van landbouwchemicaliën, herbiciden en ontbladeringsmiddelen.

1-butaanthiol wordt gebruikt in de polymeerindustrie voor de productie van polymerisatiekatalysatoren en voor additieven voor synthetische rubbers en kunststoffen. Het wordt ook aangewend als industrieel oplosmiddel.

Toxicologie en veiligheid[bewerken | brontekst bewerken]

1-butaanthiol is licht ontvlambaar. De damp is zwaarder dan lucht en kan op afstand ontstoken worden. De stof reageert heftig met sterk oxiderende stoffen, zoals salpeterzuur.

1-butaanthiol is vluchtig en irriterend voor de ogen, de huid en de luchtwegen. Ze kan effecten hebben op de schildklier. Bij blootstelling aan hoge concentraties kunnen er effecten op het zenuwstelsel optreden, met als gevolg verminderd bewustzijn, duizeligheid, en bij lange blootstelling bewusteloosheid en zelfs coma.

De geurdrempel van 1-butaanthiol is zo laag, dat men de stof reeds waarneemt bij een concentratie die lager ligt dan de blootstellingsgrens. In de Verenigde Staten is de drempelwaarde voor blootstelling aan butaanthiol 0,5 ppm (1,8 mg/m³) als tijdgewogen gemiddelde. De geurdrempel ligt tussen 1 en 48 ppb.^[1]