Gifkaakdragers
| Gifkaakdragers Fossiel voorkomen: Midden-Cambrium[1] – heden | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
| Levende en uitgestorven cheliceraten. | |||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||
| |||||||||
| Onderstam | |||||||||
| Chelicerata Heymons, 1911 | |||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||
Gifkaakdragers op  Wikispecies
| |||||||||
| |||||||||
Chelicerata is een grote onderstam van de Arthropoda (geleedpotigen). Tot de Chelicerata behoren de zeespinnen (Pycnogonida), spinachtigen (Arachnida) en een aantal uitgestorven groepen, waaronder de zeeschorpioenen.[2] De spinnen, schorpioenen en degenkrabben zijn bekende vertegenwoordigers.
De cheliceraten zijn ontstaan in het Midden-Cambrium; de eerste erkende cheliceraatfossielen, behorend tot Sanctacaris, zijn gedateerd op een ouderdom van 508 miljoen jaar. Vroege cheliceraten waren zeedieren die in morfologie veel gemeenhadden met de Xiphosura en pycnogoniden (zeespinnen). Tegenwoordig zijn er meer dan 77.000 terrestrische cheliceraten beschreven. Mogelijk zijn er nog honderdduizenden niet geïdentificeerd.
Zoals alle geleedpotigen hebben Chelicerata gesegmenteerde lichamen met een hard exoskelet, opgebouwd uit verschillende lagen van eiwitten en chitine. De lichaamssegmenten zijn gefuseerd tot een prosoma (kopborststuk) en een opisthosoma of abdomen. De Chelicerata zijn vernoemd naar hun klauwachtige mondaanhangsels genaamd cheliceren. In de meeste subgroepen zijn het beweegbare tangen die enkel worden gebruikt om te eten. De cheliceren van sommige spinnen, zoals solifugen, zijn gemodificeerd tot giftanden waarmee de spin actief kan jagen.[3]
Chelicerata waren oorspronkelijk roofdieren, maar de groep heeft gedurende de evolutie verschillende voedingsstrategieën ontwikkeld: predatie, parasitisme, herbivorie en zelfs detrivorie. Hoewel hooiwagens vast voedsel kunnen verteren, zijn de ingewanden van de meeste moderne cheliceraten hiervoor te smal; ze maken hun voedsel over het algemeen vloeibaar door het te malen met hun cheliceren en pedipalp. Terrestrische cheliceraten beschikken over excretieorganen genaamd buizen van Malpighi, structuren die zich onafhankelijk in insecten hebben ontwikkeld.
Taxonomie
Chelicerata zijn verdeeld in vier klassen, waarvan één uitgestorven:
- Arachnida (Spinachtigen)
- Merostomata (Degenkrabben)
- Pycnogonida (Zeespinnen)
Uitgestorven
- Eurypterida (Zeeschorpioenen) †
Er wordt verwantschap vermoed met de eveneens uitgestorven trilobieten.
Bronnen, noten en/of referenties
|