De flauwgevallen patiënt

De flauwgevallen patiënt
Kunstenaar	Rembrandt van Rijn
Signatuur	RHF
Jaar	1624-1625
Genre	allegorie
Techniek	olieverf, paneel
Afmetingen	31,75 × 25,4 cm
Locatie	Leiden Collection
Inventarisnummer	RR-111
	RKD-gegevens
Portaal	Kunst & Cultuur

De flauwgevallen patiënt (de reukzin) is een klein schilderij van Rembrandt van Rijn (1606-1669) dat verloren was gewaand, maar dat in 2015 ontdekt is bij een kunstveiling. Het is een paneel van 21,6 × 17,8 cm, gemaakt in 1624-1625.

Het tafereel toont hoe iemand een chirurgijn helpt om zijn patiënt bij kennis te laten komen na een aderlating. Dat gebeurt door de flauwgevallen man aan een doek met ammonia te laten ruiken. Op een prent aan de achterzijde van het tafereel staat de signatuur RHF. Dit staat voor “Rembrandt Harmensz fecit” (Rembrandt Harmenszoon maakte dit) en is de allervroegst bekende signatuur van Rembrandt.

Een Amerikaans veilinghuis bood het schilderij in 2015 aan onder de titel Europese School, negentiende eeuw en opende het bieden bij € 250. Ondanks de slechte staat waarin het kunstwerk verkeerde, vermoedden kunstkenners dat het om een Rembrandt ging en werd het in 2016 verkocht voor € 870.000. Het paneel is sindsdien in het bezit van Thomas S. Kaplan, de eigenaar van The Leiden Collection, een New Yorkse privécollectie met ruim 200 schilderijen van 17-eeuwse meesters, met name Leidse schilders.

Onderzoek heeft uitgewezen dat het daadwerkelijk om een Rembrandt gaat. Het behoort bij een serie van vijf allegorische schilderijtjes die de zintuigen verbeelden. Rembrandts zintuigschilderijen De drie musici (het gehoor) en De operatie (het gevoel) waren al opgenomen in The Leiden Collection. Het Leidse Museum De Lakenhal is eigenaar van De brillenverkoper (het gezichtsvermogen). Het vijfde en laatste zintuigschilderij dat de smaak uitbeeldt, is (nog) niet teruggevonden.

Bronnen