Haldanodon
| Haldanodon Status: Uitgestorven Fossiel voorkomen: Laat-Jura | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||
| |||||||||||
| Geslacht | |||||||||||
| Haldanodon Kühne & Krusat, 1972 | |||||||||||
| Typesoort | |||||||||||
| Haldanodon exspectatus | |||||||||||
| |||||||||||
Haldanodon[1] is een geslacht van uitgestorven docodonte Mammaliaformes dat leefde in het Laat-Jura (Kimmeridgien, ongeveer 145 miljoen jaar geleden). De fossiele overblijfselen zijn gevonden in Portugal, in de bekende fossielenvindplaats Guimarota, in de Alcobaça-formatie. Het kan een semi-aquatische gravende insecteneter zijn geweest, vergelijkbaar in gewoonten met desmans en het vogelbekdier. Er zijn verschillende exemplaren bekend, waaronder een gedeeltelijk skelet en goed bewaarde schedels.
Naamgeving[bewerken | brontekst bewerken]
Tussen 1959 en 1961 werden in de kolenmijn van Guimarota fossielen verzameld door Kuehne en Wolfgang Frey.
In 1968 publiceerde Walter Georg Kuehne de geslachtsnaam Haldanodon maar het bleef een onbeschreven nomen nudum. De typesoort Haldanodon expectatus werd in 1972 alsnog geldig door hem en Georg Krusat benoemd.[2]
Tussen 1972 en 1983 werd de mijn speciaal voor paleontologisch onderzoek heropend waarbij nog eens tientallen botten verzameld werden.
Beschrijving[bewerken | brontekst bewerken]
Haldanodon was ongeveer net zo lang als een desman en had mogelijk een vergelijkbare ecologie. De schedel was laag en driehoekig van bovenaf gezien. Gedurende vele jaren had het het best bekende schedelmateriaal van alle docodonten, waardoor het van vitaal belang was voor het begrijpen van de taxonomische positie van die zoogdierachtige groep. Het was de eerste mammaliaform uit het Mesozoïcum die werd ontdekt met turbinale platen, een complex systeem van de neusholten bij zoogdieren waarmee ze vocht uit de uitgeademde lucht terugwinnen. Het behield echter ook enkele merkwaardig basale eigenschappen die gedeeld werden met niet-mammaliaforme cynodonten.
Het lichaam was compact en de poten waren kort en robuust. Het gewrichtsvlak van het distale opperarmbeen was bijzonder verbreed, wat wijst op sterke spieren om te graven of te zwemmen. De voorpoten waren relatief kort en de botten van de voorpoot waren gebogen en zijdelings samengedrukt.
Classificatie[bewerken | brontekst bewerken]
Haldanodon was een docodont, onderdeel van een groep vroege Mammaliaformes uit het Jura tot het Krijt met gespecialiseerde tanden. Haldanodon wordt specifiek beschouwd als een docodontide en is in veel analyses gevonden als het zustertaxon van Docodon.
Fylogenie[bewerken | brontekst bewerken]
| Mammaliaformes |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Paleobiologie[bewerken | brontekst bewerken]
Haldanodon kan een gravende en/of semi-aquatische insecteneter zijn geweest, vergelijkbaar in levensstijl met de moderne desmans en Ornithorhynchus (het vogelbekdier). Hierop duiden enkele skeletkenmerken, zoals een breed schouderblad en stevige ledematen met gespecialiseerde gewrichten. Het had waarschijnlijk een gespreide gang op basis van de configuratie van zijn ledematen, maar dit is waarschijnlijk een gevolg van zijn gespecialiseerde levensstijl in plaats van een basale eigenschap. De vingers en klauwen van de voorpoot lijken nauw overeen te komen met krassen-gravende moderne zoogdieren zoals gordel- en schubdieren, in plaats van schopgravers zoals mollen.
Bronnen, noten en/of referenties
|