Ponten over het Noordzeekanaal
De ponten over het Noordzeekanaal zijn drie veerdiensten over het Noordzeekanaal in de Nederlandse provincie Noord-Holland. De veerdiensten worden sinds 1 juli 2013 onderhouden door het Amsterdamse vervoerbedrijf GVB.
Elk van de drie diensten maakt gebruik van één veerpont die dag en nacht vaart (24-uursdienst). Tijdens de sluiting van de Velsertunnel voer de Velserpont in de spitsuren met twee ponten.[1] Voetgangers, fietsers, bromfietsers en ander langzaam verkeer worden gratis overgezet, voor (vracht)auto's en motorfietsen moet op de pont betaald worden.
Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]
Tussen 1865 en 1876 werd het Noordzeekanaal gegraven waardoor bruggen en ponten noodzakelijk werden voor de verbinding tussen het noordelijk en het zuidelijk deel van Noord-Holland. De bruggen zijn later verwijderd omdat zij een belemmering vormden voor het scheepvaartverkeer.
Door de aanleg van verkeerstunnels onder het kanaal, met name de Velsertunnel in 1957 en de Coentunnel in 1966, werden de ponten minder belangrijk voor het autoverkeer. Echter, vrachtwagens met gevaarlijke stoffen, vrachtwagens hoger dan 4 meter, voetgangers, fietsen, bromfietsen en invalidenvoertuigen mogen geen gebruik maken van de tunnels en zijn dus aangewezen op de pont om aan de overzijde te komen.
De drie veerdiensten werden lange tijd onderhouden door Rijkswaterstaat. In 1997 werd de exploitatie overgedragen aan het vervoerbedrijf Naco, toen vallend onder NZH, vanaf 1999 opgegaan in Connexxion. Vanaf 1997 moeten automobilisten betalen voor de overtocht.[2]
In december 2007 werd de verantwoordelijkheid door de Nederlandse Rijksoverheid overgedragen aan de gemeente Amsterdam.[3] Aanvankelijk bleef de exploitatie bij Connexxion, maar vanaf 1 juli 2013 worden de verbindingen onderhouden door het GVB, dat de ponten van Connexxion overnam.
Van 1998 tot eind 2013 voer ook nog de veerdienst Fast Flying Ferry van Connexxion met draagvleugelboten over het Noordzeekanaal tussen Velsen-Zuid en het Centraal Station in Amsterdam.
Velserpont[bewerken | brontekst bewerken]
De Velserpont vaart tussen Velsen-Zuid, ten oosten van IJmuiden, en Velsen-Noord.
Door de aanleg van het Noordzeekanaal werd het dorp Velsen in 1872 in tweeën gesneden. Aanvankelijk was er een draaibrug, die later werd gesloopt omdat deze het scheepvaartverkeer hinderde. In 1902 werd de voetbrug vervangen door een stoompont, waarop ook rails werd gelegd voor de stoomtram Haarlem – Alkmaar die van 1906 tot de opheffing van deze tramlijn in 1924 gebruik maakte van de pont.[4]
Aanvankelijk lag de pont tussen het oude dorp Velsen (Meervlietstraat) en de Wijkerstraatweg in Velsen-Noord. Na de sloop van de Velserspoorbrug in 1958 werd de pontverbinding in 1963 naar het westen verplaatst en verbindt nu de Stationsweg / Kanaalweg met de Pontweg aan de noordoever.
De wandelroute Hollands Kustpad maakt op het traject Duin- en Polderpad (LAW 5-3) van Haarlem naar Bergen aan Zee ook gebruik van deze pont.
Stoompont (Rijkspont 6) bij Velsen-Zuid, nog voor de verplaatsing richting IJmuiden; begin jaren ’60.
Velserpont met de Hoogovens op de achtergrond in 2000.
Velserpont met Rijkspont 6 in het kleurenschema van Connexxion; 2010.
Velserpont met GVB pont 8; 2013.
Buitenhuizenpont[bewerken | brontekst bewerken]
De Buitenhuizenpont vaart tussen de Noordzeekanaalweg (N202) bij Zijkanaal C, aan de rand van de Houtrakpolder in het Recreatiegebied Spaarnwoude, en de N246 bij de gehuchten Buitenhuizen en Nauerna, bij Assendelft in de gemeente Zaanstad.
De wandelroutes Stelling van Amsterdam (Streekpad 9) en Noord-Hollandpad maken ook gebruik van de pont.
Rijkspont nr. 7 te Buitenhuizen; 25 juli 2007.
Buitenhuizenpont met Rijkspont 7 in 2007.
Buitenhuizenpont met Rijkspont 9 in 2008.
GVB Pont 9 op het Noordzeekanaal bij Buitenhuizen; 2017.
Hempont[bewerken | brontekst bewerken]
De Hempont vaart tussen het Hempontplein bij de Nieuwe Hemweg (s101) in het Westelijk Havengebied van Amsterdam en de Hemkade en de Provincialeweg (s152) in Zaandam. Deze verbinding werd ingesteld in 1876, het jaar dat het kanaal voltooid werd.[5]
Naast de Hempont lag van 1878 tot 1983 de Hembrug in de Spoorlijn Den Helder - Amsterdam
De Hempont, gezien vanaf de Hembrug, met op de achtergrond de Artillerie-Inrichtingen; 1933.
GVB Pont 6 op het Noordzeekanaal bij de Hemkade; 2019.
Noordzeekanaalponten[bewerken | brontekst bewerken]
Voor de dienst op de pontveren over het Noordzeekanaal heeft het GVB vijf grote ponten (ex-Connexxion, Rijkswaterstaat).
- Dieselponten: 4, 6, 7, 8, 9
- Elektrische ponten: 100, 101, 102, 103 (geleverd / in aanbouw in 2021-2023)
Voormalige Rijksponten[bewerken | brontekst bewerken]
De Rijksponten 4, 5 en 6 zijn gebouwd in 1933 door de Nederlandsche Dok en Scheepsbouw Maatschappij te Amsterdam. De Rijksponten 7, 8 en 9 zijn gebouwd in 1935 door de Bouwwerf Klop te Sliedrecht. Eerste eigenaar was Rijkswaterstaat Stoompont Verendienst in Velsen, later werd dit Rijkswaterstaat directie Noord-Holland. De ponten waren lange tijd geel-wit geschilderd, sinds 2007 waren zij in het kleurenschema van Connexxion (geel-groen).
Van mei 2007 tot mei 2021 lag een oude Rijkspont (nr. 5) aan de De Ruijterkade achter het Centraal Station als drijvende fietsenstalling. Deze was rood met wit geschilderd.
Op 1 juli 2013 werden de vijf overige ponten (4, 6, 7, 8 en 9) van Connexxion overgenomen en zijn in GVB-huisstijlkleuren blauw met wit gebracht.
In 2021-2023 worden de ponten vervangen door de nieuwe elektrische ponten.[6][7]
Nieuwe elektrische ponten[bewerken | brontekst bewerken]
Ter vervanging van de ruim 85 jaar oude ex-Rijksponten schaft het GVB vijf nieuwe elektrische ponten aan die in de periode 2021-2023 in dienst komen.[8][9] In 2021 werden de ponten 100 en 101 afgeleverd.
Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]
- Amsterdamse veren (over het IJ)
Externe link[bewerken | brontekst bewerken]
Bronnen, noten en/of referenties
|