Ixalerpeton
| Ixalerpeton Status: Uitgestorven Fossiel voorkomen: Laat-Trias | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Geslacht | |||||||||||||
| Ixalerpeton Cabreira et al., 2016 | |||||||||||||
| Typesoort | |||||||||||||
| Ixalerpeton polesinensis | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Skelet van Ixalerpeton | |||||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Ixalerpeton[1][2] (betekent 'springend reptiel') is een geslacht van uitgestorven lagerpetide Avemetatarsalia met als enige soort Ixalerpeton polesinensis. Het leefde in het Laat-Trias van Brazilië naast de sauropodomorfe dinosauriër Buriolestes.
Ontdekking en naamgeving[bewerken | brontekst bewerken]
Het holotype-exemplaar ULBRA-PVT059 van Ixalerpeton bestaat uit delen van de schedel, de wervelkolom en alle vier de ledematen. Het exemplaar komt uit de Santa Maria-formatie uit het Carnien van Brazilië en werd gevonden naast twee individuen van Buriolestes en een paar dijbeenderen die behoren tot het tweede individu van Ixalerpeton. De geslachtsnaam Ixalerpeton combineert de Griekse woorden ixalos ('springend') en herpeton ('kruipend dier'), en de soortaanduiding polesinensis verwijst naar de stad São João do Polêsine, waar de opgravingslocatie zich bevindt.
Beschrijving[bewerken | brontekst bewerken]
Ixalerpeton is een kleine dier niet veel meer dan een halve meter lang.
Ixalerpeton was vergelijkbaar met andere lagerpetiden (namelijk Dromomeron en Lagerpeton) in het hebben van lange achterpoten met goed ontwikkelde spieraanhechtingen op het dijbeen; in het bijzonder, zijn vierde trochanter was vrij groot en vormde een kam (die anders is dan bij Dromomeron). Echter, de laatste ruggenwervels van Ixalerpeton hebben niet de naar voren hellende doornuitsteeksels van Lagerpeton (die werden geassocieerd met diens hoppende of springende levensstijl). Naast de vergrote vierde trochanter onderscheidt een reeks andere eigenschappen Ixalerpeton van alle eerder beschreven lagerpetiden; er is een antitrochanter op het darmbeen; het uiteinde van de schacht van het zitbeen is lang; er is geen uitsteeksel voor de musculus ambiens op het schaambeen; de binnenste condylus op het dijbeen is relatief vlak aan de voorkant maar scherp gehoekt aan de achterkant; en het achtervlak van het boveneinde van het scheenbeen heeft een diepe groef.
De kop en voorpoten gevonden met Ixalerpeton zijn de eerste van deze elementen die zijn gevonden onder de lagerpetiden. In tegenstelling tot Dinosauriformes, is de posttemporale fenestra aan de achterkant van de schedel groot en niet verkleind; er is een extra bot, het postfrontale, grenzend aan de oogkas; er is geen supratemporale fossa, wat een inkeping is die wordt gevonden op het voorhoofdsbeen bij dinosauriformen; en de glenoïde holte op het schouderblad, waar het schouderblad-opperarmbeen gewricht zich bevindt, is iets zijwaarts gericht in plaats van naar achteren. Aan de andere kant is er een recessus tympanicus anterior op de hersenpan en de deltopectorale kam op het opperarmbeen is lang, kenmerken die beide veel voorkomen bij basale dinosauromorfen.
Fylogenie[bewerken | brontekst bewerken]
Een fylogenetische analyse uit 2016 wees uit dat Ixalerpeton de naaste verwant van Dromomeron was. De gevonden fylogenetische stamboom wordt hieronder gedeeltelijk weergegeven.
| Eucrocopoda |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Paleo-ecologie[bewerken | brontekst bewerken]
Net als de Ischigualasto en Chinle-formaties, bewaart de Santa Maria-formatie zowel Ixalerpeton (een niet-dinosaurisch lid van de Avemetatarsalia) als Buriolestes (een dinosauriër). Dit geeft aan dat dinosauriërs verwante groepen niet snel vervingen nadat ze waren geëvolueerd.
Bronnen, noten en/of referenties
|