Jan Nyssen
| Jan Nyssen | ||
|---|---|---|
| ||
| Persoonlijke gegevens | ||
| Geboortedatum | 1957 | |
| Geboorteplaats | Sint-Martens-Voeren | |
| Wetenschappelijk werk | ||
| Vakgebied | Geografie, Geomorfologie | |
| Universiteit | Universiteit Gent | |
| Alma mater | Universiteit van Luik
| |
| Soort hoogleraar | Hoogleraar | |
| Beroep | Professor | |
| Bekende werken | Geo-trekking in Ethiopia’s Tropical Mountains [1] | |
| Officiële website | ||
Jan Nyssen (Sint-Martens-Voeren, 1957) is een Belgisch hoogleraar en fysisch geograaf. Hij is sinds 2007 werkzaam aan de Vakgroep Geografie van de Universiteit Gent.
Biografie
Nyssen begon zijn atypische loopbaan als postbode (1977-1997) in Luik. Vanaf 1991 volgde hij parallel een opleiding Geografie aan de Universiteit van Luik; hij behaalde er het diploma van Licentiaat in de Geografie in 1995, met een proefschrift over bodemerosie in Ethiopië.[2] Van 1998 tot 2001 deed hij doctoraatsonderzoek aan de KU Leuven waarbij hij dieper inging op de rol van menselijke en natuurlijke processen bij landdegradatie in het Ethiopische hoogland. Promotoren waren professoren Jean Poesen, Seppe Deckers (beiden van de KU Leuven), Jan Moeyersons (Africamuseum in Tervuren) en Mitiku Haile (Mekelle University in Ethiopië). Hij werkte dan meerdere jaren in projecten van universitaire ontwikkelingssamenwerking in Ethiopië.[3] Vanaf 2007 is hij docent bij de vakgroep Geografie van de Universiteit Gent; in 2014 werd hij benoemd tot hoogleraar.
Onderzoek
Zijn onderzoek draagt bij tot het identificeren en begroten van veranderingen in het gekoppeld systeem “mens-milieu” – met focus op hellingsprocessen, hydrogeomorfologie (en:Hydrogeomorphology), landdegradatie en bodembewaring. Zijn kernactiviteiten spelen zich af in Ethiopië.
Bodemerosie in het Ethiopische hoogland
Nyssen kwam tot de bevinding dat de hoge graad van bodemerosie in de Ethiopische hooglanden veroorzaakt wordt door een combinatie van erosieve regenval, steile hellingen (ten gevolge van snelle tektonische opheffing tijdens het Plioceen en Pleistoceen), de impact van ontbossing, overbegrazing, landbouwkundige systemen waarin open velden domineren, verarming van de boeren en het stagneren van landbouwkundige technieken. Hij bestudeerde verder in de Ethiopische hooglanden hoe het grote aantal installaties voor bodem- en waterbehoud leidde tot een kentering.[4] Door gebruik te maken van herhaalfotografie (en:Rephotography) kon Prof. Nyssen veranderingen in het Ethiopische landschap in verband brengen met landdegradatie.[5]
Integratie met plaatselijke bevolking
Hij gaat daarbij sterk uit van plaatselijke kennis: “De Ethiopiërs bewerken al eeuwen, zelfs al vijfhonderd jaar voor onze jaartelling, dezelfde velden en heuvels, nog steeds met die ossenploeg. Beter dan wie ook kennen zij de bodem en weten zij wanneer de regens komen of wat ze moeten planten als die regens langer uitblijven”.[6] In de loop der jaren maakte hij ook de vele veranderingen mee die er gebeurden: “Toen ik in 1994 voor het eerst in Tigray kwam, gebruikten veel gezinnen standaard slechts twee maaltijden per dag: rond 10 uur in de ochtend en 5 uur in de middag. Dat zie je nu eigenlijk niet meer. De algehele levensstandaard is sterk verbeterd”.[7]
Graften en beverdammen
Ook Nyssen’s onderzoek in België gaat over de gevolgen van menselijke activiteiten op geomorfologische processen: de herintroductie van bevers, de storthopen van mijnbouw en de eeuwenoude landbouw in zijn geboortestreek (het Land van Herve) die leidde tot het voorkomen van cultuurterrassen of graften naar analogie met wat heden nog gebeurt in Ethiopië.[8] De beverdammen trokken speciaal zijn aandacht omdat ze bijdragen tot het bewaren van water in de bovenloop van de rivieren.[9] Zo analyseerde hij het effect van beverdammen op het debiet van de Ruisseau de Chevral, een riviertje dat onderdeel is van het Ourthebekken. Het onderzoek bevestigde dat zulke dammen een matigend effect op de stroming van het riviertje hebben, in zoverre dat er stroomafwaarts veel lagere debietpieken worden geregistreerd dan vóór de aanwezigheid van de beverpopulatie. Het tijdsverloop tussen overstromingen in het Ourthebekken is ook groter geworden, omdat er meer uniformiteit is in het doorstromende watervolume. Dat tijdsverloop steeg van 3,4 tot liefst 5,6 jaar.[10]
Onderwijs
Nyssen is titularis van de vakken Geomorfologie, Hydrologie, Microklimatologie, en Regionale Geomorfologie bij de opleidingen Geografie en Physical Land Resources aan de UGent. Hij begeleidde tientallen thesissen van master- en doctoraatsstudenten, voornamelijk van de UGent, KU Leuven, en Mekelle University en Bahir Dar University in Ethiopië.
Functies buiten de Universiteit Gent
- 2017-2021: Voorzitter van de Belgische Vereniging van Geomorfologen [11]
- 2019-2021: Hoofdredacteur van het vaktijdschrift Land Degradation and Development[12]
Publicaties
Boeken
- (2019) Geo-trekking in Ethiopia’s Tropical Mountains – The Dogu’a Tembien district (Geo-trekking in de tropische bergen van Ethiopië – het district Dogu'a Tembien)[1]
- (2016) In Tigrinya: ካብ ሓረስቶት ደጉዓ ተምቤን እንታይ ንስምዕ? (Wat kunnen we leren van de boeren in Dogu’a Tembien?).[13]
Artikels in internationale wetenschappelijke tijdschriften
2020
2019
- Understanding spatial patterns of soils for sustainable agriculture in northern Ethiopia’s tropical mountains (Ruimtelijke spreiding van bodems ten bate van duurzame landbouw in de tropische bergen van Noord-Ethiopië)[15]
2018
- Persistence and changes in the peripheral Beles basin of Ethiopia (Verderzetting en veranderingen in het perifere bekken van de Belesrivier in Ethiopië)[16]
2017
- Boulder-Faced Log Dams as an Alternative for Gabion Check Dams in First-Order Ephemeral Streams with Coarse Bed Load in Ethiopia (Houten weerdammen versterkt met rotsblokken als alternatief voor schanskorven in efemere beken van de eerste orde (en:Stream order) met grove beddingslast in Ethiopië)[17]
- Geographical determinants of inorganic fertiliser sales and of resale prices in north Ethiopia (Geografische factoren bij verhandelen en prijzen van kunstmest in noord Ethiopië)[18]
2016
- Recovery of the aerial photographs of Ethiopia in the 1930s (Teruggevonden luchtfoto’s van Ethiopië in de Jaren 1930)[19]
- Grèzes litées and their genesis: the site of Enscherange in the Rhenish-Ardennes Massif as a case study (Oorsprong van grèzes litées: gevalstudie van de site van Enscherange in het Rijn-Ardennenmassief)[20]
2015
- Environmental Conservation for Food Production and Sustainable Livelihood in Tropical Africa (Milieubescherming voor voedselproductie en duurzaam levensonderhoud in tropisch Afrika)[21]
- Land Management in the Northern Ethiopian Highlands: Local and Global Perspectives; Past, Present and Future (Landbeheer in het hoogland van noord Ethiopië: locale en globale perspectieven; verleden, heden en toekomst)[22]
2014
- Environmental conditions and human drivers for changes to north Ethiopian mountain landscapes over 145 years (Natuurlijke omstandigheden en menselijke oorzaken van veranderingen in de berglandschappen van Noord Ethiopië tijdens de laatste 145 jaren)[23]
- Twentieth century land resilience in Montenegro and consequent hydrological response (Veerkracht van het land in de twintigste eeuw in Montenegro en gevolgen voor de hydrologie)[24]
- Lynchets in eastern Belgium — a geomorphic feature resulting from non-mechanised crop farming (Graften in oostelijk België – een geomorfologisch kenmerk dat voortkomt uit niet-mechanische landbewerking)[25]
2012
- Belgium's burning coal tips – coupling thermographic ASTER imagery with topography to map debris slide susceptibility (Brandende terrils in België – thermografische ASTER-beelden gekoppeld aan topografie om de gevoeligheid voor grondverschuivingen in kaart te brengen)[26]
2011
- The use of the marasha ard plough for conservation agriculture in Northern Ethiopia (Gebruik vn het marasha eergetouw voor conserveringslandbouw in Noord Ethiopië)[27]
- Effect of beaver dams on the hydrology of small mountain streams: Example from the Chevral in the Ourthe Orientale basin, Ardennes, Belgium (Invloed van beverdammen op de hydrologie van kleine bergrivieren: voorbeeld van de Ruisseau de Chevral in het bekken ven de Oostelijke Ourthe, Ardennen, België)[28]
2010
- Digital Photographic Archives for Environmental and Historical Studies: An Example from Ethiopia (Digitale foto-archieven voor historische milieustudies: een voorbeeld uit Ethiopië)[29]
- Slope aspect affects geomorphic dynamics of coal mining spoil heaps in Belgium (Hoe hellingsaspect de geomorfologische dynamiek beïnvloedt op terrils in België)[30]
- Impact of soil and water conservation measures on catchment hydrological response—a case in north Ethiopia (Impact van bodem- en waterbewaring op de hydrologische respons van bekkens – gevalstudie in noord Ethiopië)[31]
2009
- Desertification? Northern Ethiopia re-photographed after 140 years (Verwoestijning? Noord Ethiopië opnieuw gefotografeerd (en:Rephotography) na 140 jaren)[32]
- Transhumance in the Tigray Highlands (Ethiopia) (Transhumance in het hoogland van Tigray (Ethiopië))[33]
- How soil conservation affects the catchment sediment budget – a comprehensive study in the north Ethiopian highlands (Hoe bodembewaring het sedimentbudget beïnvloedt – een alomvattende studie in het noord-Ethiopische hoogland)[34]
- Effects of land use and land cover on sheet and rill erosion rates in the Tigray highlands, Ethiopia (Gevolgen van veranderingen in landgebruik en bodembedekking op erosiesnelheden in het hoogland van Tigray, Ethiopië)[35]
- An upland farming system under transformation: Proximate causes of land use change in Bela-Welleh catchment (Wag, Northern Ethiopian Highlands) (Een hooggelegen landbouwsysteem in transformatie: directe oorzaken van landgebruiksveranderingen in het Bela-Welleh bekken (Wag, Noord-Ethiopische hooglanden)[36]
- Land degradation and soil and water conservation in tropical highlands (Landdegradatie en bodem- en waterbewaring in tropische hooglanden)[37]
2008
- Spatial and temporal variation of soil organic carbon stocks in a lake retreat area of the Ethiopian Rift Valley (Ruimtelijke en temporele veranderlijkheid van organische koolstofopslag in bodems rond een krimpend meer in de Riftvallei in Ethiopië)[38]
- Effects of region-wide soil and water conservation in semi-arid areas: the case of northern Ethiopia (Effecten van bodem- en waterbewaring op regionale schaal in semi-aride gebieden: gevalstudie in Noord-Ethiopië)[39]
- Environmental change, geomorphic processes and land degradation in tropical highlands (Veranderingen in milieu, geomorfologische processen en landdegradatie in tropische hooglanden)[40]
- Dynamics of soil erosion rates and controlling factors in the Northern Ethiopian Highlands – towards a sediment budget (Dynamiek van erosiesnelheden en de factoren daarbij in het noord-Ethiopische hoogland – naar een sedimentbudget)[41]
- Soils and land use in the Tigray highlands (Northern Ethiopia) (Bodems en landgebruik in het hoogland van Tigray (Noord-Ethiopië))[42]
2007
- Interdisciplinary on-site evaluation of stone bunds to control soil erosion on cropland in Northern Ethiopia (Interdisciplinaire evaluatie in situ van stenen bermen voor erosiecontrole op akkers in Noord-Ethiopië)[43]
2006
- Processes and rates of rock fragment displacement on cliffs and scree slopes in an amba landscape, Ethiopia (Processen en verplaatsing van rotsfragmenten op kliffen en puinhellingen in een amba-landschap, Ethiopië)[44]
- Comment on “Modelling the effect of soil and water conservation practices in Tigray, Ethiopia” (Commentaar bij “Modelvorming van de gevolgen van bodem- en waterbewaring in Tigray, Ethiopië”)[45]
- Assessment of gully erosion rates through interviews and measurements: a case study from northern Ethiopia (Inschatting van de snelheden van geulerosie d.m.v. interviews en metingen: een gevalstudie in Noord-Ethiopië)[46]
2005
- Rainfall erosivity and variability in the Northern Ethiopian Highlands (Erosiviteit en veranderlijkheid van neerslag in het Noord-Ethiopische hoogland)[47]
2004
- Human impact on the environment in the Ethiopian and Eritrean highlands—a state of the art (Menselijke impact op het milieu in de hooglanden van Ethiopië en Eritrea – een stand van zaken)[48]
- Environmental policy in Ethiopia: a rejoinder to Keeley and Scoones (Beleidslijnen voor het milieu in Ethiopië: een antwoord op Keeley en Scoones (en:STEPS Centre)[49]
- The effectiveness of loose rock check dams for gully control in Tigray, northern Ethiopia (Effectiviteit van dammetjes uit gestapelde stenen voor de controle van geulerosie in Tigray, Noord-Ethiopië)[50]
2002
- Spatial distribution of rock fragments in cultivated soils in northern Ethiopia as affected by lateral and vertical displacement processes (Ruimtelijke spreiding van rotsfragmenten in bewerkte bodems in Noord-Ethiopië onder invloed van laterale en vertikale processen van geomorfologisch transport)[51]
- Impact of road building on gully erosion risk: a case study from the Northern Ethiopian Highlands (Gevolgen van wegenaanleg voor geulerosie: een gevalstudie in de hooglanden van Noord-Ethiopië)[52]
- The environmental significance of the remobilisation of ancient mass movements in the Atbara–Tekeze headwaters, Northern Ethiopia (Milieu-impacten van het hermobiliseren van oude afzettingen van massatransport in de brongebieden van Atbara en Tekeze, Noord-Ethiopië)[53]
2001
- Removal of rock fragments and its effect on soil loss and crop yield, Tigray, Ethiopia (Gevolgen van het wegrapen van stenen voor bodemerosie en gewasopbrengst in Tigray, Ethiopië)[54]
2000
- Soil and water conservation in Tigray (Northern Ethiopia): the traditional daget technique and its integration with introduced techniques (Bodem- en waterbewaring in Tigray (Noord-Ethiopië): de traditionele daget-techniek en haar integratie met geïntroduceerde technieken)[55]
- Vertic movements and the developments of stone covers and gullies, Tigray Highlands, Ethiopia (Vertische bewegingen en de ontwikkeling van een oppervlakkige laag stenen en erosiegeulen, Hoogland van Tigray, Ethiopië)[56]
- Tillage erosion on slopes with soil conservation structures in the Ethiopian highlands (Bewerkingserosie op hellingen met bodembewaringsstructuren in het Ethiopisch Hoogland)[57]
Andere
Nyssen droeg ook bij tot vele andere publicaties als co-auteur - zie de academische bibliografie van de Universiteit Gent[58]
Maatschappelijk engagement
Nyssens interesse in de Geografie "werd vooral ingegeven door de wil om bij te dragen aan het oplossen van de wereldwijde ongelijke ontwikkeling. Ons huidige onderzoek richt zich op landdegradatie en landherstel. Zo hebben we in Ethiopië bijvoorbeeld bestudeerd hoe grote gebieden konden worden hersteld dankzij de conserveringsactiviteiten van miljoenen boeren. Samen met collega’s ondersteunen we ook herbebossingsprojecten, wat leidt tot 10.000 ton extra koolstofopslag per jaar."[59] Hij vertrekt hierbij vaak van de gevolgen die deze klimaatverandering heeft voor inwoners van ontwikkelingslanden, zoals Ethiopië: “Het regent er zeker meer. De gemiddelde Ethiopische boer is daar heel tevreden mee. Maar we zijn er nog niet. Helaas komt de regen er niet mooi gespreid over het seizoen. Regen komt er volop in goed twee maanden tijd. Doe er nog wat bij, en je hebt problematische overstromingen en rampen.”[60] Nyssen plaatst de problematiek van opwarming van de aarde ook in een maatschappelijke context: "Ik zie veel onnodig energieverbruik dat door de overheid wordt gestimuleerd (belastingvrije bedrijfswagens, subsidies voor brandstof, of uitbreidingsplannen voor luchthavens). Tot slot krijgt men het gevoel dat het ‘Big Oil’-lobby zo sterk is, kunnen we überhaupt invloed hebben? (…) De samenleving moet overschakelen van groei op basis van fossiele brandstoffen naar groene krimp, wat mogelijk is als de economie de hebzucht van bedrijven niet in stand hoeft te houden."[59] Ook ter plaatse in Ethiopië blijft hij de bevolking van de dorpen waar hij meerdere weken per jaar verblijft[61] ondersteunen, onder meer door projecten voor water en sanitatie en koolstofopslag in de bodem. Dit resulteerde ook in een boek in de plaatselijke Tigrinya taal.[13] De band met klimaatopwarming en de situatie in eigen land is daarbij niet ver weg; Nyssen onderstreepte in 2019 in een videoboodschap in het kader van de campagne “We Change for Life” dat de mensen van 9 kleine dorpjes in hun projecten in Ethiopië wel de helft van het volume koolstof konden opslaan[62] als wat er in gans Vlaanderen aan koolstofdoelstellingen wordt behaald (hetzij een magere 2,5% van de doelstelling).[63]
Externe link
| Voorganger: Chris Barrow |
Hoofdredacteur van Land Degradation and Development[12] 2019 - 2021 |
- ↑ a b Geo-trekking in Ethiopia’s Tropical Mountains https://www.springer.com/gp/book/9783030049546
- ↑ Foreword I of “Geotrekking in Ethiopia’s Tropical Mountains” (Mitiku Haile) https://rd.springer.com/content/pdf/bfm%3A978-3-030-04955-3%2F1.pdf
- ↑ Foreword II (Hans Hurni) “Geotrekking in Ethiopia’s Tropical Mountains” https://rd.springer.com/content/pdf/bfm%3A978-3-030-04955-3%2F1.pdf
- ↑ Landdegradatie in de Ethiopische hooglanden https://biblio.ugent.be/publication/5706831
- ↑ Humans Greening a Landscape https://science.sciencemag.org/content/341/6145/485
- ↑ Ethiopië boert goed, maar kiest helaas opnieuw voor extensieve landbouw https://www.mo.be/analyse/helaas-kiest-men-opnieuw-voor-extensieve-landbouw-in-ethiopie
- ↑ In 1984 stierven in Ethiopië 400.000 mensen. Dreigt er nu een herhaling? https://www.rd.nl/vandaag/buitenland/in-1984-stierven-in-ethiopi%C3%AB-400-000-mensen-dreigt-er-nu-een-herhaling-1.521004
- ↑ Het ontstaan van graften : lessen uit een ontwikkelingsland met niet-gemechaniseerde landbouwtechnieken https://library.wur.nl/WebQuery/groenekennis/1897492
- ↑ Beverdammen bufferen waterpeil http://natuurtijdschriften.nl/download?type=document;docid=590537
- ↑ Minder overstromingen dankzij bevers https://www.knack.be/nieuws/wetenschap/minder-overstromingen-dankzij-bevers/article-normal-22446.html
- ↑ Activity report of the Belgian Association of Geomorphologists(2017-2018)
- ↑ a b https://onlinelibrary.wiley.com/page/journal/1099145x/homepage/editorialboard.html?=#SectionEditors
- ↑ a b ካብ ሓረስቶት ደጉዓ ተምቤን እንታይ ንስምዕ? Wat kunnen we leren van de boeren in Dogu’a Tembien? [in Tigrinya] https://www.researchgate.net/publication/309669762_What_do_we_hear_from_the_farmers_in_Dogu%27a_Tembien_in_Tigrigna
- ↑ The Zeyi Cave Geosite in Northern Ethiopia
- ↑ Understanding spatial patterns of soils for sustainable agriculture in northern Ethiopia’s tropical mountains
- ↑ Persistence and changes in the peripheral Beles basin of Ethiopia
- ↑ Boulder-Faced Log Dams as an Alternative for Gabion Check Dams in First-Order Ephemeral Streams with Coarse Bed Load in Ethiopia
- ↑ Geographical determinants of inorganic fertiliser sales and of resale prices in north Ethiopia
- ↑ Recovery of the aerial photographs of Ethiopia in the 1930s
- ↑ Grèzes litées and their genesis: the site of Enscherange in the Rhenish-Ardennes Massif as a case study
- ↑ Environmental Conservation for Food Production and Sustainable Livelihood in Tropical Africa
- ↑ Land Management in the Northern Ethiopian Highlands: Local and Global Perspectives; Past, Present and Future
- ↑ Environmental conditions and human drivers for changes to north Ethiopian mountain landscapes over 145 years
- ↑ Twentieth century land resilience in Montenegro and consequent hydrological response
- ↑ Lynchets in eastern Belgium — a geomorphic feature resulting from non-mechanised crop farming
- ↑ Belgium's burning coal tips – coupling thermographic ASTER imagery with topography to map debris slide susceptibility
- ↑ The use of the marasha ard plough for conservation agriculture in Northern Ethiopia
- ↑ Effect of beaver dams on the hydrology of small mountain streams: Example from the Chevral in the Ourthe Orientale basin, Ardennes, Belgium
- ↑ Digital Photographic Archives for Environmental and Historical Studies: An Example from Ethiopia
- ↑ Slope aspect affects geomorphic dynamics of coal mining spoil heaps in Belgium
- ↑ Impact of soil and water conservation measures on catchment hydrological response—a case in north Ethiopia
- ↑ Desertification? Northern Ethiopia re-photographed after 140 years
- ↑ Transhumance in the Tigray Highlands (Ethiopia)
- ↑ How soil conservation affects the catchment sediment budget – a comprehensive study in the north Ethiopian highlands
- ↑ Effects of land use and land cover on sheet and rill erosion rates in the Tigray highlands, Ethiopia
- ↑ An upland farming system under transformation: Proximate causes of land use change in Bela-Welleh catchment (Wag, Northern Ethiopian Highlands)
- ↑ Land degradation and soil and water conservation in tropical highlands
- ↑ Spatial and temporal variation of soil organic carbon stocks in a lake retreat area of the Ethiopian Rift Valley
- ↑ Effects of region-wide soil and water conservation in semi-arid areas: the case of northern Ethiopia
- ↑ Environmental change, geomorphic processes and land degradation in tropical highlands
- ↑ Dynamics of soil erosion rates and controlling factors in the Northern Ethiopian Highlands – towards a sediment budget
- ↑ Soils and land use in the Tigray highlands (Northern Ethiopia)
- ↑ Interdisciplinary on-site evaluation of stone bunds to control soil erosion on cropland in Northern Ethiopia
- ↑ Processes and rates of rock fragment displacement on cliffs and scree slopes in an amba landscape, Ethiopia
- ↑ Comment on “Modelling the effect of soil and water conservation practices in Tigray, Ethiopia” Agric. Ecosyst. Environ. 105 (2005) 29–40
- ↑ Assessment of gully erosion rates through interviews and measurements: a case study from northern Ethiopia
- ↑ Rainfall erosivity and variability in the Northern Ethiopian Highlands
- ↑ Human impact on the environment in the Ethiopian and Eritrean highlands—a state of the art
- ↑ Environmental policy in Ethiopia: a rejoinder to Keeley and Scoones
- ↑ The effectiveness of loose rock check dams for gully control in Tigray, northern Ethiopia
- ↑ Spatial distribution of rock fragments in cultivated soils in northern Ethiopia as affected by lateral and vertical displacement processes
- ↑ Impact of road building on gully erosion risk: a case study from the Northern Ethiopian Highlands
- ↑ The environmental significance of the remobilisation of ancient mass movements in the Atbara–Tekeze headwaters, Northern Ethiopia
- ↑ Removal of rock fragments and its effect on soil loss and crop yield, Tigray, Ethiopia
- ↑ Soil and water conservation in Tigray (Northern Ethiopia): the traditional daget technique and its integration with introduced techniques
- ↑ Vertic movements and the developments of stone covers and gullies, Tigray Highlands, Ethiopia
- ↑ Tillage erosion on slopes with soil conservation structures in the Ethiopian highlands
- ↑ https://biblio.ugent.be/person/802000198480
- ↑ a b Getuigenis voor #WeChangeForLife https://wechangeforlife.org/fr/2019/01/18/jan-nyssen-full-professor-2/
- ↑ “Vergroening in de Sahel is onbetwist” https://radio1.be/afrikaanse-klimaatvluchtelingen-zullen-massaal-komen-maar-klopt-dat-wel
- ↑ Bezoekje van de proffen https://laurensinethiopia.wordpress.com/2016/08/23/bezoekje-van-de-proffen/
- ↑ Videoboodschap in het kader van de campagne #WeChangeForLife https://www.youtube.com/watch?v=lKxy1eN5uKE&feature=youtu.be
- ↑ Voortgangsrapport 2016-2017, Vlaams Klimaatbeleidsplan 2013-2020 (Tabel 3-1) https://www.lne.be/sites/default/files/atoms/files/VORA2016-2017_Mitigatie.pdf