Kalfjeslaan

Kalfjeslaan
Deel van de Kalfjeslaan in 2007
Geografische informatie
Locatie	Amsterdam
Stadsdeel	Amsterdam-Zuid
Wijk	Buitenveldert
Begin	Amstel
Eind	Amstelveenseweg
Algemene informatie
Genoemd naar	Jan Claesz Kalf

't Oude Kalfje rond 1890

De Kalfjeslaan is een laan in Amsterdam-Zuid, Buitenveldert.

Geschiedenis en ligging

De naam Kalfjeslaan is afgeleid van de oude herberg 't Kalfje op de hoek bij de Amstel, en de herberg was genoemd naar de eigenaar die hem in 1670 had geopend, Jan Claesz Kalf. De laan is echter al veel ouder; de eeuwenoude verbindingsweg tussen tussen de Amstel en de Amstelveenseweg wordt al als 't Kleine Loopveld ('t Cleine Loopvelt) getoond op zestiende-eeuwse landkaarten. De naam 't Kleine Loopveld is de tegenhanger van het 'Het Grote Loopveld', tussen het oude dorp Amstelveen en Ouderkerk aan de Amstel (nu Ouderkerkerlaan). Eeuwenlang lag zij in de Ambachtsheerlijkheid van Amstelveen en Nieuwer-Amstel in 1795 overgaand in de gemeente Nieuwer-Amstel. Deze gemeente liet in 1892 een zuidelijk van de laan door slagturven verdiept meer droogleggen tot de Middelpolder. Vanaf de Kalfjeslaan is nog altijd te zien dat de zuidelijke omgeving lager ligt, dan de noordelijke.

In 1921 annexeerde de gemeente Amsterdam weer een deel van Nieuwer-Amstel en kwam de Kalfjeslaan in Amsterdam te liggen. Sindsdien ligt hier de gemeentegrens eerst met Nieuwer-Amstel, sinds 1964 Amstelveen. De zuidelijke kade van de laan behoort nog aan Amsterdam toen; de naastliggende sloot tot Amstelveen. De scheiding loopt bijna als een rechte lijn van oost naar west.

De boomrijke Kalfjeslaan veranderde in de hongerwinter door illegale kap (houtroof) in een kale polderweg. Na de oorlog is de bomenrij hersteld. Aan de noordzijde van de Kalfjeslaan is vanaf 1958 de wijk Buitenveldert gebouwd. In de jaren negentig richtte de gemeente Amsterdam een groenstrook ten noorden van de Kalfjeslaan in als een ecolint in langs de zuidoostrand van Amsterdam, waarvan 't Kleine Loopveld een onderdeel is.

21e eeuw

De Kalfjeslaan is in de moderne tijd een vrij smalle weg, bestemd voor fietsers en wandelaars. Alleen het eerste gedeelte van de Amstel tot de oostrand van Kronenburg is ook voor het overig verkeer bestemd.

In februari 2012 is de gemeente Amsterdam gestart met houtkap, om de groenstrook ten westen van de Buitenveldertselaan vrij te maken voor schooltuintjes. Deze schooltuintjes hadden bij het VU medisch centrum plaats moeten maken voor nieuwbouw.

Gebouwen

Alhoewel de laan kilometers lang is kent het slechts negentien huisnummers variërend tussen 28 en 400. De huisnummering loopt van oost naar west, een overblijfsel uit de Nieuwer-Amsteltijd. De naamgever van de laan 't Kalfje is na een brand in 1967 gesloopt. Wel is er nog ten zuidwesten van de kruising van Amsteldijk en Kalfjeslaanaan het restaurant Klein Kalfje, ook in de 21e eeuw nog een geliefde rustplaats voor toeristen/bewoners op Amsteldijk 355. De gemeentegrens loopt dwars door het etablissement heen.

Monumenten zijn er niet (gegevens 2019)

Bruggen

Om van de Kalfjeslaan in Amsterdam-Zuid of Amstelveen te geraken moet men steevast gebruik maken van bruggen, naar het zuiden liggen ze op Amstelveens grondgebied, naar het noorden op Amsterdams. Een uitzondering is brug 38P; een brug naar de Kostverlorenweg in Amstelveen, die op Amstelveens grondgebied ligt, maar in beheer is bij Amsterdam. Het heeft voor deze afwijking een P achter het nummer staan, Amsterdam heeft het merendeel van haar bruggen genummerd. In 2013 werd een parkje op het voormalige terrein van 't Kalfje toegankelijk gemaakt door de aanleg van twee houten voetbruggen; de bruggen brug 2167 en brug 2168.

Openbaar Vervoer

Vanaf 1 mei 1915 tot 5 juni 1925 en van 1 februari 1941 tot 17 september 1944 (vanwege brandstofschaarste ter vervanging van buslijn H) was aan het westeind van de Kalfjeslaan, nog voorbij de Amstelveenseweg/Amsterdamse weg Halte Kalfjeslaan, een stopplaats aan de spoorlijn Aalsmeer - Amsterdam Willemspark in gebruik. Het gebouwtje is een gemeentelijk monument binnen Amstelveen, maar heeft adres Nieuwe Kalfjeslaan. De Electrische Museumtramlijn Amsterdam heeft hier sinds 1981 een (eind-)halte Kalfjeslaan, doch die ligt ten noorden van het stationsgebouwtje. Vanaf Het Kleine Kalf vaart in de zomer een voet- en fietsveer "de Smient" over de Amstel.

Afbeeldingen

• 
  Kaart van Joost Jansz. Beeldsnijder; 1571
• 
  De Kalfjeslaan in 1922
• 
  Brug 38P (september 2019)
• 
  Brug 1812 naar Bos en Vaart (maart 2020)
• 
  Brug 1813 vanaf Uilenstede (september 2019)
• 
  Brug 2167 (oktober 2019)
• 
  Brug 2168 (september 2019)
• 
  Veer Kalfjeslaan (oktober 2019)

Bronnen, noten en/of referenties

• Kalfjeslaan volgens BAG via data.amsterdam.nl
• BAG-viewer
• Monumentenregister voor rijksmonumenten; Monumentenkaart Amsterdam
• 'Stadsatlas Amsterdam. Stadskaarten en straatnamen verklaard', Bakker, Martha (red.) (1998). Derde druk in 2006. Amsterdam Publishers [etc.]. ISBN 90-74891-31-4

---